Luật Báo chí năm 2016: Nâng cao vị thế và trách nhiệm xã hội của người làm báo

Sau gần 3 năm thi hành, Luật Báo chí năm 2016 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật đã tạo hành lang pháp lý để hoạt động báo chí và các hoạt động liên quan đến báo chí phát triển vượt bậc; quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí của nhân dân được đảm bảo và phát huy trong khuôn khổ Hiến pháp và luật định.

Tăng cường công tác xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của báo chí

Cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí để phù hợp với thực tiễn và quá trình tác nghiệp báo chí hơn.

Tại hội nghị sơ kết 3 năm thi hành Luật Báo chí năm 2016 được tổ chức ngày 4/12, đại diện nhiều bộ, ngành, địa phương và cơ quan báo chí nhận xét: Luật Báo chí 2016 đã tạo điều kiện thuận lợi cơ bản cho các nhà báo hoạt động đúng pháp luật, nâng cao vị thế và trách nhiệm xã hội, trách nhiệm công dân của người làm báo. Quan trọng hơn, các nhà báo được làm việc trong môi trường pháp luật có kỷ cương. Những sai phạm trong hoạt động báo chí tiếp tục được Bộ TT&TT xử lý quyết liệt, kịp thời, đúng pháp luật.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện Luật Báo chí 2016, vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc, bất cập. Đặc biệt là quy định về báo chí in và báo chí điện tử ở khoản 15 Điều 3 quy định: “Tạp chí điện tử là sản phẩm báo chí xuất bản định kỳ, đăng tin bài có tính chất chuyên ngành, được truyền tải trên môi trường mạng”.

Với định nghĩa này, chưa có sự phân biệt và lượng hóa rõ ràng giữa báo và tạp chí điện tử, dẫn đến tình trạng “báo hóa”, gây khó khăn trong công tác quản lý. Luật Báo chí năm 2016 cũng chưa quy định về báo in và tạp chí in, gây lúng túng cho cơ quan báo chí khi thực hiện, nhất là khi triển khai quy hoạch báo chí.

Luật Báo chí quy định cụ thể về trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm. Nhà báo được pháp luật bảo hộ trong hoạt động nghề nghiệp; được đến các cơ quan, tổ chức để hoạt động nghiệp vụ báo chí. Nhưng trên thực tế, vẫn có nhiều cơ quan, đơn vị né tránh, không cung cấp thông tin theo quy định.

Một ví dụ khác, đó là Luật Báo chí năm 2016 cho phép công dân “liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo chí” - đây là hướng mở rất thuận lợi cho việc tạo ra những sản phẩm báo chí truyền thông đa dạng. Tuy nhiên, hoạt động này đang bộc lộ những vấn đề đáng lo ngại như thông tin sai sự thật và đưa lên mạng không thông qua kiểm duyệt gây nên nhiều hệ lụy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống xã hội, đồng thời gây ra nhiều khó khăn cho các đơn vị báo chí hoạt động đúng tôn chỉ mục đích.

Nhiều địa phương cho rằng cần sửa đổi, bổ sung quy định Điều 22 về văn phòng đại diện, phóng viên thường trú cho chặt chẽ hơn. Vấn đề bản quyền báo chí, nộp lưu chiểu báo chí, liên kết trong hoạt động báo chí... cũng được nhiều đại biểu đưa ra phân tích.

Qua thực tiễn quản lý, ý kiến của các cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản báo chí, các chủ thể khác có liên quan, các đại biểu tham dự hội nghị đều đưa ra ý kiến thống nhất cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí để phù hợp với thực tiễn và quá trình tác nghiệp báo chí hơn. Đại diện Cục Báo chí cho biết, Cục đang nghiên cứu, đề xuất ban hành bổ sung chế tài xử lý đối với các vi phạm trong hoạt động báo chí, phù hợp các quy định sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016; đặc biệt, đối với các vấn đề: Khai thác thông tin sai sự thật trên mạng xã hội, không kiểm chứng để đăng tải, bình luận trên báo chí và gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng đến uy tín báo chí và các địa phương; Cá nhân, doanh nghiệp truyền thông tự sản xuất chương trình truyền hình cung cấp cho các hạ tầng truyền dẫn nội dung số, các phương thức truyền dẫn mới (youtube, facebook…) phải đăng ký liên kết sản xuất với cơ quan báo chí theo từng loại hình nhằm mục đích đáp ứng yêu cầu thẩm định nội dung đối với các sản phẩm như truyền hình; Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan chủ quản báo chí, người đứng đầu cơ quan báo chí đối với sai phạm của cơ quan báo chí; Tình trạng cơ quan, tổ chức, cá nhân của các cơ quan hành chính nhà nước cố tình “né” báo chí, không chịu cung cấp thông tin cho báo chí, không thực hiện trách nhiệm người phát ngôn hoặc cung cấp thông tin sai sự thật.