Qatar là một trong những nạn nhân hàng đầu của biến đổi khí hậu không đồng đều. Nhiệt độ vào mùa hè ở nước này lên tới 46 - 50 độ C, nóng đến mức các nhà chức trách phải lắp đặt hàng loạt điều hoà ở sân vận động, vỉa hè, đường phố, khu mua sắm ngoài trời…

Mỗi ngày tại Qatar, hàng trăm nghìn công nhận nhập cư phải làm việc ngoài trời trong vòng 5 - 10 tiếng, dưới cái nắng 45 độ C. Ảnh: The Guardian.

Tình hình trở nên trầm trọng hơn khi mùa hè năm nay, tại Qatar bùng nổ các công trình xây dựng như sân vận động, đường xá, khách sạn... để phục vụ cho sự kiện thể thao FIFA World Cup 2022. Mỗi ngày, hàng trăm nghìn công nhận nhập cư phải làm việc ngoài trời trong vòng 5 - 10 tiếng, dưới cái nắng 45 độ C. Ước tính tổng số lao động nhập cư cho đến năm 2022 sẽ lên tới 1,9 triệu người.

Theo điều tra của The Guardian, mỗi năm, có hàng trăm công nhân - chủ yếu là thanh niên trong độ tuổi từ 25 - 35 tuổi, tử vong trong khi làm việc do nắng nóng tại Qatar.

Một nhóm công nhân nhập cư từ Nepal đang tranh thủ làm việc vào buổi tối để tránh nắng nóng. Ảnh: The Guardian.

Để bảo vệ sức khoẻ của người lao động, chính quyền Qatar đã ban hành lệnh cấm lao động giản đơn ở các khu vực ngoài trời, không có mái che trong khoảng thời gian từ 11h30 - 15h từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm.

Tuy nhiên, theo dữ liệu được The Guardian thu thập trong 9 năm, lệnh cấm này chưa thực sự phát huy tác dụng. Những ai làm việc ngoài trời ngoài giờ cấm vẫn phải đối mặt với nguy cơ tử vong do thời tiết nóng.

Các chuyên gia tim mạch cho biết, đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến số ca tử vong mỗi năm cao. Nhiệt độ cao gây áp lực rất lớn cho hệ thống tim mạch của con người, từ đó dễ dẫn đến đau tim, đột quỵ, suy hô hấp,...

Hiện, Giải Vô địch Điền kinh Thế giới đang được tổ chức tại thủ đô Doha (Qatar). Các vận động viên và chuyên gia thể thao cho biết, họ thường xuyên phải sinh hoạt và thi đấu trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Tiến sĩ tim mạch Dan Atar - Trưởng nhóm nghiên cứu của Bệnh viện Đại học Oslo cho biết, trong những tháng mát mẻ, chỉ có khoảng 22% số ca tử vong do bệnh tim. Trong khi con số này lên tới 58% trong những tháng mùa hè. Từ năm 2009 - 2017, có tới 200 trong số 571 thanh niên tử vong do tim mạch có thể đã được cứu sống nếu như có các biện pháp an toàn lao động hiệu quả.

Ở Doha, bên ngoài các công trường thường có các biển cảnh báo như "Đánh bại nắng nóng" hoặc "Làm dịu cơn khát - Đảm bảo an toàn". Nhưng nhiều công nhân vẫn phản ánh rằng họ không có đủ nước sạch để uống.

Nhiều công nhân phản ánh rằng điều kiện làm việc vẫn chưa đảm bảo để đối phó với thời tiết nắng nóng. Ảnh: The Guardian.

Trong chiếc áo xanh nhạt ướt đẫm mồ hôi, một công nhân người Kenya chia sẻ với The Guardian: “Thời tiết nắng nóng rất khắc nghiệt. Tôi không quen với kiểu khí hậu này nên luôn trong trạng thái căng thẳng”.

Những người khác thì cho biết, họ thường xuyên bị dị ứng da, đau đầu, giảm thị lực, chóng mặt và khó thở do quá nóng.

Tại nhiều nước ở vùng Trung Mỹ, hàng trăm nông dân cũng thiệt mạng do suy thận mãn tính vì đổ mồ hôi quá nhiều và mất nước khi lao động nặng ngoài trời.

