"Khoảng trống" chính sách bảo vệ môi trường Thủ đô

Luật Thủ đô có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2013, với các cơ chế đặc thù đã góp phần tích cực xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, vẫn còn những "khoảng trống" chính sách khiến công tác bảo vệ môi trường của Hà Nội gặp không ít khó khăn.

Hà Nội sẽ cấm bếp than tổ ong để bảo vệ môi trường

Thực trạng công tác quản lý và bảo vệ môi trường

Tại Hội thảo "Thực trạng công tác quản lý và bảo vệ môi trường trên địa bàn Thủ đô và đề xuất sửa đổi, bổ sung điều 14 của Luật Thủ đô", ông Mai Trọng Thái - Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường Hà Nội cho biết, trong 6 năm qua, Luật Thủ đô đã từng bước đi vào cuộc sống, tạo sự chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực trong đó có lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Thực hiện công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ môi trường theo quy định tại Điều 14 Luật Thủ đô, từ năm 2015 đến hết 6 tháng đầu năm 2019, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) và các cơ quan quản lý nhà nước, công an thành phố đã tiến hành thanh tra, kiểm tra khoảng hơn 11.000 cơ sở hoạt động sản xuất, kinh doanh; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về môi trường đối với hơn 4.000 cơ sở với tổng mức xử lý trên 65 tỉ đồng, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường.

Về việc triển khai và vận hành các dự án đầu tư xử lý ô nhiễm môi trường, Hà Nội đã đưa vào vận hành 3 khu xử lý chất thải gồm: khu Nam Sơn (Sóc Sơn) khoảng 4.500 - 5.000 tấn/ngày; khu Xuân Sơn (Sơn Tây) khoảng 1.200 - 1.400 tấn/ngày; khu xử lý rác Phương Đình (Đan Phượng).

Tình trạng đổ rác, phế thải không đúng nơi quy định vẫn còn diễn ra.

Hà Nội cũng đã chấp thuận tập trung đầu tư 4 nhà máy đốt rác phát điện, phấn đấu đến năm 2021 đi vào hoạt động như: Dự án Nhà máy điện rác Sóc Sơn, công suất 4.000 tấn/ngày đêm; Khu xử lý chất thải Đồng Ké, huyện Chương Mỹ, công suất 1.500 tấn/ngày đêm; Dự án xử lý rác thải thu hồi điện Xuân Sơn, công suất 1.000 tấn/ngày đêm; Dự án khí hóa rác thải sinh hoạt thành điện năng, công suất 500 tấn/ngày đêm.

Nhằm tăng cường kiểm soát ô nhiễm trên địa bàn Thủ đô theo quy định tại khoản 2 Điều 14 Luật Thủ đô, Sở TN&MT Hà Nội đã triển khai thực hiện một số dự án, đề án thử nghiệm xử lý nước sông, hồ. Nhiều dự án đầu tư các cụm công trình đầu mối, trạm bơm đã được đầu tư hiệu quả. UBND thành phố đã phê duyệt chỉ giới hành lang bảo vệ công trình thủy lợi sông Nhuệ, tỉ lệ 1/500.

Đáng chú ý, danh sách di dời các cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm môi trường và các cơ sở phải di dời theo quy hoạch, xây dựng đô thị tại 12 quận nội thành Hà Nội đã được Sở TN&MT Hà Nội rà soát và xây dựng Nghị quyết trình HĐND thành phố thời gian tới.

Cần cơ chế đặc thù cho Thủ đô

Trước thực trạng công tác quản lý và bảo vệ môi trường nêu trên, ông Lê Tuấn Định - Phó Giám đốc Sở TN&MT Hà Nội nhận định: Luật Thủ đô đã góp phần tích cực xây dựng và phát triển kinh tế – xã hội nói chung, công tác bảo vệ môi trường Thủ đô nói riêng. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai vẫn còn không ít vướng mắc cần tháo gỡ. Cụ thể là, nhiều cơ sở công nghiệp, sản xuất kinh doanh, dịch vụ chưa có ý thức chấp hành Luật Bảo vệ môi trường, Luật Tài nguyên nước, Luật Khoáng sản. Không đầu tư xây dựng các công trình xử lý ô nhiễm, các làng nghề hầu như chưa được đầu tư các hệ thống xử lý chất thải. Ý thức bảo vệ môi trường của người dân chưa cao, tình trạng đổ rác, phế thải không đúng nơi quy định vẫn còn xảy ra, nhất là phế liệu xây dựng. Việc xây dựng hạ tầng thiếu đồng bộ, không theo kịp tốc độ đô thị hóa, mật độ xây dựng chung cư cao tầng dày đặc, tỉ lệ dân nhập cư vào thành phố tăng nhanh, rất khó kiểm soát.

Đặc biệt, Luật Bảo vệ môi trường và Luật Thủ đô chưa có quy định về chính sách, cơ chế ưu đãi, khuyến khích hỗ trợ trong lĩnh vực môi trường, nhất là cơ chế chính sách hỗ trợ để di chuyển các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và không phù hợp với quy hoạch ra khỏi khu vực nội thành…

Đại diện Sở TN&MT Hà Nội kiến nghị UBND thành phố xem xét quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù trong công tác bảo vệ môi trường. Cụ thể, đối với các dự án về nước thải, chất thải rắn đô thị trong khi nguồn vốn đầu tư của thành phố còn hạn chế và không thể đáp ứng ngay trong thời gian ngắn, do đó có thể nghiên cứu áp dụng cơ chế chỉ định thầu. Áp dụng hệ thống kiểm soát ô nhiễm tại khu, cụm công nghiệp, các làng nghề.

Hạn chế cấp phép đầu tư cho một số ngành nghề sản xuất, kinh doanh trong khu vực trung tâm đô thị, từng bước điều tiết các ngành nghề sản xuất cho phù hợp với khả năng chịu tải của đô thị, hạn chế ô nhiễm cục bộ tại một số khu vực trong thành phố như hiện nay. Quy định mức xử phạt riêng đủ mạnh đối với một số hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường như đổ trộm rác thải xây dựng, phân bùn bể phốt, chất thải nguy hại, không đầu tư hệ thống xử lý nước thải…

Các chuyên gia tham dự Hội thảo cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung Điều 14 Luật Thủ đô có liên quan để phù hợp với lĩnh vực chuyên ngành, cụ thể tại khoản 2 Điều 14 nên quy định nghiêm cấm xả chất thải chưa được xử lý đạt tiêu chuẩn cho phép ra môi trường thay vì nghiêm cấm xả chất thải chưa qua xử lý ra môi trường; bổ sung thêm nội dung quy định đối với các cơ sở sản xuất công nghiệp nằm ngoài các khu, cụm công nghiệp, nhất là các cơ sở nằm xen kẽ trong khu dân cư, trong nội đô, như: Nghiêm cấm các cơ sở sản xuất công nghiệp nằm ngoài các khu, cụm công nghiệp có hành vi xả nước thải, khí thải chưa được xử lý đạt tiêu chuẩn cho phép ra ngoài môi trường. Các cơ sở nằm xen kẽ trong khu dân cư, trong nội đô phải xây dựng kế hoạch di dời sản xuất vào các khu, cụm công nghiệp…