Theo Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam (Lefaso), nửa đầu năm nay, xuất khẩu da giày ổn định về đơn hàng và kim ngạch xuất khẩu đạt gần 14 tỷ USD, tăng trưởng 14% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, thách thức trong những tháng cuối năm là rất lớn khi giá nguyên liệu tăng trong khi các doanh nghiệp sản xuất phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập ngoại. Theo đó, để đạt mục tiêu xuất khẩu 23 - 25 tỷ USD, các doanh nghiệp phải nỗ lực mở rộng thị trường, nhất là tận dụng tốt lợi thế từ các FTA.

Đánh giá của Bộ Công Thương cho thấy, thời gian qua ngành giày dép trong nước đã tận dụng tốt các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (nhất là hiệp định CPTPP và EVFTA) để đẩy mạnh xuất khẩu. Đặc biệt, tiêu chí xuất xứ đối với mặt hàng giày dép trong các FTA được đánh giá là phù hợp với khả năng đáp ứng của doanh nghiệp Việt Nam. Bởi vậy, giày dép luôn là mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu cấp C/O cao và tỷ lệ sử dụng C/O ưu đãi cao khi xuất khẩu sang các thị trường có FTA. Chính vì vậy trong 6 tháng đầu năm 2022, ngành da giày có được sự tăng trưởng mạnh trong xuất khẩu bất chấp nhiều bất lợi về thị trường.

Đánh giá về các thị trường FTA, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Lefaso, nhận định rằng các FTA đóng góp rất tốt trong thành tích xuất khẩu của ngành da giầy.

Điều đáng nói là nhờ tận dụng được các hiệp định như EVFTA, CPTPP (tỷ lệ tận dụng trên 90%) nên ngành da giầy vẫn đạt mức tăng trưởng khá tốt từ đầu năm 2022 đến nay. Đơn cử như với Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA), thị trường EU là thị trường chính của ngành da giầy. Tuy nhiên, trước khi EVFTA có hiệu lực thì tỷ trọng xuất khẩu vào EU chỉ chiếm khoảng 22 - 23%, còn sau khi hiệp định này có hiệu lực thì tỷ trọng được nâng lên 26%. Trong hai năm chịu tác động của đại dịch Covid, hầu như xuất khẩu vào tất cả các thị trường đều suy giảm. Song chính nhờ EVFTA mà ngành da giầy vẫn duy trì được tăng trưởng xuất khẩu vào thị trường EU.

Năm 2021 là năm chịu ảnh hưởng lớn nhất thì xuất khẩu vào thị trường này vẫn có sự tăng trưởng. Riêng 9 tháng năm 2022, mức tăng trưởng vào thị trường của EVFTA khá tốt, hầu hết các thị trường trong khối này đều đạt mức tăng 15 - 20%.Với CPTPP thì hầu như thị trường nào cũng tăng trưởng, đặc biệt thị trường Canada tăng rất mạnh tới 65%; khối thị trường Bắc Mỹ chiếm tới 46% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Đến nay, Việt Nam đã ký kết 15 hiệp định thương mại song phương, đa phương, trong đó có các hiệp định lớn như: CPTPP, EVFTA, RCEP.

Theo đánh giá của các doanh nghiệp trong ngành da giày, kết thúc năm 2021, doanh nghiệp nhận được nhiều đơn đặt hàng cho quý I và quý II/2022, do vậy trong 7 tháng đầu năm là thời gian mà hàng xuất khẩu vẫn tiếp tục tăng dù vẫn gặp nhiều bất lợi. Tuy nhiên, những tháng gần đây, ảnh hưởng của việc xung đột Nga - Ukraine, Trung Quốc thắt chặt kiểm soát dịch bệnh... đã gây rất nhiều khó khăn hơn cho sự ổn định của cả nền kinh tế thế giới, kéo theo đó là nhu cầu tiêu thụ sụt giảm.

Bên cạnh đó, nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng, giá cước vận tải tăng mạnh do giá xăng dầu tăng cao cũng gây bất lợi cho hoạt động xuất khẩu. Lo ngại hơn, trong thời gian tới, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam phải đối mặt với giá nguyên, nhiên, vật liệu nhập khẩu tăng cao sẽ tác động đến giá hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Lefaso cho biết, từ diễn biến thực tế hiện nay có thể thấy, tình hình sản xuất và xuất khẩu những tháng cuối năm 2022 còn đối mặt với nhiều khó khăn. Hiện nay, lạm phát tại các thị trường xuất khẩu, như Mỹ, Liên minh châu Âu… đang tăng cao khiến sức mua suy giảm, làm gia tăng lượng hàng tồn kho, nhất là với các mặt hàng da giày, túi xách thời trang theo mùa. Điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới số lượng đơn hàng từ nửa cuối năm 2022 cho đến đầu năm 2023.Kết quả khảo sát từ doanh nghiệp và nhãn hàng, từ nay cho đến quý I/2023, nhiều khả năng các đơn hàng chững lại.

Để tận dụng tốt thế mạnh từ các Hiệp định FTA trong xuất khẩu, ngành da giày mong muốn được tạo điều kiện để tận dụng những cơ hội trong nhập khẩu nguyên phụ liệu từ quốc gia tham gia Hiệp định. Đặc biệt như thị trường EU có những nguồn nguyên phụ liệu giá trị cao để sản xuất các mặt hàng giày dép ở mức độ cao hơn, cũng như có thể nhập khẩu được những công nghệ thiết bị mới. Vì thế, theo bà Xuân, các giải pháp mà doanh nghiệp đang hướng tới là mở rộng tìm kiếm thêm các nguồn cung mới, các thị trường mới và cố gắng tận dụng tốt các thị trường có FTA mà Việt Nam đã ký kết.

Hiện nay, sản phẩm giầy dép của Việt Nam đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu, chỉ sau Trung Quốc và cũng đã có một số thương hiệu “Made in Việt Nam” khá tốt. Theo bà Xuân, Việt Nam hiện được đánh giá là nước khá uy tín trong sản xuất các dòng sản phẩm da giầy, đặc biệt là giầy thể thao theo các nhãn hàng lớn. Do vậy Lefaso cũng hy vọng trong lượng tổng cầu suy giảm nhưng đơn hàng đối với Việt Nam sẽ vẫn được duy trì. Điều lo lắng với ngành da giầy hiện nay là sự khan hiếm cũng như khó khăn trong nhập khẩu nguyên phụ liệu. Với các doanh nghiệp lớn, nguồn cung nguyên phụ liệu không khó do chuỗi cung lớn, nhưng khó với doanh nghiệp nhỏ vì đơn hàng đơn lẻ không nhập được. Tình trạng này kéo dài từ khi bắt đầu đại dịch Covid-19 đến nay, tuy nhiên đang dần được cải thiện.

Đồng thời, để hỗ trợ các doanh nghiệp, Hiệp hội cũng đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm kết nối doanh nghiệp với các thị trường. Dự kiến Hiệp hội sẽ tổ chức hội nghị xúc tiến xuất khẩu vào tháng 9/2022, hay tháng 11/2022 là triển lãm quốc tế ngành da giày, túi xách với sự hỗ trợ của Bộ Công Thương. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp và khách hàng nắm bắt thông tin, cập nhật tình hình sản xuất, nhu cầu thị trường, bà Phan Thị Thanh Xuân cho biết thêm.