Đột phá mới trong giải quyết vấn đề tro xỉ nhiệt điện than

Trong nhiều năm qua, Chính phủ, các bộ, ban, ngành, các doanh nghiệp, địa phương có các nhà máy nhiệt điện than hết sức quan tâm tới việc giải phóng tro xỉ (xỉ than) và tro bay (khói bụi) tỏa ra môi trường. Tính đến thời điểm hiện tại, chúng ta đã có khoảng 40 nhà máy nhiệt điện than trong cả nước. Hàng năm, đã thải ra trên chục triệu tấn tro xỉ và hàng triệu tấn tro bay; dự báo tới năm 2020 và tới năm 2030, khi các nhà máy nhiệt điện than được phát triển nhiều lên thì lượng tro xỉ, tro bay sẽ tăng lên tới 20 triệu, rồi 30 triệu tấn/năm, sẽ gây ra ô nhiễm môi trường hết sức nghiêm trọng. Tạp chí Công nghiệp môi trường trân trọng giới thiệu bài viết của Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam - Trần Viết Ngãi

Trên thực tế, trong nhiều năm qua, Chính phủ và Bộ Xây dựng đã có chủ trương khuyến khích các nhà đầu tư tận dụng, khai thác tro xỉ, tro bay để tái chế làm vật liệu xây dựng như: gạch, ngói không nung, phụ gia các đập thủy điện, phụ gia cho các nhà máy xi măng, nhưng lượng khai thác và sử dụng không đáng kể.
Cách đây vài chục năm, có một doanh nghiệp tư nhân ở Phả Lại đã sử dụng tro xỉ (xỉ than) của Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại thải ra để làm vật liệu không nung như: gạch xây, gạch lát vỉa hè với công suất nhỏ và lượng khai thác tro xỉ không đáng kể. Tiếp theo, tại một số nhà máy nhiệt điện than khác cũng đã thực hiện tái chế tro xỉ làm các loại sản phẩm vật liệu xây dựng không nung, song do nhiều nguyên nhân nên khối lượng khai thác còn hạn chế. Do đó, tình trạng tro xỉ, tro bay thải ra của các nhà máy nhiệt điện than trước mắt và lâu dài đang là một vấn nạn chưa có giải pháp gì khắc phục triệt để.
Trong hệ thống nguồn điện Việt Nam, vai trò của nhiệt điện than chiếm vị trí quan trọng; thủy điện cho đến nay đã khai thác hết tiềm năng và đạt tổng công suất khoảng 20.000 MW; nhiệt điện khí đã có khoảng 7,5 ngàn MW; trữ lượng khí đồng hành cũng ngày càng cạn kiệt. Điện năng từ các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời, chưa xây dựng được bao nhiêu, chiếm tỷ trọng rất thấp. Do vậy, vai trò của nhiệt điện than càng trở nên quan trọng và chủ chốt.
Câu chuyện của bài viết này muốn đề cập tới sự đột phá mới, mở ra cánh cửa để xử lý tro xỉ, tro bay của các nhà máy nhiệt điện than đang được xã hội quan tâm và là điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển nhiệt điện than.
Trong những năm gần đây, Chủ tịch Tập đoàn Thanh Tuyền đã dày công nghiên cứu, lấy mẫu cả tro xỉ (xỉ than), tro bay (khói bụi) sang Nhật Bản để học tập, trao đổi về công nghệ, kỹ thuật tái chế tro xỉ, tro bay của các nhà máy nhiệt điện than thành vật liệu không nung. Nhật Bản nổi tiếng là nước đã nhiều năm có kinh nghiệm trong việc xây dựng công nghệ, kỹ thuật sử dụng tro xỉ, tro bay để sản xuất ra vật liệu không nung ở quy mô lớn phục vụ ngành xây dựng của đất nước. Họ đã khắc phục được tình trạng ô nhiễm môi trường gây ra bởi tro xỉ, tro bay thải ra từ các nhà máy nhiệt điện than.
Sau khi học hỏi nắm được công nghệ, kỹ thuật và nắm được cách pha trộn, phối chế, tỷ lệ giữa tro xỉ và tro bay để sản xuất ra các sản phẩm vật liệu không nung - là bí quyết thành công của Tập đoàn Thanh Tuyền.

Gian hàng trưng bày các sản phẩm gạch, ngói… của Tập đoàn Thanh Tuyền.

