Ngày 31/8/2019, Bộ Công Thương Ấn Độ (Tổng cục Ngoại thương) ban hành Thông báo số 15/2015-2020 về việc điều chỉnh chính sách nhập khẩu đối với mặt hàng hương nhang (Agarbatti). Theo đó, việc nhập khẩu hương nhang (mã HS 33074100) và các chế phẩm khác (mã HS 33074900) vào Ấn Độ được chuyển từ trạng thái “tự do nhập khẩu” sang “hạn chế nhập khẩu”. Thông báo có hiệu lực ngay ngày 31/8/2019.

Quang cảnh buổi làm việc giữa Vụ Thị trường châu Á – châu Phi - đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) và một số doanh nghiệp lớn xuất khẩu hương nhang.

Theo chính sách điều chỉnh, để có thể nhập khẩu vào Ấn Độ, các doanh nghiệp nhập khẩu hương nhang và các chế phẩm khác phải xin giấy phép nhập khẩu từ Bộ Công Thương Ấn Độ (do Tổng cục Ngoại thương cấp). Tuy nhiên, đến nay, Bộ Công Thương Ấn Độ chưa đưa ra hướng dẫn chi tiết về thủ tục cấp phép nhập khẩu cũng như thời gian cấp phép. Theo phản ánh của các đối tác nhập khẩu hương nhang tại Ấn Độ, chưa có doanh nghiệp nào xin được giấy phép nhập khẩu.

Việc Ấn Độ áp dụng chế độ cấp phép nhập khẩu hương nhang đột ngột (có hiệu lực ngay tại thời điểm thông báo), không thông báo trước đã tạo ra những khó khăn nghiêm trọng cho các doanh nghiệp Việt Nam. Ấn Độ hiện là thị trường xuất khẩu hương nhang chính (không có thị trường thay thế) của ngành hương nhang xuất khẩu của Việt Nam. Cả nước hiện có hơn 100 doanh nghiệp sản xuất hương nhang ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam.

Tính trung bình, mỗi tháng các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu khoảng hơn 300 công hàng hương nhang sang thị trường Ấn Độ (kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam sang Ấn Độ năm 2018-2019 là 76,85 triệu USD). Tuy nhiên, việc hạn chế nhập khẩu hương nhang của Ấn Độ theo Thông báo 15 nói trên khiến cho hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp ngay lập tức bị dừng lại. Các doanh nghiệp đã phải ngừng vận chuyển công hàng theo hợp đồng. Trong khi đó, tháng 9 hàng năm là tháng cao điểm cho hoạt động xuất khẩu hương sang Ấn Độ nhằm phục vụ cho dịp lễ lớn nhất của nước này trong tháng 10. Do đó, các doanh nghiệp của Việt Nam đều tập trung nhân lực, tài chính, nguyên vật liệu để sản xuất hàng. Lượng hàng tồn kho rất lớn, không xuất khẩu đi nước khác được do không có thị trường xuất khẩu thay thế. Nhà xưởng phải tạm ngừng sản xuất, ảnh hưởng trực tiếp tới doanh nghiệp, việc làm và đời sống của hàng nghìn công nhân.

Ngay sau khi nhận được thông tin, thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ, ngày 06/9/2019, Bộ Công Thương (Vụ Thị trường châu Á – châu Phi và đại diện Cục Xuất nhập khẩu) đã có buổi làm việc với một số doanh nghiệp lớn xuất khẩu hương nhang có trụ sở tại Hà Nội và Hưng Yên (Công ty TNHH Ánh Hồng và Công ty TNHH Đức Thành, Công ty TNHH XNK Việt Khôi, Công ty TNHH XNK BHA Việt Nam, Công ty TNHH sản xuất T&K Việt Nam, Công ty TNHH Khải Hoàn…) để nắm bắt tình hình, khó khăn của doanh nghiệp và tìm hướng tháo gỡ cho doanh nghiệp. Bộ Công Thương đã ngay lập tức triển khai một số biện pháp để hỗ trợ các doanh nghiệp ứng phó tình hình và tìm cách tháo gỡ khó khăn.

- Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã ký công thư gửi Bộ trưởng Bộ Công Thương Ấn Độ thể hiện quan ngại và phản đối biện pháp nói trên của Ấn Độ kết hợp đề nghị phía Ấn Độ (i) trước mắt không yêu cầu giấy phép nhập khẩu đối với các lô hàng hương nhang từ Việt Nam đã ký hợp đồng mua bán trước ngày 31/8/2019; (ii) xem xét, tạm thời ngừng áp dụng biện pháp cấp phép nhập khẩu trong thời gian nhu cầu thị trường ở mức đỉnh điểm (tháng 9 và tháng 10 năm 2019) và (iii) về lâu dài hủy bỏ biện pháp quản lý nhập khẩu nói trên.

- Lãnh đạo Bộ Công Thương cũng đề xuất buổi gặp với Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam để trao đổi về vụ việc và đề nghị Sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam báo cáo về nước xem xét xử lý vấn đề này, đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp Việt Nam, không làm ảnh hưởng tới quan hệ thương mại đang phát triển tốt đẹp của hai nước Việt Nam và Ấn Độ.

- Vụ Thị trường châu Á – châu Phi được giao tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan và chỉ đạo Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ liên tục cập nhật tình hình, theo dõi quá trình thực thi biện pháp hạn chế nhập khẩu hương nhang của Ấn Độ, kịp thời báo cáo về Bộ để có hướng xử lý phù hợp.

- Vụ Thị trường châu Á – châu Phi là đơn vị đầu mối đưa vấn đề này vào nội dung đề xuất trao đổi song phương ở các cấp giữa Việt Nam và Ấn Độ; phối hợp với các đơn vị liên quan để nghiên cứu và xem xét các biện pháp ứng phó.

Bộ Công Thương sẽ tiếp tục cập nhật thông tin về vụ việc khi có các diễn biến mới.