Từ ngày 2/12 đến 13/12, tại Chilê sẽ diễn ra Hội nghị lần thứ 25 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH (COP 25). Hội nghị năm nay có chủ đề "Thời gian cho Hành động" (Time for Action) nhằm kêu gọi các quốc gia cam kết tham vọng hơn và hành động mạnh mẽ hơn trong cuộc chiến ứng phó với BĐKH đang rất nguy cấp.

Phụ nữ có vai trò quan trọng trong việc giảm nhẹ và thích ứng với BĐKH.

Phụ nữ tham gia chống biến đổi khí hậu

Bình đẳng giới không chỉ là quyền cơ bản của con người, nó còn là nền tảng cần thiết cho một thế giới hòa bình, thịnh vượng và bền vững. Đây chính là mục tiêu phát triển bền vững số 5 đã được Liên hợp quốc thông qua năm 2015.

Phòng, chống thiên tai, BĐKH là trách nhiệm tự thân và cũng là sự thay đổi bắt buộc để thích ứng với BĐKH. Các nghiên cứu và kết quả khảo sát đều cho thấy, những người nghèo và thiệt thòi dễ bị tác động nhất của BĐKH. Trong khi đó, họ lại là những người ít có tác động gây ra BĐKH. Bên cạnh đó, phụ nữ là đối tượng dễ tổn thương bởi BĐKH hơn nam giới. Đó là điều cần tính đến để đảm bảo sự công bằng trong chính sách khí hậu.

Phụ nữ có vai trò quan trọng trong việc giảm nhẹ và thích ứng với BĐKH, bởi các chị là người chuẩn bị cho cả gia đình ứng phó với thiên tai và cũng là những người đầu tiên đưa cuộc sống của cộng đồng trở lại ổn định sau khi thiên tai xảy ra.

Ở Việt Nam, lao động nữ chiếm 58% lực lượng lao động trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, họ là những người đóng góp rất nhiều vào các hoạt động canh tác của hộ gia đình và có vai trò then chốt trong việc đảm bảo an ninh lương thực và dinh dưỡng, góp phần thực hiện các kế hoạch, chiến lược của ngành và các cam kết của quốc gia trong giảm phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp. Phụ nữ Việt Nam thực sự là lực lượng quan trọng, đóng góp xây dựng và phát triển kinh tế xã hội, đặc biệt tích cực trong việc giải quyết BĐKH, cụ thể là trong việc chuyển đổi năng lượng bền vững, bảo vệ môi trường. Bởi thế, tiếng nói của họ trong lĩnh vực này cần được lắng nghe, họ cần được tham gia các cuộc đối thoại chính sách với những người ra quyết định ở các cấp.

Phụ nữ cần được đánh giá đầy đủ hơn những đóng góp của họ trong gia đình, cộng đồng cũng như các chính sách liên quan về vấn đề bình đẳng giới trong công tác giảm nhẹ rủi ro thiên tai và thích ứng với BĐKH, để họ được trang bị kiến thức, kỹ năng phòng, chống thiên tai, cùng nam giới đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng.

Phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ nông thôn bị ảnh hưởng nặng nề cả do định kiến giới, tập quán sản xuất và bối cảnh văn hóa. Nhưng phụ nữ lại có sức mạnh và vai trò to lớn trong sản xuất nông nghiệp nói riêng, ứng phó với BĐKH và phát triển kinh tế xã hội nói chung.

BĐKH thường tăng cường sự chênh lệch giới tính kinh tế và xã hội hiện có. Nhưng các chính sách và hành động về khí hậu phù hợp với giới và lứa tuổi có thể giải quyết những khác biệt này, đồng thời nâng hiệu quả việc thích ứng với BĐKH và củng cố bình đẳng giới.

Trong Đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam cũng khẳng định, phụ nữ dễ tổn thương hơn trong BĐKH. Đó là các tác động đến công việc của phụ nữ trong nông nghiệp; tác động của BĐKH, thiên tai, thời tiết khắc nghiệt đối với sức khỏe của phụ nữ; BĐKH khiến phụ nữ phải di cư nhiều hơn nam giới… NDC của Việt Nam cũng đang rà soát, điều chỉnh cho phù hợp với việc phát triển sinh kế, quy trình sản xuất trong điều kiện BĐKH, liên quan đến xóa đói giảm nghèo và công bằng giới, công bằng xã hội.

Hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu

Từ nhiều năm qua, việc rà soát cập nhật Đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam và việc chuẩn bị tham dự cho Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH (COP) đều có sự trao đổi hợp tác giữa cơ quan Chính phủ và các cơ quan, đối tác trong và ngoài nước. Tiến tớp COP 25 tới đây, việc hợp tác ứng phó với BĐKH cũng không là ngoại lệ.

Theo ông Nguyễn Quang Tin - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường chia sẻ, một hợp tác có hiệu quả 4 năm qua trong lĩnh vực nông nghiệp, đó là Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) đã hợp tác và hỗ trợ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy mạnh tăng quyền năng kinh tế và vai trò phụ nữ, về giới, nông nghiệp thông minh với BĐKH trong chuỗi giá trị nông nghiệp và phát triển các chính sách nông nghiệp, đóng góp vào phát triển kinh tế xã hội bền vững và bình đẳng giới. Thông qua các mô hình, các bài học kinh nghiệm thực tiễn từ các dự án liên quan đã kiến nghị cho Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, các cơ quan quản lý ở các cấp có những biện pháp, giải pháp phù hợp, góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh nông nghiệp bền vững trong bối cảnh BĐKH và tạo cơ hội để người phụ nữ có thể làm chủ trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, góp phần nâng cao đời sống người dân nông thôn.