Năm 1975, số dân của thành phố là 3,5 triệu, đến thời điểm hiện tại con số này là 10 triệu, chiếm 10% số dân của cả nước. Ðồng chí Nguyễn Thiện Nhân - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Quy hoạch xác định diện tích cây xanh cần đạt được từ 6 đến 7 m2/người, nhưng hiện chỉ đạt 0,5 m2/người. Tổng diện tích cây xanh so với yêu cầu chỉ đạt 8%. Khi quy hoạch, các đô thị mới đều phải dành một phần diện tích cho cây xanh tương ứng với 7m2/người nhưng thực tế trong các khu đô thị mới, diện tích cây xanh chỉ đạt 0,5 m2/người".

So sánh với một số nơi, tỷ lệ cây xanh trên địa bàn hiện rất thấp. TP Hồ Chí Minh có hơn 10 triệu dân nhưng chỉ có khoảng 102.000 cây xanh được đánh số, có địa chỉ. Ðiều đó cho thấy, việc quản lý công viên, cây xanh ở thành phố còn lạc hậu và thành phố phải tham khảo kinh nghiệm này của các nước chung quanh.

Những mảng xanh ít ỏi giữa một "rừng" bê tông chật chội.

Theo Sở Xây dựng thành phố, phần lớn công viên hiện nay đều được khai thác từ rất lâu, đã xuống cấp. Việc sửa chữa, nâng cấp mang tính tạm thời, chắp vá và thiếu định hướng chung. Các khu vực, không gian, tiện ích như sân sinh hoạt cộng đồng, hệ thống chiếu sáng, nhà vệ sinh, trò chơi trẻ em… chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Ngoài ra, chỉ tiêu đất công viên công cộng của thành phố kém xa quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy hoạch chung. Cụ thể, diện tích cây xanh công viên thấp nhất cũng phải là 2 m2/người và cao nhất đến 15 m2/người. Số liệu thống kê đến cuối năm 2018, thành phố có hơn 491 ha đất công viên, đạt 0,49 m2/người. Trong đó, nội thành cũ (gồm 13 quận) có 273 ha, đạt 0,67 m2/người. Khu vực quận mới (gồm 6 quận) có 172 ha, đạt 0,72 m2/người. Khu vực ngoại thành (năm huyện) có 46 ha, đạt 0,3 m2/người.

Theo các chuyên gia, trong bán kính 200m của một cụm dân cư, lẽ ra phải có một công viên phục vụ cộng đồng; trong một khu đô thị, lẽ ra phải có nhiều công viên đa chức năng với quy mô tương xứng, phục vụ nhu cầu đa dạng theo nhiều độ tuổi cư dân. Thế nhưng, thành phố chỉ có một ít công viên như 30/4, 23/9, Tao Ðàn, Gia Ðịnh, Hoàng Văn Thụ, Lê Thị Riêng… hiện đã xuống cấp, không có nhiều khu vực vui chơi, giải trí.

Giám đốc Sở Xây dựng thành phố Lê Hòa Bình cho biết, trong 7 năm, từ 2012 đến 2018, diện tích công viên công cộng đã tăng 10,78 ha, trung bình tăng 1,54 ha/năm nhưng với tốc độ này, thành phố sẽ phải mất rất nhiều thời gian để phủ xanh khoảng hơn 10.000 ha đất công viên còn lại, theo quy hoạch. Bên cạnh đó, người dân ở các quận ven, huyện ngoại thành có ít công viên để vui chơi. Muốn đi chơi công viên, họ chỉ có cách đi vào trung tâm thành phố. Ngược lại, những địa phương này lại có quỹ đất quy hoạch công viên cây xanh rất lớn, như quận 9 có quỹ đất quy hoạch công viên công cộng là 1.346,48 ha nhưng hiện chỉ mới 118,07 ha được phủ xanh; huyện Củ Chi quy hoạch 2.869,75 ha nhưng hiện chỉ 4,23 ha đất được phủ xanh, huyện Hóc Môn quy hoạch 863,82 ha đất cho công viên nhưng hiện diện tích được phủ xanh là khoảng 100 ha.

Theo Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân, để khắc phục hạn chế nêu trên sẽ gặp nhiều khó khăn. Ðồng thời khẳng định, thành phố có quyết tâm và không thiếu các nhà khoa học nhưng nhiều năm qua việc quản lý phát triển cây xanh vẫn bị bỏ ngỏ. Qua hội thảo, thành phố mong các nước đi trước, phát triển giúp đỡ thành phố trong việc này.

Lãnh đạo UBND thành phố cũng chỉ rõ nghịch lý, các quận nội thành, khu vực trung tâm thành phố lại có số lượng, diện tích công viên lớn hơn rất nhiều so với các quận mới, ngoại thành. Trong khi, quỹ đất quy hoạch cho công viên cây xanh ở các quận mới, ngoại thành lại rất lớn. Ðiển hình các quận: 9, 12, Thủ Ðức, Bình Tân, các huyện Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh chưa có một công viên công cộng nào. Cụ thể, diện tích đất công viên khu vực nội thành cũ gồm 13 quận là hơn 273 ha, chiếm tỷ lệ hơn 55%. Trong khi đó, khu vực sáu quận mới, diện tích đất công viên là 172 ha, chiếm 35%; khu vực năm huyện chỉ có 42 ha, chiếm chưa tới 10%. Trong khi diện tích đất cho công viên theo quy hoạch thì 13 quận nội thành cũ chỉ hơn 8,5%; Khu vực sáu quận mới là hơn 32% và năm huyện ngoại thành là gần 60%. Những con số thống kê đó cho thấy, việc phân bố công viên trên địa bàn thành phố là không đều và bất hợp lý.

So sánh với Hà Nội, con số này còn thua xa khi Thủ đô đã có một triệu cây xanh. Tại hội thảo, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân cũng yêu cầu, chính quyền sau hội thảo này phải có ngay một kế hoạch hoàn chỉnh về phát triển cây xanh thành phố trong 10 đến 20 năm tới. Thành phố sẽ đưa chỉ tiêu này vào Nghị quyết Ðại hội Ðảng bộ thành phố sắp tới. Sau hội thảo này thành phố sẽ lập kế hoạch công viên cây xanh cho 10 năm, 25 năm để đến năm 2045 thành phố sẽ xanh hơn, đẹp hơn.