Nhận thức rõ tầm quan trọng của kinh tế xanh với phát triển bền vững, những năm qua, Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách thuận lợi để thu hút đầu tư, đẩy mạnh chủ trương xã hội hóa, cùng chung tay giải quyết, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Nắm bắt cơ hội, HTX Thành Công đã mạnh dạn đầu tư hàng chục tỉ đồng để cải tạo, nâng cấp hệ thống lò đốt rác và xử lý khí thải theo hướng hiện đại hóa, triển khai tại Nhà máy xử lý chất thải rắn Xuân Sơn (Nhà máy Xuân Sơn). Nhà máy có mô hình xử lý liên hợp, gồm: rác sinh hoạt, rác công nghiệp thông thường. Quy trình xử lý được áp dụng công nghệ tiên tiến nhất hiện nay.

Dây chuyền lò đốt của Nhà máy xử lý chất thải rắn Xuân Sơn.

Ủ rác bằng chế phẩm sinh học thân thiện môi trường

Theo quy trình xử lý tại Nhà máy Xuân Sơn, rác sau khi được tách lọc sẽ đưa vào khu ủ, tiến hành đảo rác và phun trộn các chế phẩm sinh học chống phát sinh ruồi, muỗi, mùi hôi thối… Trong quá trình ủ tiến hành đảo rác 1 lần/ngày bằng máy xúc, hoặc gầu ngoạm; thời gian ủ kéo dài từ 10 đến 20 ngày tùy theo mùa và độ ẩm của rác, đảm bảo độ khô khi đưa vào đốt. Sau đó tiến hành chuyển rác dần về hướng lò đốt, khu tập kết cuối cùng là rác đã được làm khô chờ đốt. Công đoạn áp dụng công nghệ ủ ổn định độ ẩm, tăng khả năng phân hủy trước khi sấy được coi là quan trọng trong quy trình xử lý rác, chỉ sau yếu tố quyết định là nhiệt độ của lò đốt.

Ông Nguyễn Trung Hải - Giám đốc Nhà máy Xuân Sơn cho biết: "Nguyên liệu đưa vào làm chế phẩm mà nhà máy chúng tôi đang sử dụng là các chế phẩm sinh học tự nhiên. Phèn chua, băng phiến là hai thành phần chính. Ngoài ra, còn có thành phần chanh tươi ép lọc lấy nước,... sau đó pha chế chúng theo một công thức đã được thử nghiệm".

"Hiện nay, chúng tôi đang áp dụng triệt để ưu điểm của phương pháp này. Từng thành phần nguyên liệu như băng phiến có hoạt chất đuổi ruồi muỗi và gián rất tốt, lại không phát sinh mùi. Do đó, khi phun dung dịch vào rác, ruồi muỗi sẽ phải lánh xa, hạn chế chúng sinh sôi nảy nở. Còn chế phẩm phèn chua, tính khử mùi rất hiệu quả và có ưu điểm không độc hại với con người. Do đó, cả 3 thành phần chính trên, chúng tôi đưa vào trong công đoạn khử mùi khi ủ rác, nhằm chống phát sinh ruồi muỗi, vi khuẩn gây hại, đảm bảo vệ sinh theo tiêu chuẩn trong quy trình xử lý" - ông Hải nói.

Ông Nguyễn Trung Hải trao đổi với phóng viên.

Ông Nguyễn Trung Hải chia sẻ thêm: "Thực tế, các chế phẩm để tăng cường vào khả năng phân hủy của rác giai đoạn ủ trên thị trường rất sẵn, tuy nhiên hiện nay đơn vị chúng tôi chỉ dùng chế phẩm vi sinh, chủ yếu tạo ra các vi sinh vật có lợi để phát triển, tăng tốc độ phân hủy rác tự nhiên chứ không dùng hóa chất. Duy nhất trong quy trình xử lý hiện nay chúng tôi vẫn dùng vôi bột, bởi nó vừa có tác dụng diệt khuẩn, kết hợp các chế phẩm sinh học phát huy hiệu quả khá tốt".

Công nghệ đốt rác hiện đại

Ông Phạm Thiện Lộc (đứng giữa) giới thiệu nguyên lý hoạt động của lò đốt rác.

