Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá: Khoá van buôn lậu, mở đường sống khỏe

Chi phí y tế và thiệt hại kinh tế lên tới 108.000 tỷ đồng, tương đương 1,1% GDP, con số báo động cho thấy thuốc lá không chỉ là vấn đề sức khỏe mà còn là gánh nặng quốc gia.

Việt Nam hiện có hơn 15 triệu người hút thuốc, đối mặt với gánh nặng y tế và kinh tế khổng lồ. Hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm do hút thuốc lá chủ động và tiếp xúc khói thuốc thụ động cùng chi phí y tế, thiệt hại kinh tế lên tới 108.000 tỷ đồng (tương đương 1,1% GDP) đang đe dọa sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Các chuyên gia đều nhất trí tăng thuế thuốc lá là biện pháp “cùng thắng” khi vừa bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng bệnh tật và tử vong, vừa tăng nguồn thu ngân sách để tái đầu tư phát triển kinh tế xã hội.

Bác sỹ Nguyễn Tuấn Lâm (WHO Việt Nam) nhấn mạnh, tăng thuế là cách hiệu quả nhất để giảm sử dụng thuốc lá, đặc biệt ngăn chặn thanh thiếu niên hút thuốc, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm chi phí y tế.

WHO đề xuất áp dụng hệ thống thuế hỗn hợp, bổ sung thuế tuyệt đối với mức khởi điểm 5.000 đồng/bao năm 2026, tăng lên 15.000 đồng/bao năm 2030, bên cạnh thuế tỷ lệ hiện hành. Phương án này giúp giảm gần 700.000 người hút thuốc vào năm 2030 so với 2020, đồng thời tăng doanh thu thuế thêm 29.000 tỷ đồng.

Theo thống kê, Việt Nam đứng thứ 15 trong số 19 quốc gia ở khu vực Tây Thái Bình Dương về giá thuốc lá thấp nhất với mức trung bình dưới 1 USD/bao. Việc thuốc lá quá rẻ so với thu nhập khiến sản phẩm này dễ tiếp cận, làm gia tăng nguy cơ hút thuốc, nhất là với giới trẻ và các nhóm yếu thế.

Còn theo Thạc sỹ Nguyễn Thị An, Giám đốc Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, tăng thuế là công cụ chính sách hữu hiệu bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh thuế, công tác truyền thông với hàng ngàn bài viết, phóng sự, tọa đàm, infographic... đã đóng vai trò then chốt trong nâng cao nhận thức xã hội về tác hại thuốc lá.

Thiết nghĩ, việc tăng thuế không thể đơn độc. Công tác truyền thông phải được đẩy mạnh, nâng cao nhận thức xã hội về tác hại thuốc lá. Báo chí, truyền hình và mạng xã hội cần đồng lòng truyền tải thông điệp mạnh mẽ về hiểm họa thuốc lá, giúp người dân hiểu rõ nguy cơ và đồng thuận với chính sách.

Tăng thuế thuốc lá là điều kiện tiên quyết, không thể chần chừ, để cứu lấy sức khỏe hàng triệu người, giảm thiểu gánh nặng kinh tế và thúc đẩy phát triển bền vững cho Việt Nam.

Đây không chỉ là vấn đề y tế công cộng mà còn là chính sách tài chính chiến lược. Việt Nam cần hành động dứt khoát, mạnh mẽ và ngay lập tức để không phải chứng kiến thêm nhiều thế hệ bị tàn phá bởi thuốc lá. Thời điểm để nói “không” với thuốc lá chính là bây giờ./.