Ngăn chặn tình trạng nhập khẩu phế liệu “rác”

Việc nhập khẩu và sử dụng phế liệu nhập khẩu nếu không được quản lý, kiểm soát chặt chẽ sẽ dẫn đến nguy cơ nhập khẩu tràn lan chất thải vào Việt Nam, tác động xấu đến sức khỏe con người và môi trường. Do đó, cần hạn chế và tiến tới không cho phép nhập khẩu phế liệu trong tương lai là cần thiết.

Thông tư 27/2019/TT-BCT: Chặn đứng phế liệu nhập khẩu ồ ạt

Sẽ buộc tái xuất container rác phế liệu không đạt chuẩn.

Thực hiện Chỉ thị số 27/CT-TTg ngày 17/9/2018 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động nhập khẩu và sử dụng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, ngành, các địa phương đã triển khai nhiều hoạt động, giải pháp tích cực.

Bộ Tài nguyên & Môi trường đã ban hành các quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất (Thông tư số: 08/2018/TT-BTNMT ngày 14/9/2018; 09/2018/TT-BTNMT ngày 14/9/2018); trình Chính phủ ban hành Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13/5/2019, trong đó đã quy định chi tiết về các biện pháp ngăn chặn phế liệu không đáp ứng quy định vào Việt Nam thông qua quy định về điều kiện bảo vệ môi trường đối với cơ sở nhập khẩu phế liệu và quy định thông quan đối với phế liệu nhập khẩu; trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo Quyết định quy định Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất tại Tờ trình số 70/TTrBTNMT ngày 24/10/2019. Bên cạnh đó, Bộ cũng tổ chức các hoạt động thanh tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường trong hoạt động nhập khẩu và sử dụng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất đối với các cơ quan, tổ chức. Bộ Tài nguyên và Môi trường đang tiếp tục xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm theo quy định của pháp luật và tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Trước đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất loại bỏ 13/36 loại phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài theo Quyết định số 73/2014/QĐ-TTg, là những phế liệu ít có khả năng tái chế, tỷ lệ tái chế không cao, hiệu quả tái chế thấp

Một số loại phế liệu đang được phép nhập khẩu theo qui định cũng tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, gồm phế liệu và mẩu vụn của plastic (nhựa) từ Polyme Styren (PS): loại khác (dạng cứng); phế liệu và mẩu vụn của plastic (nhựa) từ Polyme Vinyl Clorua (PVC): loại khác (dạng cứng); giấy loại hoặc bìa loại thu hồi (phế liệu và vụn thừa): loại khác, kể cả phế liệu và vụn thừa chưa phân loại.

Tuy nhiên, nhu cầu nhập khẩu những loại phế liệu này của các doanh nghiệp để làm nguyên liệu sản xuất hiện nay tương đối lớn, do vậy nếu quy định dừng việc nhập khẩu các loại phế liệu này sẽ gây ảnh hưởng tới quá trình sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp này tại thời điểm hiện nay. Do đó, Bộ đề xuất áp dụng lộ trình đến thời điểm ngày 1/1/2022 sẽ loại bỏ các loại phế liệu này khỏi Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất.

Đối với loại phế liệu gồm xỉ hạt nhỏ (xỉ cát) từ công nghiệp luyện sắt hoặc thép (xỉ hạt lò cao gồm: xỉ hạt nhỏ, xỉ cát từ công nghiệp luyện gang, sắt, thép), theo báo cáo của Hiệp hội thép, trong thời gian tới, thị trường nội địa Việt Nam có thể cung cấp để sản xuất vật liệu xây dựng.

Nhằm ngăn chặn tình trạng nhập khẩu phế liệu độc hại, chất thải, rác thải vào Việt Nam, Bộ Công Thương cũng đã ban hành các Thông tư số: 41/2018/TT-BCT ngày 06/11/2018; 27/2019/TT-BCT ngày 15/11/2019 quy định về Danh mục phế liệu tạm ngừng kinh doanh tạm nhập, tái xuất, chuyển khẩu; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động buôn bán và sử dụng phế liệu nhập khẩu. Hiện nay, Bộ đang hoàn thiện các quy định liên quan đến cửa khẩu được phép nhập khẩu phế liệu, nhằm giúp cơ quan Hải quan hạn chế, kiểm soát đường đi của phế liệu, tăng khả năng kiểm soát rủi ro đối với hoạt động nhập khẩu phế liệu.

Bộ Giao thông vận tải cũng nỗ lực trong việc yêu cầu các hãng tàu cùng với chủ hàng kiểm soát chất lượng hàng hóa được vận chuyển; đề xuất việc miễn giảm phí lưu container những lô hàng đang tồn đọng, việc này đã giúp một số doanh nghiệp chủ hàng nhận hàng theo quy định, tháo gỡ khó khăn về chi phí lưu kho, bãi, giảm áp lực tồn đọng tại các cảng.

Bộ Tài chính xây dựng phương án xử lý các lô hàng tồn đọng và báo cáo Thủ tướng Chính phủ; đồng thời chỉ đạo Tổng cục Hải quan áp dụng các biện pháp ngăn chặn từ xa các lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các quy định của pháp luật Việt Nam.

Nghị định 40/2019/NĐ-CP quy định, cơ sở sản xuất sử dụng phế liệu nhập khẩu được phép nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất phải đáp ứng các yêu cầu và trách nhiệm về bảo vệ môi trường quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 76 Luật bảo vệ môi trường; phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt; Có Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất theo quy định của pháp luật.