Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên toàn cầu hiện có khoảng 37 triệu trẻ em từ 13 - 15 tuổi đang sử dụng thuốc lá. Đáng lo ngại, tại nhiều quốc gia, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên đã vượt mức sử dụng ở người trưởng thành. Điều này cho thấy các sản phẩm thuốc lá mới, đặc biệt là thuốc lá điện tử, đang trở thành mối đe dọa trực tiếp đối với thế hệ trẻ.

Trong hai ngày 28 - 29/8 tại TP Huế, Liên minh Phòng, chống tác hại thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá Việt Nam (VNTCF) và Bộ Y tế tổ chức Hội nghị Không khói thuốc lần thứ 9 khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nhằm thúc đẩy nỗ lực xây dựng môi trường sống và du lịch không khói thuốc.

Mỗi năm, Việt Nam thiệt hại hơn 2% GDP vì thuốc lá – một con số gây choáng váng, vượt xa số thu thuế từ mặt hàng này. Trong khi chi phí y tế và tổn thất lao động do các bệnh liên quan đến thuốc lá đã lên tới 108.000 tỷ đồng, thì rác thải từ đầu lọc và bao bì thuốc lá cũng đang âm thầm "đốt" thêm gần 99.000 tỷ đồng khác cho môi trường. Những con số này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc điều chỉnh chính sách thuế thuốc lá – không chỉ để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mà còn nhằm bảo vệ nền kinh tế và ngân sách quốc gia khỏi những thiệt hại ngày càng nghiêm trọng.

Việt Nam sẽ áp dụng thuế tuyệt đối 10.000 đồng/bao thuốc lá từ năm 2031, trong khi mức thuế này bắt đầu ở ngưỡng 2.000 đồng/bao từ năm 2027, song song với thuế suất 75%.

Chất hóa học, hương liệu trong thuốc lá điện tử gây kích ứng phổi và mắt, có thể gây hại cho những người bị bệnh phổi mạn tính như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản.

Khói thuốc chứa 7.000 chất hóa học, 69 chất gây ung thư, là nguyên nhân gây ra 8 triệu ca tử vong/năm trên thế giới và 100.000 ca tử vong/năm tại Việt Nam; Việt Nam nằm trong 10 nước có số người sử dụng thuốc lá cao nhất thế giới. Trước bối cảnh đó, Việt Nam đang nỗ lực tăng cường các biện pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá được xem là một trong những giải pháp hiệu quả nhằm giảm tỷ lệ hút thuốc và tăng nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, câu chuyện không đơn giản chỉ nằm ở việc tăng thuế. Nếu không có lộ trình hợp lý và đồng bộ, chính sách này có thể vô tình mở ra cánh cửa cho thuốc lá nhập lậu – một vấn đề nhức nhối và kéo dài nhiều năm qua.

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là những sản phẩm mới xuất hiện trong khoảng 10 năm trở lại, bằng chứng khoa học về độc tính và ảnh hưởng sức khoẻ lâu dài của các sản phẩm này vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu. Tuy nhiên, rất nhiều các nghiên cứu bước đầu đã chỉ ra hậu quả đối với sức khoẻ của việc sử dụng và tiếp xúc thụ động với "sol khí"/khói của các sản phẩm này.

Những năm gần đây, bên cạnh các sản phẩm thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi (thuốc lào) đang được quản lý theo quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, trên thị trường đã và đang xuất hiện các sản phẩm thuốc lá mới, phổ biến nhất là thuốc lá điện tử (Electronic Nicotine Delivery - ENDs) và thuốc lá nung nóng (Heated Tobacco Product - HTPs).