Cơ giới hóa công tác thu gom, vận chuyển rác thải theo hướng hiện đại

Thời gian qua, Hà Nội và các Sở, ban, ngành, chính quyền các địa phương đã triển khai nhiều biện pháp nhằm cụ thể hoá mục tiêu xây dựng Thủ đô “Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp”. Theo đó, cùng với việc tăng cường dọn dẹp rác thải, xoá bỏ những “điểm đen” về rác thải, các doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường đã thí điểm đưa các loại xe điện vào sử dụng trong quá trình thu gom vận chuyển rác thải…

Đầu tháng 8/2025, hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, Chi nhánh Môi trường Đô thị Ba Đình, Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (Urenco) đã tiến hành thí điểm đưa xe đạp điện tham gia vào công tác duy trì vệ sinh môi trường tại các khu vực diễn ra lễ diễu binh, diễu hành.

Công nhân vận hành xe đạp điện tiến hành thu gom rác thải trên các tuyến đường thuộc địa bàn Ba Đình.

Theo đó, loại xe đạp điện mà Chi nhánh Môi trường Đô thị Ba Đình đưa vào sử dụng có kích thước nhỏ gọn (1650 x 675 x 1035 mm), động cơ 500W, sử dụng 4 bình ắc quy 20Ah cho phép di chuyển quãng đường 70 – 80km mỗi lần sạc, tốc độ tối đa 40km/h và có thể chở nặng đến 150kg. Trên xe gắn hai thùng rác dung tích 42 lít cùng các dụng cụ lao động cơ bản như chổi, xẻng, móc inox. Đây được coi là “cánh tay nối dài” cho lực lượng công nhân vệ sinh, giúp họ có thể di chuyển linh hoạt trên mọi tuyến phố, thậm chí vào tận những ngõ nhỏ, những nơi xe tải hay xe cuốn ép không thể tiếp cận.

Tiếp đó, ngày 15/8, Công ty MAB - Vietnam phối hợp với HTX Thành Công tổ chức thí điểm đưa thiết bị thu gom rác điện CyanDuck® vào hoạt động. Thiết bị CyanDuck® do Công ty MAB - Vietnam nghiên cứu và phát triển là dòng xe điện chuyên dụng, có kích thước nhỏ gọn, phù hợp với hệ thống ngõ nhỏ đô thị. Thiết bị sử dụng thùng rác 1.100L tiêu chuẩn EU, gấp đôi sức chứa so với xe đẩy tay thông thường và tích hợp 2 thùng 60L chứa rác tái chế, hỗ trợ phân loại rác ngay tại nguồn phát sinh. Từ khi sử dụng xe điện CyanDuck®, công việc thu gom rác đã nhẹ nhàng hơn nhiều, di chuyển dễ và an toàn hơn.

Công ty MAB - Vietnam phối hợp với HTX Thành Công tổ chức thí điểm thiết bị thu gom rác điện CyanDuck® trên đường Khuất Duy Tiến.

Không chỉ xe điện CyanDuck®, công nghệ đã thổi một luồng gió mới vào lĩnh vực này xanh hoá công tác duy trì vệ sinh môi trường. Nhiều doanh nghiệp như T-TECH Việt Nam đang tiên phong nghiên cứu, chế tạo và đưa vào vận hành các dòng xe điện thu gom rác thông minh, xe nén rác thân thiện môi trường, góp phần hiện đại hóa công tác vệ sinh và bảo vệ hành tinh xanh. Xe thu gom rác thông minh được trang bị hệ thống định vị GPS, cảm biến đo mức đầy của thùng rác, và phần mềm quản lý trung tâm giúp tối ưu hóa tuyến đường thu gom.

Thay vì chạy theo lịch cố định, xe có thể “nhận lệnh” thông minh, chỉ di chuyển đến những điểm có thùng rác đã đầy, giúp tiết kiệm nhiên liệu, giảm khí thải CO₂ và chi phí vận hành. Đây chính là bước tiến vượt bậc hướng tới mô hình đô thị vận hành xanh - thông minh - hiệu quả.

