Trong một sáng cuối tháng 8/2025, tại không gian Phiên chợ Xanh - Tử tế (135A Pasteur, phường Võ Thị Sáu, TP. Hồ Chí Minh) một chương trình khá đặc biệt về chủ đề “Khám phá tài nguyên bản địa - Khi lá cỏ hóa “vàng xanh” lên kệ hàng thế giới” đã diễn ra. Chương trình do Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp - BSA và Dự án HVNCLC Chuẩn hội nhập - BSAS phối hợp tổ chức với sự đồng hành của Nhà máy nhựa tái chế Duy Tân.

Trải qua gần 10 năm với hơn 400 phiên chợ, đây có thể nói là phiên chợ đặc biệt hướng sự chú ý vào những nguyên liệu tưởng như bình thường nhưng đang từng bước chinh phục các thị trường quốc tế.

Chuyện của cỏ năn tượng

Mở đầu phiên chợ là câu chuyện từ bờ ruộng tới thị trường châu Âu của cỏ năn tượng – một loài cỏ vốn mọc hoang ven sông, bờ ruộng, đặc biệt phân bổ nhiều ở những khu vực chịu tác động mạnh bởi biến đổi khí hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Cỏ năn tượng đang trở thành nguồn nguyên liệu thay thế bền vững, thân thiện môi trường

Câu chuyện cỏ năn tượng hóa “vàng” lên kệ hàng thế giới được kể qua góc nhìn của những thành viên tâm huyết như Vietnam Housewares, Thiên Minh của Hội Mỹ nghệ & Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh. Qua câu chuyện, người tham dự sẽ rõ hơn về hành trình “tái sinh” của loại cỏ vốn được xem là loài xâm thực thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ, gia dụng… và nội thất sinh thái, xuất khẩu đều đặn sang châu Âu. Mở ra một hướng đi mới cho các làng nghề, mang lại sinh kế bền vững và tạo ra các sản phẩm xuất khẩu có giá trị kinh tế cao.

Theo các nghệ nhân tại phiên chợ, cỏ năn tượng được thu hoạch, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, sau đó được lựa chọn và phân loại dựa trên độ dài, độ mềm dẻo. Sau khi xử lý, những sợi cỏ này trở thành nguyên liệu dẻo dai, bền chắc, sẵn sàng cho các công đoạn đan lát.

Quy trình "tái sinh" của cỏ năn tượng tại Phiên chợ Xanh - Tử tế

Điều đặc biệt là quy trình này không sử dụng hóa chất độc hại, đảm bảo sản phẩm cuối cùng an toàn cho người sử dụng và thân thiện với môi trường. Các sản phẩm như túi xách, giỏ đựng đồ, thảm, nón... được tạo ra không chỉ mang vẻ đẹp mộc mạc, gần gũi với thiên nhiên mà còn có độ bền cao, đáp ứng được tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu, Úc…

Việc phát triển nghề đan lát từ cỏ năn tượng đã tạo ra một “cuộc cách mạng xanh” trong việc tạo việc làm cho người dân địa phương. Theo đó, đây không chỉ là một giải pháp kinh tế mà còn là một mô hình phát triển cộng đồng bền vững, giúp người dân tự chủ hơn trong cuộc sống.

"Biến" cỏ năn tượng thành sản phẩm có giá trị cao để đưa lên kệ hàng thế giới

Không chỉ dừng lại ở câu chuyện “cuộc đời” của cỏ năn tượng, dịp này khách tham dự còn được tận mắt xem quy trình chế tác và tham gia làm sản phẩm từ cỏ năn tượng do chính nghệ nhân hướng dẫn.

Chuyện của sợi lá dứa và bả cà phê chinh phục làng thời trang thế giới

Tiếp nối câu chuyện về cỏ năn tượng là hành trình tái sinh của lá dứa và bã cà phê - hai “phế phẩm” từng bị bỏ đi, trở thành nguồn nguyên liệu quý giá cho ngành công nghiệp thời trang, nội thất và vật liệu sinh học.

Cụ thể, từ chất liệu lá dứa và bã cà phê, Công ty CP Kết nối Thời trang - Faslink đã phát triển hai dòng sản phẩm chủ lực: PINALINA™: sợi lá dứa bản địa Việt Nam, phân hủy sinh học, thoáng mát, đáp ứng ưu đãi thuế quan nhờ các FTA, với chuỗi cung ứng minh bạch. Và ALL ABOUT CAFÉ™: sợi cà phê tái chế công nghệ cao, kiểm soát mùi, nhanh khô, thích hợp cho đồ thể thao và thời trang thường nhật.

"Biến" phế phẩm lá dứa thành sơi lụa cao cấp, bổ sung nguồn nguyên liệu bền vững cho ngành công nghiệp thời trang

Không chỉ xoay quanh quy trình sản xuất, tiêu chuẩn kỹ thuật và kinh nghiệm đưa vật liệu mới ra thị trường toàn cầu… Câu chuyện càng trở nên lôi cuốn và đầy cảm hứng khi Faslink chi sẻ về việc mang hai chất liệu này đi chinh phục các nhà mua hàng và nhà thiết kế thời trang quốc tế tại Texworld USA 2025 ở New York.