Chúng tôi đã trực tiếp tận mắt được thấy các sản phẩm của nhà máy, với nhiều loại sản phẩm đa dạng, nhiều mẫu mã khác nhau, rất đẹp mắt. Với quy mô hiện tại, dự kiến năm 2018, nhà máy sẽ sử dụng trên 210.000 tấn tro xỉ và trên 140.000 tấn tro bay. Hiện nay, Công ty Cổ phần Thanh Tuyền Group sản xuất trên 100 loại sản phẩm mẫu mã khác nhau từ vật liệu tro xỉ, tro bay của Nhà máy Nhiệt điện than Đông Triều, gồm có:
1/ Gạch xây 2 lỗ, gạch đặc, kích thước 220x110x60mm, sản lượng năm 2018 là 120 triệu viên, tương đương sử dụng trên 180.000 tấn tro xỉ, tro bay.
2/ Ngói màu xanh (loại ngói sóng), kích thước 424x336mm và ngói phẳng 484x320mm, sản lượng năm 2018 là 16 triệu viên, tương đương sử dụng trên 27.000 tấn tro xỉ, tro bay.
3/ Gạch Terrazzo nội ngoại thất, kích thước mẫu mã đa dạng, sản lượng năm 2018 là 2 triệu m2, tương đương sử dụng trên 75.000 tấn tro xỉ, tro bay.
4/ Gạch block tự chèn, kích thước mẫu mã đa dạng, sản lượng năm 2018 là 60 triệu viên, tương đương sử dụng trên 75.000 tấn tro xỉ, tro bay.
Các loại sản phẩm nêu trên có các đặc tính như: trọng lượng nhẹ hơn, giá thành rẻ hơn, độ bền cao hơn, hình thức đẹp hơn, dễ thi công hơn so với sản phẩm nung truyền thống, sử dụng xây dựng cho các dự án - nhất là cho các nhà cao tầng, các công trình giao thông, đường sá, trang trí nội, ngoại thất và nhiều công trình xây dựng dân dụng khác. Các sản phẩm đó đã được tiêu thụ ở một số tỉnh, thành trong nước và đã xuất khẩu sang một số nước trên thế giới, các sản phẩm này đã cạnh tranh được với thị trường trong nước và thị trường quốc tế.

Tập đoàn Thanh Tuyền sản xuất trên 100 loại sản phẩm mẫu mã khác nhau từ vật liệu tro xỉ, tro bay của Nhà máy Nhiệt điện than Đông Triều...

Trong năm 2018, Tập đoàn Thanh Tuyền tiếp tục mở rộng công suất của Nhà máy gạch ngói không nung bằng cách đưa vào dây chuyền công nghệ sản xuất tự động hoàn toàn với trên 100 loại gạch, ngói mẫu mã khác nhau. Công suất của Nhà máy ước tính sẽ đạt 200 triệu viên gạch quy chuẩn/năm.
Cuối năm 2018, Tập đoàn Thanh Tuyền sẽ tiếp tục đầu tư xây dựng một nhà máy sản xuất gạch, ngói không nung ở Trà Vinh, nhằm sử dụng nguồn tro xỉ, tro bay của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải. Theo dự kiến, Nhà máy sẽ đi vào hoạt động và ra sản phẩm vào Quý 4/2019.
Tầm nhìn chiến lược của Tập đoàn Thanh Tuyền tới năm 2030, với sự tạo điều kiện của Chính phủ, các bộ, ngành liên quan, các địa phương và sự kết hợp với các đối tác chiến lược trong và ngoài nước, sẽ phát triển thành một trong các Tập đoàn hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất VLXD không nung sử dụng tro xỉ, tro bay của nhà máy nhiệt điện than; phấn đấu tới năm 2030 sẽ khai thác, tái chế được 5 - 10 triệu tấn tro xỉ, tro bay/mỗi năm.
Từ kết quả của Công ty Cổ phần Thanh Tuyền Group cho thấy, nếu như Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương có chính sách, cơ chế thỏa đáng hỗ trợ tạo điều kiện, giúp đỡ như: cấp đất, miễn thuế đất cho các dự án, cho vay vốn ưu đãi, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho những năm đầu và khuyến khích các nhà đầu tư xây dựng các công trình dân dụng, giao thông, công nghiệp trong cả nước sử dụng tối đa các sản phẩm vật liệu không nung sản xuất từ tro xỉ, tro bay, thì từ "Ngôi sao sáng Thanh Tuyền" sẽ nhân rộng lên thành nhiều ngôi sao khác trong lĩnh vực sản xuất vật liệu không nung từ tro xỉ, từ đó sẽ tận dụng hết tất cả tro xỉ, tro bay của các nhà máy nhiệt điện than trong cả nước.