Ngày 12/11, tại Hà Nội, Đại sứ quán Thụy Điển, Bộ TN&MT và Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội phối hợp tổ chức Hội thảo “Thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn ít phát thải khí carbon tại Việt Nam - từ kinh nghiệm của Thụy Điển”.

Toàn cảnh hội nghị

Tham dự hội thảo có Bà Ann Måwe - Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam; Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân cùng đại diện các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức phi chinh phủ, các trường đại học, viện nghiên cứu, các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đang hoạt động trong các lĩnh vực liên quan đến nền kinh tế tuần hoàn.

Thụy Điển sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm của mình với Việt Nam về kinh tế tuần hoàn ít phát thải khí carbon

Hiện nay, thế giới đang đứng trước những thách thức lớn như biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên, suy giảm hệ sinh thái, ô nhiễm và suy thoái môi trường... do mô hình phát triển thiếu tính bền vững của nền kinh tế truyền thống: khai thác tài nguyên trong môi trường tự nhiên làm đầu vào cho hệ thống kinh tế, thông qua quá trình sản xuất, tiêu dùng và cuối cùng thải loại ra môi trường. Thụy Điển là một trong những quốc gia hàng đầu trên thế giới về quản lý và tái chế chất thải. Lượng chất thải sinh hoạt gia đình được tái chế đã tăng từ 38% vào năm 1975 lên 99% hiện nay và chỉ còn 1% chất thải được chuyển đến các bãi rác. Rất nhiều chất thải được tái chế và sử dụng cho các mục đích khác như khí sinh học và năng lượng. Thụy Điển hiện đã trở thành một nhà nhập khẩu chất thải với trên 2,3 triệu tấn chất thải được nhập khẩu mỗi năm.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Ann Måwe nhấn mạnh: “Trong nền kinh tế tuần hoàn, chúng ta coi mọi thứ đều là nguồn tài nguyên - rác cũng là tài nguyên. Nền kinh tế tuần hoàn đem lại giá trị cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng. Những doanh nghiệp đã triển khai mô hình này đang dần minh chứng cho hiệu quả chi phí của việc tái sử dụng tài nguyên so với khai thác mới từ đầu. Từ đó, cắt giảm chi phí sản xuất cũng như hạ giá thành sản phẩm và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Tôi mong rằng điều này sẽ tiếp thêm động lực cho các doanh nghiệp Việt Nam."

Là một trong những quốc gia phát triển bền vững hàng đầu trên thế giới, Thụy Điển hướng tới một xã hội không rác thải. Nhờ ý thức bảo vệ môi trường của người dân, sự khuyến khích của chính phủ cũng như hệ thống thu gom rác hiệu quả, Thụy Điển đã đạt được nhiều tiến bộ lớn trong "Cuộc cách mạng tái chế" hơn hai thập kỷ qua. "Kinh tế tuần hoàn, hiểu theo cách đơn giản, có nghĩa là giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế. Điều này cũng có nghĩa là phương thức tiêu thụ cũng thay đổi và Thụy Điển sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm của mình với Việt Nam", Đại sứ Måwe nói.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân phát biểu tại Hội thảo.

Thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn hướng tới vì mục tiêu phát triển bền vững

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết, Tại Việt Nam, sau một thời gian dài phát triển dựa vào các nguồn tài nguyên, lao động giá rẻ, đã đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng về cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. "Thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn chính là việc chuyển đổi phù hợp mà Việt Nam đang hướng tới vì mục tiêu phát triển bền vững.” - Thứ trưởng nhận định.

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết thêm, Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách về chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững; tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng cường tái chế, tái sử dụng để tạo điều kiện cho phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn.

Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2025 nhằm hình thành nên ngành Công nghiệp môi trường, có thể đáp ứng được các nội dung của nền kinh tế tuần hoàn. Bộ TN&MT đã được Chính phủ giao là đầu mối để quản lý thống nhất về chất thải rắn trong cả nước tại Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 03 tháng 02 năm 2019 của Chính phủ.

