Thể chế biển - nền tảng cho kinh tế tuần hoàn

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung đánh giá toàn diện hiện trạng và tiềm năng phát triển kinh tế biển, kinh tế tuần hoàn; phân tích các mô hình đang được triển khai tại nhiều địa phương và nhận diện những “điểm nghẽn” trong khung pháp lý.

Bảo vệ môi trường biển - “Chìa khóa” mở đường cho tăng trưởng xanh Việt Nam. (Ảnh minh họa)

Nhiều ý kiến cho rằng việc chuyển dịch từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn đang bị cản trở bởi quy định chưa đồng bộ, chồng chéo, khiến các doanh nghiệp và địa phương gặp khó khăn khi triển khai các dự án xanh.

Phát biểu khai mạc, bà Nguyễn Thanh Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhấn mạnh vai trò chiến lược của biển trong tiến trình phát triển quốc gia. Bà cho biết hội thảo là cơ hội để cập nhật luận cứ khoa học, tổng hợp các vấn đề thực tiễn và hoàn thiện chính sách liên quan đến kinh tế biển, tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan thăm mô hình cảng biển xanh, thông minh tại Hải Phòng chiều 29/11. (Ảnh: Khương Trung)

Theo Nghị quyết 36, đến năm 2030, các ngành kinh tế thuần biển phải đóng góp khoảng 10% GDP; kinh tế của các tỉnh, thành ven biển phải đạt 60–70% GDP, thu nhập bình quân đầu người cao hơn mức trung bình cả nước tối thiểu 1,2 lần. Hải Phòng — địa phương đăng cai hội thảo — được đánh giá có điều kiện sớm vượt mức này sau khi sáp nhập với Hải Dương.

Việt Nam có 21/34 tỉnh, thành phố có biển (chiếm 62%), cho thấy yêu cầu cấp bách cần tiếp tục hoàn thiện thể chế và phân cấp mạnh hơn cho địa phương. Tuy nhiên, bà Hải nhấn mạnh: “Giao quyền phải đi đôi với năng lực thực thi”.

Từ góc nhìn quản lý, bà khẳng định biển không chỉ là tài nguyên mà còn là không gian văn hóa và là nguồn lực của tương lai. Vì vậy, phát triển kinh tế biển phải gắn liền với bảo vệ môi trường; “biển bị tổn thương thì tăng trưởng không thể bền vững”.

Phát triển kinh tế biển bền vững, không đánh đổi môi trường

Hải Phòng là một trong 21 địa phương có biển, sở hữu 150 km đường bờ và vùng biển rộng 4.000 km², gồm 8 xã phường giáp biển và hai huyện đảo Cát Hải, Bạch Long Vĩ. Những năm gần đây, kinh tế – xã hội thành phố tăng trưởng mạnh, khẳng định vai trò chiến lược trong phát triển quốc gia.

Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng Vũ Tiến Phụng cho biết thành phố vinh dự được chọn đăng cai hội thảo quan trọng về kinh tế biển và kinh tế tuần hoàn. Theo Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị, Hải Phòng hướng tới mô hình “cảng xanh, văn minh, hiện đại”, trở thành trung tâm công nghiệp, dịch vụ, du lịch và logistics của miền Bắc, trong đó kinh tế biển là trụ cột.

Dù còn nhiều thách thức nhưng trong năm 2025, Hải Phòng vẫn duy trì tăng trưởng ấn tượng: GRDP dự kiến tăng 12,35%; chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 15,7%; kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 50 tỉ USD; thu ngân sách 187.766 tỉ đồng, vượt xa dự toán; đồng thời hoàn thành đồng bộ các bến 1–6 của Cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện.

Ông Vũ Tiến Phụng, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng. (Ảnh: Khương Trung)

Trong lĩnh vực môi trường, thành phố đạt nhiều kết quả nổi bật: 32,2% nước thải đô thị được xử lý đạt chuẩn; thu gom 95% chất thải rắn đô thị và 90% chất thải rắn nông thôn; xử lý 33/34 cơ sở gây ô nhiễm; 100% nguồn thải lớn được lắp đặt quan trắc tự động.

Hải Phòng được ASEAN công nhận là “Thành phố bền vững về môi trường” lần thứ năm (28/7/2025). Tuy nhiên, địa phương vẫn đối mặt áp lực lớn từ ô nhiễm đất liền, biến đổi khí hậu và yêu cầu nâng cao năng lực quản trị môi trường biển theo chuẩn quốc tế.

Ông Vũ Tiến Phụng cũng nêu bốn nhóm định hướng: hoàn thiện cơ chế đặc thù trong quản lý không gian biển, hành lang bờ biển và bảo tồn sinh thái; cập nhật quy hoạch vùng bờ và không gian biển; triển khai kinh tế tuần hoàn biển thông qua mô hình cảng xanh, du lịch không rác thải nhựa, logistics xanh, năng lượng tái tạo và nuôi biển công nghệ cao; ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số trong quản lý biển, xây dựng cơ sở dữ liệu biển – đảo và hệ thống dự báo rủi ro.

Thành phố cũng mở rộng hợp tác quốc tế với Hà Lan, Nhật Bản, Pháp và thu hút vốn ODA cho các dự án hạ tầng cảng biển, chống xói lở và bảo tồn biển.

“Hải Phòng kiên định không đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng kinh tế”, lãnh đạo thành phố nhấn mạnh, đồng thời bày tỏ mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành của Quốc hội và các bộ, ngành trong bảo vệ môi trường biển.