Nuôi tôm ít thay nước là mô hình nuôi tôm mà tần suất thay nước được giảm thiểu tối đa, chỉ thay nước khi thực sự cần thiết. Mục tiêu của mô hình này là tiết kiệm chi phí, giảm thiểu ảnh hưởng đến môi trường và nâng cao năng suất tôm nuôi.

Đặc điểm của mô hình này là ao nuôi chỉ thay nước khi các chỉ tiêu môi trường vượt ngưỡng cho phép hoặc khi có dấu hiệu dịch bệnh. Các hệ thống xử lý nước tiên tiến như vi sinh, lọc nước, và sục khí được áp dụng để duy trì chất lượng nước. Hiện nay, có hai công nghệ nuôi tôm chính được ưa chuộng là nuôi tôm ít thay nước và nuôi tôm tuần hoàn nước. Nuôi tôm ít thay nước sử dụng hệ thống vi sinh vật tự nhiên và các biện pháp kỹ thuật để duy trì chất lượng nước ao nuôi. Phù hợp với các hộ nuôi có diện tích ao nhỏ và nguồn lực hạn chế. Các phương pháp phổ biến bao gồm nuôi tôm siêu thâm canh, nuôi tôm quảng canh cải tiến, và nuôi tôm biofloc. Nuôi tôm tuần hoàn nước thì tái sử dụng nước ao nuôi nhiều lần sau khi xử lý qua hệ thống lọc hiện đại. Tiết kiệm nước tối đa, phù hợp với các mô hình nuôi tôm quy mô lớn và thâm canh cao. Hệ thống tuần hoàn nước có thể được chia thành hệ thống tuần hoàn nước một phần và hệ thống tuần hoàn nước hoàn toàn.

Tiết kiệm nguồn nước nuôi tôm.

Một trong những ưu điểm chính của công nghệ nuôi tôm ít thay nước là giảm thiểu đáng kể lượng nước cần sử dụng so với các phương pháp nuôi truyền thống. Điều này đặc biệt quan trọng ở những vùng khan hiếm nước hoặc nơi chi phí bơm nước cao. Lượng nước sử dụng trong mô hình này có thể tiết kiệm tới 70% so với mô hình truyền thống, giúp bảo vệ nguồn tài nguyên nước và giảm chi phí bơm cũng như xử lý nước thải.

Việc giảm thay nước giúp hạn chế thải nước chứa chất thải ra môi trường, từ đó giảm nguy cơ ô nhiễm nguồn nước tự nhiên. Nước ao nuôi được xử lý qua hệ thống vi sinh và các biện pháp kỹ thuật, góp phần bảo vệ hệ sinh thái dưới nước và giảm ảnh hưởng đến động, thực vật ngoài ao nuôi.

Công nghệ này cho phép kiểm soát tốt hơn các yếu tố môi trường như nhiệt độ, pH, độ mặn và nồng độ oxy hòa tan. Điều này giúp tôm phát triển khỏe mạnh và đồng đều hơn, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh từ môi trường bên ngoài.

Môi trường nước ổn định và ít bị ô nhiễm giúp tôm phát triển nhanh hơn, tăng trọng lượng và giảm tỷ lệ chết. Không cần thay nước thường xuyên, chi phí liên quan đến bơm nước và xử lý nước thải được giảm thiểu, đồng thời giảm chi phí thuốc men và quản lý do tỷ lệ bệnh tật thấp hơn.

Sử dụng các công nghệ sinh học như vi sinh vật có lợi để xử lý chất thải trong ao nuôi giúp tái sử dụng nước và duy trì chất lượng nước tốt hơn. Công nghệ này có thể áp dụng ở nhiều điều kiện khác nhau, từ ao đất truyền thống đến hệ thống nuôi tôm trong nhà kính hoặc các hệ thống tuần hoàn nước hoàn toàn.

Hệ thống nuôi tôm ít thay nước thường đi kèm với các thiết bị cảm biến và hệ thống giám sát tự động, giúp người nuôi dễ dàng theo dõi và điều chỉnh các thông số môi trường ao nuôi một cách chính xác và kịp thời.

Tuy nhiên, đểể áp dụng thành công phương pháp này cần lựa chọn hình thức nuôi phù hợp với điều kiện cụ thể: Nuôi tôm siêu thâm canh áp dụng cho mật độ cao (100 - 200 con/m²) trong hệ thống ao lót bạt, có mái che, hệ thống sục khí, quạt nước, xử lý nước đầu vào và theo dõi chặt chẽ các chỉ tiêu môi trường nước: Nuôi tôm sinh học thì sử dụng các chế phẩm sinh học để xử lý nước ao nuôi, tạo môi trường sống tốt cho tôm và hạn chế dịch bệnh; Còn đối với nuôi tôm 2 giai đoạn thì trong giai đoạn ương với mật độ tôm cao trong bể hoặc ao nhỏ, sử dụng thức ăn giàu dinh dưỡng, giai đoạn nuôi thương phẩm trong ao lớn hơn với mật độ thấp hơn, thức ăn có hàm lượng dinh dưỡng thấp hơn.

Công nghệ nuôi tôm ít thay nước mang lại nhiều lợi ích vượt trội, từ tiết kiệm tài nguyên nước, bảo vệ môi trường, ổn định chất lượng nước, đến tăng năng suất và hiệu quả sản xuất. Với những ưu điểm này, công nghệ này không chỉ đáp ứng nhu cầu sản xuất bền vững mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo vệ môi trường và phát triển ngành nuôi trồng thủy sản theo hướng hiện đại và hiệu quả.