Ngày 25/8/2025, Hội thảo khoa học quốc gia về “Thể chế kiến tạo - Khơi thông dòng chảy phát triển” do Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Hội Doanh nghiệp xanh TP. Hồ Chí Minh và Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh tổ chức đã diễn ra.

Các chuyên gia tham dự Hội thảo khoa học quốc gia về “Thể chế kiến tạo - Khơi thông dòng chảy phát triển” tại Trường ĐH Luật TP. Hồ Chí Minh

Hội thảo xoay quanh ba nhóm vấn đề lớn: Thể chế và chính sách khơi thông dòng chảy phát triển kinh tế tư nhân - nhận diện điểm nghẽn pháp lý, cải cách thủ tục, cơ chế bảo vệ doanh nhân và doanh nghiệp; Đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững – bàn về sandbox FinTech, hệ sinh thái ESG, cải cách thuế, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp; Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh – xu thế tất yếu gắn với quản trị tài sản số, thị trường carbon, bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển đô thị và công trình xanh.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã đưa ra nhiều đề xuất quan trọng, trong đó nổi bật là đề xuất ban hành Luật ESG, nhằm tạo ra một hệ thống pháp lý đồng bộ, minh bạch và hiệu quả cho các hoạt động về Môi trường (Environment), Xã hội (Social) và Quản trị (Governance).

Theo các chuyên gia, Việt Nam chưa ban hành Luật ESG riêng biệt mà lồng ghép các quy định liên quan đến Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) trong các luật hiện hành như Luật Bảo vệ Môi trường 2020, Bộ luật Lao động 2019, và Luật Doanh nghiệp 2020, cùng với các quyết định và công văn khuyến khích áp dụng ESG.

Do đó, các chuyên gia cho rằng đề xuất ban hành Luật ESG là cần thiết để tạo ra khung pháp lý đồng bộ, minh bạch, thúc đẩy doanh nghiệp thực hành ESG hiệu quả, gia tăng tính cạnh tranh và thu hút đầu tư bền vững, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững chung của quốc gia.

Cụ thể, TS. Lại Nam Tuấn (Khoa Quản trị - Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ nhưng vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Mặc dù các quy định liên quan đến ESG đã được lồng ghép vào một số luật như Luật Bảo vệ Môi trường, Luật Doanh nghiệp, hay các nghị định về quản trị công ty, nhưng vẫn còn thiếu một khung pháp lý thống nhất. Sự phân tán này dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng, giám sát và đánh giá, làm giảm hiệu quả của các nỗ lực phát triển bền vững. Năng lực thực thi còn hạn chế và sự phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành còn chưa chặt chẽ.

Theo TS. Lại Nam Tuấn, các quốc gia đi trước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Singapore đã ban hành các quy định cụ thể, thậm chí là luật riêng về ESG hoặc các lĩnh vực liên quan, tạo ra một sân chơi công bằng và minh bạch cho doanh nghiệp. Kinh nghiệm từ những quốc gia này cho thấy, một hệ thống pháp lý rõ ràng không chỉ giúp tăng tính minh bạch, thu hút đầu tư có trách nhiệm mà còn hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động, giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Toàn cảnh hội thảo khoa học quốc gia về “Thể chế kiến tạo - Khơi thông dòng chảy phát triển”

Nếu Luật ESG và các chính sách liên quan được ban hành sẽ là cơ sở pháp lý vững chắc để áp dụng chuẩn mực báo cáo bền vững: Yêu cầu các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp lớn, công khai thông tin liên quan đến các tiêu chí ESG. Các chuẩn mực này có thể tham khảo từ các bộ khung quốc tế như GRI (Global Reporting Initiative) hay SASB (Sustainability Accounting Standards Board), nhưng cần điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh Việt Nam.

Đồng thời xây dựng một cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính, và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Tạo ra các chính sách khuyến khích, ưu đãi cho các doanh nghiệp tiên phong áp dụng ESG, đồng thời khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội, hiệp hội ngành nghề… nhằm thúc đẩy hợp tác công - tư.

Bên cạnh đề xuất về Luật ESG, tại hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường - Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh tiềm năng to lớn của Việt Nam trong việc phát triển tín chỉ carbon. Với điều kiện tự nhiên phong phú, Việt Nam có thể tạo ra tín chỉ carbon từ các dự án như nông nghiệp thông minh, năng lượng tái tạo, phục hồi rừng, và bảo vệ các hệ sinh thái biển.

Theo PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, các tín chỉ này, nếu được chuẩn hóa theo tiêu chí quốc tế, sẽ là một nguồn lực quan trọng, không chỉ giúp giảm phát thải mà còn mang lại lợi ích kinh tế đáng kể. Sàn giao dịch tín chỉ carbon quốc gia, dự kiến sẽ được thành lập vào năm 2028, sẽ là một bước tiến lớn, giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận các thị trường carbon quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ Nhật Bản và các nước phát triển khác.

Liên quan đến chính sách cho công trình xanh, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam ThS. Lưu Thị Thanh Mẫu đề xuất, Bộ Xây dựng cần ban hành một bộ công cụ đánh giá công trình xanh riêng cho Việt Nam, tham khảo mô hình Green Mark của Singapore. Bộ công cụ này cần có các tiêu chí rõ ràng, phân loại cụ thể cho từng loại đô thị và công trình.

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cũng đề xuất bổ sung chế tài xử phạt đối với các chủ thể vi phạm các quy định về công trình xanh. Việc này nhằm đảm bảo tính hiệu lực của các chính sách, thúc đẩy các chủ đầu tư thực hiện một cách bài bản và bền vững, góp phần nâng cao chất lượng sống đô thị và hội nhập quốc tế…

Đại diện Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam tặng quà cho các chuyên gia tham dự hội thảo

Đề xuất ban hành Luật ESG, phát triển thị trường tín chỉ carbon và cụ thể hóa các chính sách về công trình xanh được đưa ra tại hội thảo lần này không chỉ cho thấy sự cấp thiết của nền kinh tế, mà còn là một tầm nhìn chiến lược, là những bước đi mang tính đột phá, tạo ra một hệ sinh thái phát triển bền vững toàn diện.

Việc kết hợp chặt chẽ giữa chính sách, pháp lý và hành động thực tiễn sẽ giúp Việt Nam không chỉ đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững đã cam kết mà còn nâng cao vị thế, thu hút các dòng vốn đầu tư chất lượng cao, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho sự thịnh vượng trong tương lai.

Thanh Hải