Việc thu hai loại phí nêu trên được cho là chồng chéo, làm tăng gánh nặng chi phí cho người dân, đặc biệt đối với các hộ có thu nhập thấp hoặc hộ đông nhân khẩu. Trên thực tế nhiều người dân vẫn chưa thực sự hiểu đúng về hai loại tiền thu này.

Tổ chức, cá nhân, hộ gia đình tại địa bàn phường, xã/thị trấn phát sinh nước thải thuộc đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt thì nộp phí cho tổ chức cung cấp nước sạch cùng với hóa đơn thanh toán tiền nước sạch (hằng tháng) với mức thu phí là 10% trên giá bán của 01 m³ nước sạch.

Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì phí bảo vệ môi trường áp dụng đối với hoạt động xả thải ra môi trường, khai thác khoáng sản hoặc làm phát sinh tác động xấu đối với môi trường; dịch vụ công thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật về phí, lệ phí.

Tại điểm 1.1 Mục IX Danh mục phí ban hành kèm theo Luật Phí và lệ phí quy định phí bảo vệ môi trường đối với nước thải thuộc thẩm quyền quy định của Chính phủ. Theo đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 53/2020/NĐ-CP ngày 5/5/2020 quy định thu khoản phí này. Trong đó có quy định:

Tổ chức, cá nhân, hộ gia đình tại địa bàn phường, thị trấn phát sinh nước thải thuộc đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt thì nộp phí cho tổ chức cung cấp nước sạch cùng với hóa đơn thanh toán tiền nước sạch (hằng tháng) với mức thu phí là 10% trên giá bán của 01 m³ nước sạch.

Trường hợp cần áp dụng mức thu phí cao hơn thì HĐND cấp tỉnh/thành phố quyết định mức cụ thể áp dụng tại địa phương. Việc thực hiện thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt trên hóa đơn tiền nước hằng tháng bảo đảm đơn giản, hiệu quả thu, dễ thực hiện đối với cả tổ chức thu phí và người nộp, được thực hiện ổn định, không phát sinh vướng mắc và phù hợp với tình hình thực tiễn.

Đối với nước thải sinh hoạt của: (i) hộ gia đình, cá nhân ở các xã; (ii) hộ gia đình, cá nhân ở các phường, thị trấn chưa có hệ thống cấp nước sạch và (iii) hộ gia đình, cá nhân không kinh doanh ở các phường, thị trấn đã có hệ thống cấp nước sạch tự khai thác nước để sử dụng, Nghị định số 53/2020/NĐ-CP đã quy định miễn thu phí nhằm hỗ trợ người dân thu nhập thấp, có điều kiện kinh tế còn khó khăn, bảo đảm an sinh xã hội.

Tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát sinh chất thải (rác thải) có trách nhiệm nộp tiền dịch vụ cho hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải theo phương án giá do UBND cấp tỉnh/thành phố quyết định theo quy định của pháp luật về giá

Tại Luật Phí và lệ phí không quy định phí thu gom rác. Hiện, khoản thu này đang thực hiện theo cơ chế giá dịch vụ quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản quy định chi tiết thi hành.

Theo đó, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát sinh chất thải (rác thải) có trách nhiệm nộp tiền dịch vụ cho hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải theo phương án giá do UBND cấp tỉnh/thành phố quyết định theo quy định của pháp luật về giá.

Khoản thu dịch vụ thu gom rác có bản chất khác với khoản phí bảo vệ môi trường đối với nước thải và đây là hai khoản thu khác nhau. Cụ thể là:

- Giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải có đối tượng thu là rác thải, mức giá do UBND cấp tỉnh/thành phố quyết định theo quy định của pháp luật về giá.

- Phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt của tổ chức, gia đình, hộ cá nhân có đối tượng thu là nước thải, mức thu do Chính phủ quy định theo quy định của pháp luật về vảo vệ môi trường và pháp luật về phí và lệ phí.

Như vậy, phí bảo vệ môi trường đối với nước thải được thực hiện thống nhất trên địa bàn cả nước và pháp luật về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải cũng đã quy định cụ thể đối tượng được miễn thu phí. Giá dịch vụ thu gom rác thuộc thẩm quyền quyết định của địa phương. Hiểu đúng và tuyên truyền hiệu quả về phí bảo vệ môi trường và giá dịch vụ thu gom rác đến người dân sẽ nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường nói chung và góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội của chính các địa phương.