Tại Hội thảo khởi động Dự án "Suy nghĩ lại về nhựa - Giải pháp kinh tế tuần hoàn cho rác thải biển", ông Phạm Phú Bình - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận định: "Ảnh hưởng tiêu cực của rác thải nhựa đến hệ sinh thái đã lên đến mức cảnh bảo".

Ước tính, mỗi năm, thế giới đổ ra đại dương từ 5-13 triệu tấn rác thải.

Tốc đô đô thị hóa, phát triển kinh tế và chuyển đổi mô hình tiêu dùng - sản xuất, lượng bao bì sử dụng một lần tăng lên nhanh chóng trên toàn thế giới. Xét đến khía cạnh môi trường, hệ thống quản lý rác thải ở phần lớn các quốc gia vẫn hoạt động thiếu hiệu quả trong các khâu thu gom, phân loại, tái chế, tái tạo năng lượng và xử lý rác thải bao bì. Những xu hướng này góp phần làm tăng đáng kể lượng rác thải biển - mối đe dọa đối với hệ sinh thái biển, ngành thủy sản và du lịch.

Khoảng 60 - 90% rải thải biển là nhựa, trong đó phần lớn là từ các sản phẩm nhựa và bao bì sử dụng một lần. Ước tính, mỗi năm, thế giới đổ ra đại dương từ 5 - 13 triệu tấn rác thải.

Đông Á và Đông Nam Á là những khu vực "nóng" về xả rác thải nhựa ra đại dương và có tác động tiềm ẩn đối với đa dạng sinh học. Trong đó, Việt Nam là một trong 5 quốc gia xả rác hàng đầu ra biển, với tốc độ đẩy rác thải nhựa ra biển khoảng 1,8 triệu tấn/năm.

Nếu không có biện pháp ngăn chặn trên quy mô quốc gia và quốc tế, theo ước tính của Liên hợp quốc, đến năm 2050, ngoài biển sẽ nhiều nhựa, sắt, thép và nguyên vật liệu xây dựng hơn cá.

Chính phủ các nước ngày càng nhận thấy sự cần thiết của việc chuyển đổi sang hướng tiếp cận nền kinh tế tuần hoàn đối với rác thải nhựa để giải quyết những thách thức này.

Cụ thể, năm 2018, Ủy ban châu Âu công bố Chiến lược châu Âu về nhựa trong nền kinh tế tuần hoàn. Chiến lược nhằm mục tiêu ngăn chặn rác thải nhựa, mở rộng khả năng tái chế và nâng cao yêu cầu của thị trường đối với nhựa tái chế. Ngoài ra, Chiến lược còn hướng đến việc tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực kinh tế tuần hoàn và ngăn chặn rác thải biển. Dự kiến, đến năm 2030, toàn bộ bao bì nhựa được đưa vào thị trường châu Âu sẽ được tái sử dụng hoặc tái chế.

Ở Đông Á và Đông Nam Á, nhiều sáng kiến cấp quốc gia và địa phương đã được đưa ra nhằm giảm lượng rác thải nhựa xả vào đại dương. Năm 2018, nguyên thủ các nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Trung Quốc, Nhật Bản và các nước khác thông qua Tuyên bố của các nhà lãnh đạo Đông Nam Á về chống rác thải nhựa ở biển. Tháng 6 năm 2019, các quốc gia thành viên ASEAN tiếp tục thông qua Tuyên bố Bangkok về chống rác thải biển, cam kết tăng cường nỗ lực giảm thiểu và giải quyết thách thức về rác thải nhựa, trong đó ưu tiên các nguyên tắc kinh tế tuần hoàn.

Việt Nam cũng đã ban hành Nghị quyết số 36-NQ/TW về Phát triển kinh tế biển đến năm 2030, tầm nhìn 2045 nhằm "ngăn chặn xu thế ô nhiễm, suy thoái môi trường biển, tình trạng sạt lở bờ biển và biển xâm thực; phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái biển quan trọng". Bộ Tài Nguyên và Môi trường cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030 với mục tiêu "quản lý được rác thải nhựa đại dương từ nguồn thải trên đất liền và nguồn thải ở biển theo cách tiếp cận nền kinh tế tuần hoàn đảm bảo chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển; đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về giảm thiểu rác thải nhựa đại dương; tạo đột phá trong nhận thức, ứng xử và hành vi của toàn cộng đồng trong tiêu dùng sản phẩm nhựa, rác thải nhựa".