Cống tiêu Đặng Xá (Bắc Ninh) bơm tiêu xả nước ra sông Cầu đợt cuối năm 2022.

Xác định nguồn ô nhiễm

Cuối tháng 6/2023, Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Ninh đã tiến hành khảo sát thực địa tại một số vị trí để tìm nguyên nhân gây ô nhiễm nước sông Cầu theo phản ánh của dư luận. Kết quả khảo sát cho thấy nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường nước sông Cầu là do nước từ sông Ngũ Huyện Khê chảy vào (nước thải từ làng nghề Phong Khê và CCN Phú Lâm).

Ngoài ra, khối lượng bùn lắng lòng sông Ngũ Huyện Khê còn tồn đọng rất lớn cộng với lượng nước tồn đọng tại khu vực mương xung quanh CCN Phú Lâm, nhiều năm không được khơi thông, nạo vét. Khi có mưa, nước chảy mạnh làm bùn đen đáy sông hòa vào nước dẫn đến hiện tượng cuối nguồn nước đen hơn.

Thực trạng trên ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của người dân sinh sống ven sông Cầu, khiến nhân dân rất bức xúc.

Ông Nguyễn Đình Phương, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Ninh cho biết: Đề giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường sông Cầu, trước hết phải giải quyết cơ bản tình trạng ô nhiễm sông Ngũ Huyện Khê. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh về việc tăng cường xử lý ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan cùng vào cuộc, thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp, nhằm nhanh chóng khắc phục hiện trạng ô nhiễm trên. Trong đó, nhấn mạnh vai trò của lực lượng công an tỉnh phối hợp với ngành chức năng, UBND huyện Tiên Du, thành phố Bắc Ninh thường xuyên trinh sát, phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các cơ sở sản xuất cố tình vi phạm, vi phạm nhiều lần và đề xuất xử lý thật nặng, nâng mức tiền phạt, đình chỉ hoạt động theo quy định của pháp luật, tạo sức răn đe mạnh đối với các cơ sở sản xuất giấy cố tình vi phạm.

Thành phố Bắc Ninh cũng đang khẩn trương triển khai kế hoạch cụ thể thực hiện Đề án tổng thể xử lý môi trường phường Phong Khê, thành phố Bắc Ninh giai đoạn 2022 - 2030; tiến hành lập, trình duyệt quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết chuyển đổi các cơ sở sản xuất trong khu dân cư, trong CCN; lập kế hoạch chi tiết, tổ chức thực hiện đối với việc dừng hoạt động và di dời các cơ sở sản xuất theo đúng lộ trình 31-12-2024 đối với các cơ sở trong khu dân cư và 31-12-2029 đối với toàn bộ các cơ sở sản xuất và tuyên truyền rộng rãi chủ trương chuyển đổi đó để người dân biết, chấp hành.

Phường Phong Khê cũng tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý kiên quyết những cơ sở vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và các vi phạm pháp luật khác; có sự giám sát chặt chẽ đối với các trường hợp cố tình vi phạm về xả thải; tổ chức bàn giao hệ thống xử lý nước thải tập trung làng nghề Phong Khê; xây dựng phương án thu gom đấu nối nước thải và quản lý, vận hành hiệu quả, theo đúng quy định.

Tình trạng ô nhiễm diễn biến phức tạp

Thực tế đợt kiểm tra vừa qua cho thấy, vẫn còn cơ sở sản xuất có biểu hiện đối phó, xả trộm, xả lén lút chất thải ra ngoài môi trường. Trong khi đó, nhận thức pháp luật về bảo vệ môi trường của một bộ phận người dân thấp, vì lợi nhuận trước mắt, vẫn cố tình vi phạm, dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường diễn biến phức tạp. Tổ tự quản, Tổ công tác vẫn tích cực tuyên truyền, vận động, nhắc nhở và ký cam kết đến 100% các doanh nghiệp, hộ sản xuất không xả nước thải chưa qua xử lý ra ngoài môi trường, không đốt các loại chất thải rắn, các loại nguyên liệu gây khói, mùi, bụi; phối hợp với lực lượng công an chốt chặn các xe chở nguyên, vật liệu để kiểm soát việc vận chuyển chất thải vào các cơ sở sản xuất; đình chỉ hoạt động bằng hình thức tạm ngừng cung cấp điện, niêm phong nhà xưởng, máy móc... gần 500 lượt trường hợp vi phạm bị xử phạt, đình chỉ sản xuất, song vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm hiện tượng xả thải trộm hiện nay.

Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Ninh cũng tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo huyện Tiên Du yêu cầu chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ, hoàn thiện và đưa vào vận hành Nhà máy xử lý nước thải tại CCN Phú Lâm; xây dựng phương án nạo vét, hút toàn bộ lượng nước, bùn thải còn tồn đọng tại các kênh, mương quanh cụm CCN Phú Lâm; nâng cấp cứng hóa khu vực lưu chứa nước tại trạm bơm Phú Lâm 2, có biện pháp ngăn ngừa nguồn nước từ các hệ thống trong CCN chảy vào. Thường xuyên kiểm tra, giám sát việc xả thải, chất thải trái phép ra môi trường, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, tạo sự chuyển biến chung về chất lượng nguồn nước cho dòng Ngũ Huyện Khê và sông Cầu.

Giải pháp trước mắt, Sở Nông nghiệp và PTNT Bắc Ninh đã có kế hoạch ban hành lịch đóng, mở cống tiêu Đặng Xá để điều tiết nước từ sông Ngũ Huyện Khê ra sông Cầu theo quy định, vừa đảm bảo phục vụ sản xuất vừa giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước sông Cầu. Tuy nhiên, giải pháp về lâu dài vẫn phải chuyển đổi, di dời các cơ sở sản xuất tại CCN Phú Lâm và làng giấy Phong Khê theo đúng lộ trình tỉnh đặt ra, như vậy, mới giải quyết tận gốc bài toán ô nhiễm nguồn nước sông Cầu.