The Guardian đã phân tích dữ liệu thời tiết từ năm 2008 - 2017 để tính toán WBGT (số liệu quốc tế, sử dụng tốc độ gió, bức xạ mặt trời, độ ẩm, nhiệt độ không khí để đánh giá tác động của thời tiết lên cơ thể con người) cho Qatar. Theo Hội nghị Vệ sinh Công nghiệp Chính phủ Mỹ, chỉ số WBGT trên 28 độ C được cho là gây nguy hiểm với khối lượng công việc vừa phải, yêu cầu nghỉ ngơi 25 - 75% thời gian làm việc. Khi chỉ số WBGT trên 31,5 độ C, mọi công việc ngoài trời nên dừng hoàn toàn.

Như vậy, vào các ngày tháng 6, trong khoảng thời gian từ 9h - 15h, muốn đảm bảo sức khoẻ, công nhân chỉ được làm việc trong tối đa 15 phút. Vào tháng 8, làm việc ngoài trời trong khoảng thời gian từ 6h - 21h cũng gây nguy hiểm. Theo phân tích WBGT, người lao động nên hoàn toàn ngưng làm việc từ 9h - 12h. Từ 15h - 18h, mỗi giờ chỉ nên làm việc tối đa 15 phút. Công nhân cần thận trọng ngay cả vào tháng 9 và tháng 10.

Uỷ ban Tối cao Qatar - cơ quan chịu trách nhiệm về phúc lợi cho công nhân làm việc trong các công trình phục vụ World Cup cho biết, họ đã đưa ra một loạt biện pháp giảm thiểu rủi ro do nắng nóng cho người lao động, bao gồm yêu cầu các nhà thầu lên kế hoạch an toàn lao động, cung cấp thông tin về nhiệt độ, độ ẩm liên tục cho người lao động vào mùa hè, cung cấp khăn và áo làm mát, bố trí lịch làm việc phù hợp, thời gian và nơi nghỉ ngơi khoa học…

Tuy nhiên, việc thực hiện chắp vá đã khiến điều kiện làm việc của công nhân vẫn trong tình trạng khó khăn. Những điều kiện cơ bản như phương án hỗ trợ y tế tức thời, thẻ y tế… vẫn chưa được hoàn thiện.

Một công nhân nhập cư người Bangladesh phản ánh: "Chúng tôi chỉ được nghỉ 30 phút trong 8 tiếng làm việc, nghỉ thêm phút nào thì phải làm bù phút đó".

Giáo sư Tord Kjellstrom - Chuyên gia tư vấn về môi trường, sức khoẻ nghề nghiệp của Liên hợp quốc cho rằng, nhiệt độ toàn cầu đang tăng lên do biến đổi khí hậu. Điều này đe doạ sức khoẻ của hàng triệu người nên quốc tế cần đưa nó trở thành trường hợp khẩn cấp.

Ông Kjellstrom cũng từng đến Việt Nam và nhận xét trong một bài đăng của mình: "Tôi đã phải đối mặt với tình trạng làm việc trong điều kiện nóng bức khi đến thăm các nhà máy ở Việt Nam. Hoạt động sản xuất tại những nơi này vì thế cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vậy nhưng không có diễn giả nào đề cập đến ảnh hưởng của nhiệt với người lao động, mà chỉ liên tục báo cáo về tác động của biến đổi khí hậu với nông nghiệp, lâm nghiệp, công nghiệp… Trong khi đó, họ là những người yếu thế khi không thể tự kiểm soát môi trường làm việc của mình, kể cả khi nó gây nguy hiểm đến tính mạng…".

Tổ chức Lao động Quốc tế ước tính, vào năm 2030, toàn cầu sẽ tổn thất khoảng 80 triệu việc làm do nắng nóng. Điều này sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển kinh tế và an sinh xã hội, đặc biệt tại các quốc gia nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Tình trạng khẩn cấp khi hậu đang ảnh hưởng trên quy mô ngày càng lớn hơn. Những công nhân xây dựng ở Qatar chỉ là nạn nhân điển hình của sóng nhiệt. Ngoài ra, nông dân, ngư dân, quân nhân… cũng là những đối tượng thường xuyên phải làm việc trong thời gian dài dưới ánh nắng mặt trời. Nhiệt độ trong các nhà kho, nhà xưởng, nhà máy trong nhà cũng thường xuyên ở mức cao. Điều đáng nói là những người làm việc tại đây hầu như là nữ giới với sức khoẻ kém hơn nam giới.

Để giải quyết hiệu quả tình trạng này, chính quyền các nước cần khẩn trương đưa ra các chính sách an toàn lao động phù hợp với tình trạng khí hậu ngày càng khắc nghiệt, đồng thời phối hợp với quốc tế để đối phó và ngăn chặn ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên cuộc sống của người dân.