Lâm Bình là huyện vùng cao, của tỉnh Tuyên Quang, với trên 10 dân tộc anh em cùng sinh sống xen kẽ tại các xã, thị trấn trong huyện. Lâm Bình xác định phát triển du lịch là một lĩnh vực đột phá trong phát triển kinh tế. Phát triển du lịch cộng đồng thời gian qua đã nhận được sự quan tâm hỗ trợ của các cấp đảng ủy, chính quyền, các ngành, tạo sự đồng thuận trong nhân dân. Bước đầu, Lâm Bình đã hình thành nhiều điểm du lịch cộng đồng thu hút du khách; công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức được đẩy mạnh, tạo được ý thức giữ gìn, bảo vệ giá trị văn hóa truyền thống, cảnh quan, môi trường cũng như sự tự nguyện của người dân tại những điểm du lịch cộng đồng.

Điều kiện khí hậu tự nhiên mát mẻ, rừng núi hoang sơ, hùng vĩ cùng với bản sắc văn hóa dân tộc độc đáo, là cơ sở để huyện Lâm Bình phát triển du lịch cộng đồng. Nhằm đa dạng hóa các dịch vụ trải nghiệm cho khách du lịch, các chủ cơ sở homestay đã không ngừng tìm tòi, khai thác các dịch vụ du lịch để chiều lòng du khách. Du khách được “cùng ăn, cùng ở, cùng làm”, được hòa mình với cuộc sống của đồng bào sở tại, tìm hiểu những phong tục tập quán, nét văn hóa truyền thống độc đáo của các dân tộc trêm địa bàn huyện. Hoạt động du lịch cộng đồng đã góp phần thay da đổi thịt đời sống của không ít cộng đồng cư dân huyện vùng cao Lâm Bình.

Lễ Nhảy lửa của người Pà Thẻn ở huyện Lâm Bình.

Đến với huyện Lâm Bình, du khách sẽ được tham gia các hoạt động, như: lễ hội Lồng Tông, Lễ nhảy lửa của đồng bào dân tộc Pà Thẻn, Lễ cấp sắc của dân tộc Dao và tham gia các trò chơi dân gian như: Bắt cá bằng tay, đẩy gậy, đánh pam, đánh yến, kéo co, nhảy sạp, đốt lửa trại, giao lưu văn nghệ với bà con người dân bản địa... Đến với các Làng Văn hóa du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện du khách có thể nghỉ ngơi trong những ngôi nhà sàn của người Tày, tìm hiểu phong tục tập quán, sinh hoạt cùng người dân, thưởng thức những món ăn độc đáo mang đậm truyền thống của dân tộc Tày được chế biến từ nông sản thu hái trên rừng, dưới suối như măng chua, măng đắng, tôm sông lòng hồ, nộm hoa chuối rừng, lợn rừng quay, gà đồi, xôi ngũ sắc, rượu men lá... Bên cạnh đó, du khách có thể cùng nấu ăn, gặt lúa, đánh bắt cá, trồng rau, ca hát cùng người dân hay đạp xe quanh làng ngắm cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ của núi rừng hoặc có thể ghé thăm một số danh lam thắng cảnh như: Khu bảo tồn thiên nhiên quốc gia đặc biệt Na Hang - Lâm Bình, thác Khuổi Nhi, Khuổi Súng, Hang Khuổi Pín, danh thắng Cọc Vài Phạ, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của 99 ngọn núi Phượng hoàng trập trùng kỳ vĩ…

Là một trong những địa điểm đầu tiên trên địa bàn huyện Lâm Bình làm du lịch cộng đồng, xã Thượng Lâm đã thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, khám phá. Để thúc đẩy phát triển du lịch, đặc biệt là loại hình du lịch cộng đồng homestay, cấp ủy, chính quyền xã Thượng Lâm đã định hướng cho nhân dân, đặc biệt là những hộ gia đình có khả năng làm du lịch cộng đồng và tạo điều kiện cho các hộ tiếp cận với nguồn vốn của Ngân hàng để xây dựng, chỉnh trang khuôn viên nhà ở và khôi phục những giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn. Xã vận động cộng đồng dân cư vệ sinh đường làng, ngõ xóm tạo cảnh quan, môi trường xanh, sạch, đẹp. Cùng với đó, phối hợp với các địa phương lân cận tạo ra những tour, tuyến du lịch hấp dẫn để thu hút du khách đến với địa phương ngày càng đông hơn. Xuất phát điểm chỉ một vài hộ gia đình, đến nay, xã Thượng Lâm đã có 20 hộ làm dịch vụ homestay đủ tiêu chuẩn đón khách với năng lực phục vụ 500 khách/ngày đêm.

Toàn huyện Lâm Bình hiện có hơn 50 hộ gia đình làm dịch vụ du lịch homestay. Để tạo bước đột phá trong phát triển du lịch cộng đồng, thời gian qua, huyện đã tiến hành quy hoạch, đẩy mạnh xây dựng cơ sở hạ tầng; khuyến khích người dân tham gia đầu tư phát triển dịch vụ, du lịch. Cùng với xây dựng, nâng cao chất lượng các sản phẩm, các tour du lịch đặc trưng, huyện đã triển khai các giải pháp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá đặc sắc của cộng đồng các dân tộc thiểu số ở địa phương, xây dựng thành các sản phẩm du lịch, nhất là các di tích lịch sử văn hoá, các lễ hội, các phong tục, tập quán, dân ca, dân vũ, trang phục, ẩm thực đặc sắc; thành lập các đội văn nghệ quần chúng và các câu lạc bộ thường xuyên luyện tập, biểu diễn các làn điệu hát then, cọi, páo dung… Huyện cũng kết nối xây dựng các tour du lịch đến các xã trong huyện như: Lăng Can, Thượng Lâm, Khuôn Hà… Xây dựng các điểm check in mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc sinh sống trên địa bàn huyện như: Điểm check in săn mây đèo Khau Lắc, con đường tình trên sóng lúa, cọn nước Lâm Bình…

Với việc huy động các nguồn lực, cụ thể hóa các giải pháp nhằm phát triển du lịch, nhất là du lịch cộng đồng, Lâm Bình đang ngày càng thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế. Năm 2022, huyện Lâm Bình đã đón trên 146 nghìn lượt du khách, đạt 107% kế hoạch giao. Tổng doanh thu xã hội về du lịch trên 131 tỷ đồng. Những kết quả trên là động lực để các cấp đảng ủy, chính quyền và nhân dân huyện Lâm Bình nỗ lực phát triển du lịch cộng đồng, góp phần dân bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc, bảo vệ môi trường sinh thái và nâng cao đời sống người dân.