Qua câu chuyện có thể thấy, sợi lá dứa thật sự là “lụa” cao cấp của thời đại mới, với ưu điểm có khả năng phân hủy sinh học, không gây hại cho môi trường. Và đặc biệt, các thương hiệu thời trang bền vững trên thế giới đang có xu hướng đưa loại vải này vào các bộ sưu tập của mình.

Còn bã cả phê, vốn là một gánh nặng cho hệ thống xử lý chất thải đã trở thành những hạt cellulose và các hợp chất hữu cơ có giá trị. Cụ thể, bằng một quy trình tiên tiến, bã cà phê được nghiền mịn, trộn với polymer tái chế để tạo ra sợi cà phê. Loại sợi này có nhiều đặc tính vượt trội: khử mùi hiệu quả, chống tia UV, nhanh khô và có khả năng kiểm soát nhiệt độ. Đây là nguyên liệu lý tưởng cho các sản phẩm may mặc thể thao, trang phục ngoài trời và đồ lót.

Phế phẩm cà phê cũng được "lên đời" sau tái chế

Ngoài ngành dệt may, bã cà phê còn được ứng dụng để sản xuất các vật liệu sinh học khác như ly, chén, đĩa dùng một lần có khả năng phân hủy, thay thế cho nhựa. Việc này giúp giảm lượng rác thải nhựa đáng kể, bảo vệ các hệ sinh thái và góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế xanh của quốc gia.

Qua “chuyện đời” của lá dứa và bả cà phê, đã phần nào cho thấy không có gì là “phế phẩm” nếu chúng ta biết cách khai thác và tái chế. Và ở đó, câu chuyện không chỉ dừng lại ở mô hình mang lại hiệu quả kinh tế mà còn là câu chuyện về trách nhiệm cộng đồng.

Chuyện xơ mướp vươn tầm thành biểu tượng phát triển bền vững

Kết thúc loạt câu chuyện tại Phiên chợ Xanh – Tử tế lần này là câu chuyện hoàn toàn mới về nguyên liệu gắn bó lâu đời với đời sống nông thôn Việt Nam - xơ mướp từ đại diện Công ty TNHH Green is Gold.

Theo đại diện Công ty TNHH Green is Gold, từ bao đời nay, xơ mướp đã là một vật dụng quen thuộc trong mỗi gia đình Việt, dùng để rửa chén hay làm bông tắm. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu đang hướng đến một nền kinh tế tuần hoàn, vật liệu tự nhiên này đang được đánh giá lại và phát hiện những tiềm năng to lớn, vượt ra khỏi vai trò truyền thống để trở thành một biểu tượng của sự phát triển bền vững và kinh tế xanh.

Nhà báo Vũ Kim Hạnh - người luôn thúc đẩy và cổ vũ tinh thần sáng tạo, chuẩn hóa hàng Việt để tham gia thị trường toàn cầu bên "tác giả và tác phẩm" được chế tác từ xơ mướp

Và thực tế là ngoài phục vụ thị trường trong nước, hiện Green Is Gold còn phát triển các thiết kế mới để xuất khẩu, đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh, độ bền và đóng gói của từng thị trường, trong đó đồ chơi cho thú cưng đang là dòng sản phẩm được thị trường Nhật ưa chuộng.

Xơ mướp là mạng lưới sợi cellulose tự nhiên, bền chắc và xốp, được lấy từ quả mướp già đã khô. Ưu điểm nổi bật của nó là có khả năng phân hủy sinh học hoàn toàn, không gây ô nhiễm môi trường. Quy trình sản xuất xơ mướp cũng rất đơn giản, không cần sử dụng hóa chất độc hại, khác hẳn với quy trình sản xuất các loại bông tắm hay miếng cọ rửa tổng hợp từ nhựa.

Sự trỗi dậy của xơ mướp không chỉ đơn thuần là việc quay lại với những giá trị cũ. Nó là minh chứng cho sự thay đổi trong tư duy tiêu dùng của xã hội hiện đại, nơi mà người tiêu dùng ngày càng ưu tiên những sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, an toàn và thân thiện với môi trường…

Câu chuyện về xơ mướp càng đi sâu đã không còn là câu chuyện “biến” phế phẩm nông nghiệp thành sản phẩm có giá trị nữa, mà còn là câu chuyện về tư duy sáng tạo, về việc biến những vật liệu giản dị, quen thuộc thành những giải pháp đột phá cho một thế giới bền vững hơn.

Hơn cả một hoạt động thương mại, những người bán hàng ở phiên chợ "độc nhất vô nhị" này không chỉ bán sản phẩm, mà họ còn bán câu chuyện về hành trình biến đổi. Họ chia sẻ về nguồn gốc nguyên liệu, quy trình sản xuất thân thiện với môi trường và những lợi ích mà sản phẩm mang lại cho cộng đồng và hành tinh. Theo đó, hách hàng đến đây không chỉ để mua sắm mà còn để học hỏi, để hiểu rõ hơn mỗi lựa chọn tiêu dùng của họ đều có thể tạo ra một tác động tích cực đến môi trường.

Thanh Hải