Đây được xem là bước ngoặt lớn trong công tác phòng, chống tác hại thuốc lá, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Nhà nước trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Theo Quyết định số 1665/QĐ-TTg, mục tiêu của Kế hoạch là triển khai nghiêm túc, có chất lượng và hiệu quả quy định cấm, đồng thời xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị. Kế hoạch gồm ba nhóm nội dung trọng tâm: 1) Tuyên truyền, phổ biến, tập huấn về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; 2) Rà soát và xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; 3) Tăng cường công tác thực thi, thanh tra, kiểm tra, giám sát của các cấp có thẩm quyền trong quá trình thi hành quy định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Mục tiêu xuyên suốt của Kế hoạch là nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành và ý thức của nhân dân, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, hướng tới xây dựng môi trường sống lành mạnh, không khói thuốc.

Theo Kế hoạch, Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ cụ thể như sau:

Bộ Công Thương tổ chức thực hiện cụ thể việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đồng thời, trong tháng 8/2025, Bộ Công Thương rà soát, đánh giá đầy đủ hoạt động đầu tư, sản xuất, xuất nhập linh kiện, thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Các bộ, ngành, địa phương liên quan kiểm tra, khảo sát, đánh giá việc cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và kinh doanh có điều kiện đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu linh kiện và các cấu phần thiết bị liên quan thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo quy định của Luật Đầu tư, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, pháp luật có liên quan và đề xuất giải pháp bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật và tình hình chấp hành pháp luật của doanh nghiệp, biện pháp xử lý phù hợp đối với các sai phạm (nếu có).

Bộ Tài chính tăng cường kiểm tra, xử lý, kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhập lậu qua cửa khẩu.

Bộ Quốc phòng tăng cường tuần tra, kiểm soát ở khu vực biên giới, các đường mòn, lối mở để kịp thời phát hiện và xử lý các đối tượng kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Bộ Công an và các cơ quan thanh tra có thẩm quyền khác tăng cường công tác điều tra, nắm tình hình, xác lập các chuyên án, tập trung đấu tranh, triệt phá các đường dây, ổ nhóm, các đối tượng sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.

Bộ Khoa học và Công nghệ tăng cường kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm hành chính về quảng cáo, bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo hình thức thương mại điện tử.

Bộ Giáo dục và Đào tạo tăng cường thông tin, giáo dục, truyền thông cho nhà giáo, người học, phụ huynh và người lao động trong các cơ sở giáo dục về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đối với sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần và hành vi lối sống của người sử dụng; tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật liên quan đến chế tài xử phạt, xử lý hình sự để bảo đảm tính răn đe và phối hợp xử lý các trường hợp vi phạm.

Việc Quốc hội quyết nghị cấm hoàn toàn TLĐT, TLNN xuất phát từ thực tế đáng báo động. Theo Bộ Y tế, năm 2023 đã có hơn 1.200 ca nhập viện do liên quan đến TLĐT, TLNN. Đặc biệt, trong nhóm thanh thiếu niên, tỷ lệ sử dụng TLĐT tăng nhanh: từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023 ở nhóm 13–17 tuổi. Với người trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên), tỷ lệ sử dụng cũng tăng từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020, tức là gấp 18 lần trong vòng 5 năm.

Những con số này cho thấy nguy cơ TLĐT, TLNN đang “phủ sóng” mạnh mẽ, đe dọa phá vỡ thành quả nhiều năm trong công tác phòng, chống tác hại thuốc lá truyền thống. Không ít trường hợp, sản phẩm thuốc lá điện tử bị phát hiện trộn lẫn chất gây nghiện, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe người dùng.

Nghị quyết 173/2024/QH15 không chỉ là chế tài pháp lý mà còn thể hiện quyết tâm chính trị cao của Quốc hội và Chính phủ trong bảo vệ sức khỏe nhân dân. Việc ban hành Kế hoạch triển khai thi hành ngay sau đó là minh chứng cho sự chủ động, nghiêm túc của Chính phủ, thể hiện tinh thần “nói đi đôi với làm”.

Từ Trung ương đến địa phương, từ lực lượng chức năng đến hệ thống giáo dục, tất cả đều phải cùng vào cuộc để Nghị quyết được thực hiện hiệu quả. Sự thành công của Kế hoạch không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của các cơ quan quản lý mà còn cần sự đồng thuận, ủng hộ và giám sát của toàn xã hội.

Nếu triển khai nghiêm túc, đồng bộ, lệnh cấm TLĐT, TLNN sẽ góp phần ngăn chặn từ sớm nguy cơ hình thành “thế hệ nghiện mới”, giảm gánh nặng y tế, kinh tế – xã hội do thuốc lá gây ra. Đây cũng là bước tiến quan trọng để Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về kiểm soát thuốc lá, hướng tới xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, văn minh, phát triển bền vững.