Về các mô hình, kinh nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn, Thứ trưởng cho biết, Việt Nam cũng đã có một số mô hình tiếp cận của kinh tế tuần hoàn như mô hình thu gom tái chế sắt vụn, thu gom tái chế giấy, … trong nông nghiệp có mô hình Vườn - Ao - Chuồng, Vườn - Rừng - Ao - Chuồng, thu hồi gas từ chất thải vật nuôi…, các mô hình sản xuất sạch hơn trong sản xuất công nghiệp quy mô vừa, nhỏ và siêu nhỏ… Mặc dù còn nhiều hạn chế, như còn gây ô nhiễm môi trường, nhưng các mô hình này cũng đã bước đầu tiếp cận với kinh tế tuần hoàn.

Gần đây, đã xuất hiện một số mô hình mới hướng đến gần hơn với kinh tế tuần hoàn như: mô hình khu công nghiệp sinh thái tại Ninh Bình, Cần Thơ và Đà Nẵng, giúp tiết kiệm 6,5 triệu USD/năm; sáng kiến Không xả thải ra thiên nhiên do VCCI khởi xướng; mô hình chế biến phụ phẩm thủy sản (vỏ tôm, đầu tôm,…); Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam. "Các điển hình này khi được tổng kết, đánh giá dựa trên những nguyên tắc, tiêu chí cơ bản sẽ góp phần bổ sung hoàn thiện về kinh tế tuần hoàn cho Việt Nam" ­- Thứ trưởng ghi nhận.

Tuy nhiên, thách thức đối với Việt Nam hiện nay là các doanh nghiệp còn hạn chế về năng lực công nghệ tái chế, tái sử dụng; thói quen cố hữu trong sản xuất và tiêu dùng của toàn xã hội hiện nay đối với nhiều sản phẩm dễ sử dụng như túi nilon, sản phẩm nhựa dùng một lần. Thứ trưởng đề nghị: “Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, Việt Nam mong muốn nhận được sự hỗ trợ và hợp tác của các nước, các tổ chức quốc tế về kinh nghiệm trong xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật, chuyển giao các thực tiễn tốt về kỹ thuật, công nghệ cũng như hỗ trợ về tài chính. Bộ TN&MT mong muốn tăng cường hợp tác với các cơ quan của Thụy Điển - một trong những quốc gia hàng đầu thế giới về quản lý, tái chế chất thải và phát triển kinh tế tuần hoàn. Từ đó, tăng cường học hỏi kinh nghiệm trong việc tích hợp chính sách, hợp tác giữa khu vực công và tư để có cái nhìn toàn diện về việc tái sử dụng chất thải nhằm phục vụ cho các mục đích khác nhau của nền kinh tế tuần hoàn”.

Tại hội thảo, các đại biểu đã lắng nghe những tham luận về chính sách và tầm nhìn của Việt Nam trong việc thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, các điển hình thành công tại Thụy Điển và trong khu vực, cũng như cách thức các doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vốn khi thực hiện mô hình này. Các đại biểu cho rằng, một trong những trở ngại lớn nhất của Việt Nam trong việc áp dụng mô hình này đó là vấn đề quản lý thu gom và tái chế tài nguyên rác, được coi là nguyên liệu đầu vào trong mô hình kinh tế tuần hoàn. Chính vì thế, hội thảo cũng đã dành thời gian để xem xét thực tiễn việc quản lý rác tại Hà Nội, mô hình thu gom và tái chế rác tại Thụy Điển, và đặc biệt chia sẻ về những thách thức và cơ hội đối với các công ty tái chế rác ở Việt Nam.

Hội thảo kết thúc với phiên thảo luận nhấn mạnh việc hình thành quan hệ đối tác giữa khu vực công và tư, là điều kiện then chốt để mô hình kinh tế tuần hoàn ít phát thải carbon có thể phát triển sâu rộng tại Việt Nam.