Theo tìm hiểu, công nghệ đốt rác tại Nhà máy Xuân Sơn hiện nay là công nghệ đốt thiêu hủy - ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại dựa trên công nghệ của Thụy Sỹ. Công nghệ này đã được Hội đồng Khoa học Công nghệ Hà Nội thẩm định, công nhận là phù hợp để ứng dụng xử lý rác thải đô thị.

Được biết, Nhà máy Xuân Sơn được xây dựng bằng 100% nguồn vốn HTX Thành Công tự huy động; toàn bộ hệ thống máy móc, trang thiết bị đã được các sở, ngành của Hà Nội thẩm định. Nhà máy đã đáp ứng đầy đủ các thủ tục theo quy định hiện hành như: đầu tư; công nghệ; báo cáo đánh giá tác động môi trường; phương án phòng cháy chữa cháy; nghiệm thu đưa vào sử dụng; quản lý phân luồng tiếp nhận rác …

Sơ đồ quy trình công nghệ xử lý rác của nhà máy.

Theo đó, hệ thống tổ hợp lò đốt của nhà máy hiện nay gồm 4 lò, tổng công suất vận hành tối đa 300 tấn/ngày/đêm. Hiện tại, 3 hệ thống lò đốt gồm số 1, số 2, số 3 đã hoạt động ổn định và đạt kết quả tốt. Công suất của 3 hệ thống đã hoàn thiện đang tiếp nhận xử lý khoảng gần 200 tấn/ngày/đêm. Hệ thống lò đốt số 4 đã hoàn thiện phần lắp đặt, đang hoàn thiện các thủ tục kiểm tra chất lượng môi trường để đưa vào vận hành chính thức.

Về nguyên lý phân loại, rác được đổ vào khu chứa sau đó được cầu trục ngoạm phân phối cho các dây chuyền phân loại. Trong quá trình phân phối, các loại rác cồng kềnh, kích cỡ lớn sẽ được gắp sang hành lang công tác và chuyển đến máy cắt rác trước khi đến khu chờ đốt. Việc này sẽ loại bỏ và lưu giữ các thành phần rác nguy hại tại một khu riêng, chờ đơn vị đủ chức năng xử lý theo quy định.

Chuyển rác vào đầu dây chuyền phân loại xử lý.

"Để đảm bảo an toàn sức khỏe cho công nhân, người lao động, theo quy định của nhà máy, việc người ra vào kho chứa rác rất hạn chế (trừ trường hợp thực sự cần thiết và việc ra vào phải được bảo hộ đầy đủ). Bởi thực tế, bản chất của rác thải dù có xử lý thế nào thì cũng không thể triệt tiêu hết các yếu tố ảnh hưởng sức khỏe con người. Các nhà máy hiện đại trên thế giới hiện nay cũng đều có kho chứa rác tách biệt" - ông Phạm Thiện Lộc - Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Thành Công, chủ đầu tư Nhà máy Xuân Sơn cho biết.

Về hiệu suất của lò đốt, ông Nguyễn Trung Hải cho biết: "Nhiệt độ lò đốt theo tiêu chuẩn lò sơ cấp là hơn 500 độ C, lò thứ cấp là hơn 800 độ C, thì cả hai cấp độ trên của nhà máy chúng tôi đều đạt (trong đó sơ cấp dao động từ 900 - 1.100 độ C, lò thứ cấp 1.000 - 1.300 độ C). Từ các ngưỡng nhiệt lượng lý tưởng trên, hiệu suất đốt thiêu hủy rác của các lò đang đạt ở mức 80%; 20% còn lại là các chất trơ không đốt được (gạch, đá, đất, than tổ ong) và trong số này chỉ có 5-7% là tro xỉ. Kết quả này đã góp phần giảm thiểu tối đa khối lượng phải đem đi chôn lấp".

Bên cạnh đó, với quy trình khép kín, các nguồn cấp khí cho lò đốt sẽ được dẫn lưu trực tiếp từ kho chứa rác. Ưu điểm của việc này là tận dụng được các khí ga phát sinh trong quá trình phân hủy rác, giảm thiểu được sự phát tán của các khí phát sinh ra môi trường.

Theo cam kết đánh giá tác động môi trường, công tác quan trắc về khói bụi, môi trường không khí xung quanh, tiếng ồn, độ rung, chất lượng nước mặt, nước ngầm, nước xử lý, tro bay, bùn thải… đều được nhà máy thực hiện chặt chẽ, tuân thủ thời gian định kỳ đúng quy định.

