EU là thị trường xuất khẩu da giày và may mặc lớn của Việt Nam và là thị trường cao cấp, khó tính, có yêu cầu cao về chất lượng, quy định nghiêm ngặt về lao động, môi trường. Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) với thuế suất về dần 0% trong vòng 7 năm sau khi có hiệu lực là ưu thế giúp dệt may và da giày Việt Nam tăng sức cạnh tranh với đối thủ cạnh tranh. Nhờ đó, những sản phẩm, hàng hóa ngành da giày đã có sự tăng trưởng xuất khẩu tương đối cao vào thị trường EU thời gian qua, nhờ được hưởng ưu đãi thuế từ Hiệp định EVFTA.

Phát triển bền vững đang là yêu cầu tất yếu trong sản xuất và xuất khẩu, trong đó có ngành giày dép do nhận thức ngày càng tăng về các vấn đề môi trường và nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Điều đó cho thấy chuỗi cung ứng đã thay đổi và thách thức đặt ra là doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần phải chuẩn bị gì để tuân thủ các quy định mới và tham gia vào chuỗi cung ứng bền vững? Làm thế nào để giảm thiểu khí thải các bon trong quá trình sản xuất của các nhà máy giày dép hướng tới sản xuất không chất thải nhằm đáp ứng ESG và báo cáo bền vững của doanh nghiệp.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam, cho hay, chính sách thương mại tại những thị trường xuất khẩu lớn của ngành da giày thay đổi nhanh chóng. Nếu như trước đây các hoạt động về phát triển bền vững chủ yếu do khách hàng đưa ra và mang tính khuyến khích, thì ngày nay đã được luật hóa thông qua chính sách được ban hành từ Chính phủ của các quốc gia nhập khẩu sản phẩm da giày lớn như Mỹ, EU.

Bà Nguyễn Thị Minh Thuý - Quản lý cấp cao Chương trình phát triển bền vững, Tổ chức IDH cũng chia sẻ: IDH là tổ chức của Hà Lan, hoạt động trên 40 quốc gia với sứ mệnh hỗ trợ doanh nghiệp trong những lĩnh vực thế mạnh của Việt Nam xuất khẩu đạt hiệu quả cao hơn. IDH đang hợp tác với Hiệp hội Dệt may Việt Nam và Lefaso chuẩn bị thực hiện nhiều hoạt động hữu ích.

“IDH cam kết, thời gian này và trong trung, dài hạn tổ chức sẽ có cam kết với ngành da giày để có những hoạt động hỗ trợ kỹ thuật cụ thể, dài hạn và có chiến lược”, đại diện Tổ chức IDH khẳng định.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Gerwin Leppink - Chuyên gia đến từ tổ chức Wrap nhận định: Ngày nay, để xuất khẩu thành công sang Hoa Kỳ và EU việc tuân thủ các quy định của cơ quan hải quan, bảo vệ môi trường, trách nhiệm xã hội… là điều bắt buộc. Điều này tác động tới cả người mua (nhà phân phối ở nước sở tại) và nhà cung cấp hàng hóa (doanh nghiệp xuất khẩu). Trong đó, người mua phải chứng minh nguồn cung ứng có trách nhiệm và tuân thủ các luật mới. Các nhà cung cấp chịu trách nhiệm với bên phân phối trong việc chứng minh rằng nhà máy của họ an toàn, công nhân của họ được đối xử phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, luật pháp địa phương và yêu cầu của người mua.

“Các nhà cung cấp có thể mất đơn đặt hàng nếu không tuân thủ các quy định và người mua có thể bị cơ quan chức năng thu giữ hàng hoặc từ chối lô hàng nếu có cáo buộc ngược đãi công nhân”, ông Gerwin Leppink nói.

Từ thực tế này ông Gerwin Leppink khuyến nghị, việc cạnh tranh đã chuyển dịch từ các công ty đơn lẻ sang cả chuỗi cung ứng, đòi hỏi người mua và nhà cung cấp cùng chung tay tuân thủ theo luật pháp, quy định mà khách hàng kỳ vọng và sự cạnh tranh nằm ở giá trị chứ không phải phụ thuộc chi phí thấp nhất.

Đại diện tổ chức Wrap cũng khuyến cáo các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu bên mua hàng hiện tập trung nhiều hơn vào quản lý rủi ro chuỗi cung ứng, vào khả năng phục hồi. Họ cũng chuyển sang chiến lược tìm nguồn cung ứng song phương, đa phương đồng thời coi trọng giá trị bền vững, việc tuân thủ, minh bạch, truy xuất nguồn gốc đồng thời với sự linh hoạt của chuỗi cung ứng.

Đối với ngành dệt may, da giày, cuối năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt chiến lược phát triển ngành dệt may da giày. Trong chiến lược có nội dung thực thi là xây dựng chương trình phát triển bền vững ngành dệt may, da giày.

Doanh nghiệp da giày cũng mong muốn Bộ Công thương và hệ thống thương vụ Việt Nam tại nước ngoài tiếp tục tăng cường chia sẻ các thông tin về nhu cầu, thị hiếu của thị trường, để doanh nghiệp thực sự giới thiệu được "cái thị trường cần, chứ không phải cái mình có". Mặt khác, doanh nghiệp cũng cần được cung cấp thông tin về chính sách ở thị trường nhập khẩu, nhất là những chính sách liên quan đến rào cản kĩ thuật, thủ tục hải quan... sẽ có tác động lớn và trực tiếp đến các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, da giày, đồ gỗ... Từ đó chủ động hơn đối với việc sản xuất, xuất khẩu của mình.