Thiên tai ngày càng gia tăng và khốc liệt

* Thiên tai liên tiếp lập các kỷ lục
Tại một tọa đàm về chống biến đổi khí hậu trên Truyền hình Việt Nam, ông Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu cho biết, biến đổi khí hậu đã tác động mạnh mẽ tới đất nước chúng ta. Riêng 2017 Việt Nam xuất hiện tất cả các loại hình thiên tai trừ sóng thần. Chúng ta có thể thấy các hiện tượng tác động của biến đổi khí hậu đối với nước ta là rất hiện hữu.
Thiên tai xảy ra không chỉ bất ngờ, bất thường mà còn tạo ra những kỷ lục chưa từng có: Năm 2015: lũ trên sông Cửu Long hậu thấp chưa từng thấy, hậu quả kéo dài sang 2016 nơi đây trải qua mùa hạn mặn kỷ lục cả trăm năm mới gặp. Tháng 1/2016 Bắc Bộ, Bắc Trung bộ rét kỷ lục: 11 tỉnh thành có tuyết phủ trắng xoá ở các tỉnh vùng cao bao gồm cả Ba Vì Hà Nội. Tháng 6 năm 2017 Bắc Bộ xuất hiện nắng nóng lịch sử, riêng Thủ đô Hà Nội, kỷ lục về nhiệt độ liên tiếp bị xô đổ và đến ngày 4/6, Hà Nội có mốc nhiệt độ kỷ lục 42,5 độ C. Cùng năm đó tháng 8, tháng 10 liên tiếp là những đợt lũ lụt, sạt lở kinh hoàng ở nhiều nơi như Mù Căng Chải, Yên Bái, Mường La, Sơn La, Tân lạc, Hoà Bình tan hoang sau mưa lũ; Mùa bão năm 2017 lần đầu tiên trong lịch sử biển Đông có số lượng bão kỷ lục tới 20 cơn. Tính từ đầu năm 2018 đến nay thiên tai đã khiến 175 người thiệt hại mất tích mà phần lớn thiệt hại là do mưa lũ ở phía bắc.
Về xu thế khí hậu, trong những năm gần đây số liệu quan trắc ở hầu hết các dải ven biển nước ta cho thấy có xu thế tăng với mực nước trong 20 năm tăng trung bình khoảng 3,34mm mỗi năm. Như vậy mực nước biển dâng, tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu đã hiện hữu từ miền núi, miền đồng bằng, các tỉnh ven biển và đặc biệt là đồng bằng sông Cửu Long. Theo các nghiên cứu và kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng của Việt Nam trong thời gian tới các hiện tượng cực đoan về thiên tai, khí hậu và nước biển dâng còn gia tăng, chúng ta phải nghiên cứu để có những giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu trong tương lai.
* Đồng bằng sông Cửu Long đi về đâu?
Đồng bằng sông Cửu Long đang và sẽ là nơi chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu.
Kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng do Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra 2016, trong vòng 1 thế kỷ, nhiệt độ trung bình của đồng bằng sông Cửu Long có thể tăng từ 2,5 độ C đến 3,7 độ C, nước biển dâng cao 0,8-1m và có khoảng 40% diện tích của đồng bằng sông Cửu Long bị nước biển nuốt gọn. Tình trạng sạt lở hiện nay đang diễn biến hết sức phức tạp. Đây là nơi sản xuất lương thực lớn của cả nước và xuất khẩu ra thế giới. ĐBSCL chiếm 12% diện tích của cả nước, 20% dân số nước ta, đây là nơi nhạy cảm với biến đổi khí hậu, chịu tác động kép bởi biến đổi khí hậu và các nước xây dựng đập thuỷ điện trên thượng nguồn. Nếu các đập thuỷ điện trên thượng nguồn được xây dựng thì lượng nước giảm đi 30% vào mùa lũ so với trước đây, mất đi khoảng 65% lượng phù sa trong tương lai gần và 90% lượng phù sa trong tương lai xa.
Trước khi bị mất đất vì nước biển dâng, đồng bằng Cửu Long đang chịu thức thức lớn từ sạt lở bờ sông, bờ biển. Mỗi năm có 300 ha đất đai lãnh thổ mất đi do sạt, lụt, lở cùng với đó là nước mặn, nước lợ gia tăng, sụt lún đất và nước biển dâng sẽ tác động lớn tới sinh kế của người dân.
Các nghiên cứu cho thấy, việc xây dựng đập nước ở thượng nguồn khu vực đồng bằng sông Cửu Long ảnh hưởng tới bồi đắp trầm tích, tác động mực nước. Các hoạt động đào cát, khai thác cát là một vấn đề.
* Xác định lộ trình để có giải pháp phù hợp
Ông Tăng Thế Cường cho biết, để giải quyết các điểm sạt lở nghiêm trọng, tại cuộc họp tháng 5/2018, Thủ tướng Chính phủ làm việc với các tỉnh ĐBSCL, TTg đã quyết định đầu tư 1.500 tỷ để giải quyết ngay 17/42 điểm sạt lở nguy hiểm và đưa vào kế hoạch trung hạn 1.000 tỷ để giúp các tỉnh ĐBSCL ứng phó với tình hình sạt lở.
Về lâu dài, Nghị quyết 120/NQ-CP đã đưa ra các giải pháp tổng thể. Đó là, rà soát, hoàn thiện và bổ sung hệ thống cơ chế, chính sách liên quan tới phát triển bền vững của đồng bằng sông Cửu Long; Cập nhật, hệ thống hóa số liệu, dữ liệu liên ngành, tăng cường điều tra cơ bản; Xây dựng quy hoạch và tổ chức không gian lãnh thổ; Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý thích ứng với biến đổi khí hậu trong đó xác định các mô hình chuyển đổi quy mô lớn phù hợp với đặc điểm sinh thái, con người, điều kiện tự nhiên của đồng bằng sông Cửu Long, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.
Ông Bruno Angelet, Trưởng Đại diện Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam cho rằng, để bảo vệ tương lai đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam cần một chiến lược toàn diện, cần xác định giữa các khoản đầu tư để xử lý các vấn đề do con người gây ra và những vấn đề dài hạn hơn do tác động của biến đổi khí hậu xử lý các vấn đề khác nhau. Ngoài ra chúng ta cần nguồn đầu tư công tốt để đầu tư vào cơ sở hạ tầng.