"Với phương châm coi rác thải là nguồn tài nguyên, trong thời gian tới, HTX Thành Công sẽ tiến hành đầu tư xây dựng hệ thống phát điện sạch từ việc tận dụng nhiệt lượng tỏa ra từ quá trình đốt rác; tro xỉ sau đốt sẽ được dùng làm nguyên liệu ép gạch không nung. Từ khi đi vào hoạt động đến nay, Nhà máy Xuân Sơn đã góp phần quan trọng vào công tác xử lý chất thải, rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp thông thường từ các hoạt động công nghiệp ở một số địa bàn phía Tây của Thủ đô…" - ông Phạm Thiện Lộc cho biết.

Những chuyển biến tích cực

Hiện, HTX Thành Công là một trong số ít những đơn vị đi đầu trong lĩnh vực xã hội hóa công tác vệ sinh môi trường trên địa bàn Hà Nội. Xuất phát từ thực trạng rác thải sinh hoạt trên địa bàn phía Tây của thành phố ngày càng nhiều, các bãi chôn lấp quá tải, UBND TP Hà Nội đã chấp thuận cho HTX Thành Công xây dựng Nhà máy xử lý chất thải rắn Xuân Sơn, với tổng mức đầu tư ban đầu 92 tỉ đồng, công suất xử lý 250 tấn rác/ngày/đêm. Mục tiêu của dự án là xử lý rác thải sinh hoạt, xử lý và tái chế chất thải rắn thành các sản phẩm có giá trị kinh tế (sản xuất gạch không nung), giảm chôn lấp và tái ô nhiễm thứ cấp.

Công nhân vận hành thiết bị nhà máy tại phòng điều khiển.

Ông Bùi Văn Quân - Chủ tịch UBND xã Tản Lĩnh (huyện Ba Vì, Hà Nội); xã nằm giáp với Nhà máy Xuân Sơn) cho hay: "Trước đây, mùi hôi thối, đặc biệt là mùi khét phát sinh từ quá trình đốt rác ở nhà máy phát tán ra môi trường rất nghiêm trọng, người dân phản ánh nhiều. Thế nhưng, từ khi HTX Thành Công tiếp nhận và vận hành thành công các công nghệ mới trong công tác xử lý rác tại nhà máy, môi trường địa phương được cải thiện rõ rệt…".

Trước đây, Xuân Sơn từng là điểm nóng về môi trường, nhiều đơn vị vận hành, xử lý rác thải, khiến cho việc kiểm soát chất lượng, an ninh trật tự, vệ sinh môi trường của các cơ quan nhà nước gặp nhiều khó khăn. Hạ tầng kỹ thuật có thời điểm xuống cấp, chưa được quan tâm đầu tư đúng mức, phương pháp tiếp nhận rác tại các ô chôn lấp, quản lý nước rác chưa khoa học, tồn tại nhiều bất cập.

Hiện nay, đến thăm Nhà máy Xuân Sơn mới thấy được sự thay đổi rõ rệt từ quy trình xử lý, tổng quan khuôn viên nhà máy cho tới các nhà xưởng, dây chuyền xử lý ổn định và chuyên nghiệp hơn. Vấn đề môi trường xung quanh và trong khuôn viên nhà máy được đảm bảo. Người dân và chính quyền địa phương đều ghi nhận. Những chuyển biến này đã góp phần ổn định vấn đề an sinh cho địa bàn nói riêng và Thủ đô nói chung. Hơn nữa, nhà máy còn tạo công ăn việc làm tại chỗ cho hàng trăm lao động. Công nhân tại Nhà máy Xuân Sơn chủ yếu là người dân địa phương, nên việc giám sát các cải tiến công nghệ cũng như môi trường làm việc của nhà máy hiện nay đã được chính bản thân họ đánh giá khách quan.

Từ những kết quả đã đạt được trong lĩnh vực xử lý rác thải, hiện HTX Thành Công đang hoàn thiện hồ sơ để bình xét, lựa chọn tham gia các giải thưởng về công nghệ xử lý môi trường như Vifotech, Công nghệ vì môi trường… Từ năm 2013, HTX Thành Công đã được nhận Bằng công nhận "Vì môi trường xanh Quốc gia".