Công nghệ đã có, sự vào cuộc của các doanh nghiệp cũng đã có, tuy nhiên để sớm nhân rộng các mô hình đưa các loại xe điện vào sử dụng trong quá trình thu gom vận chuyển rác thải, các đơn vị chức năng cần sớm tháo gỡ những khó khăn, bất cập còn tồn tại trong chính sách mà bấy lâu chúng ta vẫn chưa thay đổi kịp.

Sớm tháo gỡ khó khăn trong các quy định pháp luật liên quan

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường, 70% lượng rác thải tại Hà Nội phát sinh từ các khu dân cư trong ngõ hẹp, nơi xe thu gom truyền thống gặp nhiều khó khăn do không gian chật chội và mật độ dân cư cao. Hiện nay, phần lớn việc thu gom rác tại các khu vực này vẫn dựa vào xe đẩy tay thủ công, gây tốn sức lao động, mất an toàn và khó đảm bảo phân loại rác tại nguồn… Do đó, việc cơ giới hoá phương tiện tu gom rác thải, đặc biệt là các loại xe điện là hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển đô thị bền vững, khuyến khích sử dụng phương tiện xanh, giảm phát thải khí nhà kính, góp phần ứng phó biến đổi khí hậu…

Các đơn vị chức năng cần sớm tháo gỡ những khó khăn, bất cập còn tồn tại trong chính sách… để nỗ lực xanh hoá công tác vệ sinh môi trường, hướng tới mục tiêu xây dựng Thủ đô sớm đi vào thực tiễn

Tuy nhiên, nếu như không có những hướng dẫn cụ thể, mô hình trên sẽ rất khó nhân rộng, thậm chí là “chết yểu”. Dẫn chứng về vấn đề này, có thể nhận rõ ngay tại ví dụ, tháng 4/2024, UBND tỉnh Lào Cai (cũ) đã có văn bản yêu cầu dừng sử dụng xe ba bánh chạy điện tham gia thu gom, vận chuyển rác thải. Lý do là Luật Giao thông đường bộ năm 2008 và các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành chưa có quy định đối với việc sử dụng xe điện 3 bánh hoặc xe gắn máy 3 bánh phục vụ việc thu gom rác thải.

Tiếp đó, cuối tháng 8/2025, trong văn bản góp ý đối với đề xuất của Bộ Công an về việc thí điểm sản xuất, sử dụng xe điện ba bánh phục vụ thu gom rác thải sinh hoạt tại các khu vực đô thị, Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định hoàn toàn ủng hộ chủ trương cơ giới hóa trong công tác thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt, đặc biệt tại những khu vực dân cư đông đúc, hẻm nhỏ, nơi xe thu gom truyền thống khó tiếp cận.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc ứng dụng xe điện ba bánh thu gom rác phù hợp với định hướng được quy định trong các Thông tư số 35 và 36/2024 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, vốn đã đề cập rõ về quy trình, định mức kinh tế - kỹ thuật trong công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Tuy nhiên, Bộ cũng nhấn mạnh một số điểm cần được rà soát và hoàn thiện trong báo cáo thuyết minh phương án do Bộ Công an đề xuất.

Bộ đề xuất chỉnh sửa nội dung “Đối tượng áp dụng” của phương án, theo đó nên sử dụng khái niệm chung là “các cơ sở thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt”, thay vì liệt kê cụ thể các đối tượng như Công ty môi trường, Hợp tác xã dịch vụ vệ sinh hay người lao động vệ sinh môi trường. Việc này nhằm thống nhất với quy định tại Điều 77 Luật Bảo vệ môi trường 2020. Ngoài ra, cần làm rõ vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng cơ chế, chính sách để đảm bảo các phương tiện cơ giới mới như xe điện ba bánh đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về môi trường và được phép lưu hành. Đặc biệt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, phương tiện vận chuyển rác thải, bao gồm xe điện ba bánh, phải đáp ứng quy định kỹ thuật về bảo vệ môi trường, được nêu rõ trong Thông tư 02/2022/TT-BTNMT (đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 07/2025/TT-NNMT).

Từ thực tế trên, trước khi nghĩ đến chuyện nhân rộng các mô hình, các đơn vị chức năng cần sớm tháo gỡ những khó khăn, bất cập còn tồn tại trong chính sách… để nỗ lực xanh hoá công tác vệ sinh môi trường, hướng tới mục tiêu xây dựng Thủ đô sớm đi vào thực tiễn.