Lễ hội Ka Tê - Di sản của văn hóa Chăm, điểm nhấn du lịch xanh Nam Trung Bộ

Lễ hội Ka Tê trên Tháp Pô Rome:: Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Ninh Thuận được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp Chứng nhận được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia ngày 20/6/2017

Hơi thở di sản giữa miền nắng gió

Hàng năm, vào cuối tháng 6 và đầu tháng 7 Chăm lịch (năm 2025 tương ứng với ngày 20 và 21/10 Dương lịch), đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn ở Khánh Hòa lại rộn ràng bước vào mùa Ka Tê – mùa hội lớn nhất trong năm. Không gian lễ hội trải dài từ các đền, tháp cổ như Tháp Pô Klong Garai (phường Đô Vinh, phường Phang Rang), Tháp Pô Rômê và đền Pô Inư Nưgar (xã Phước Hữu), hòa trong tiếng trống Paranưng, tiếng kèn Saranai, điệu múa Muk Pajâu uyển chuyển cùng âm vang thánh ca Baséh linh thiêng.

Theo quan niệm của người Chăm, Ka Tê diễn ra vào thời khắc đất trời giao hòa, khí hậu mát lành, tượng trưng cho mùa vụ bội thu, cuộc sống sung túc, bình an.

Cận cảnh Tháp Pô Klong Garai: Tháp Pô Klong Garai được xây dựng vào cuối thế kỷ 13 đầu thế kỷ 14 để thờ Vua Pô Klong garai (1151- 1205), được Thủ tướng Chính phủ cấp Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt ngày 22/12/2016

Phần lễ – linh thiêng trong từng nghi thức

Chủ thể của Lễ hội Ka Tê là cộng đồng người Chăm theo đạo Bàlamôn, do Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn đảm trách tổ chức và hướng dẫn nghi lễ. Lễ hội gồm hai phần: phần lễ và phần hội.

Phần lễ diễn ra trang nghiêm tại các đền, tháp, làng và từng hộ gia đình. Nghi thức gồm rước y trang, mở cửa đền (Pơh mbăng yang), tắm tượng thần (Mưnay yang), mặc y trang cho thần (Angui khan aw yang) và đại lễ (Mưliêng yang). Mỗi nghi lễ là sự kết tinh của tín ngưỡng dân gian, thể hiện lòng biết ơn đối với thần linh và tiền nhân. Các nghi thức được chủ trì bởi những vị chức sắc: cả sư (Pôdhia), tu sĩ (Baséh), thầy kéo đàn và hát thánh ca (Kadhar), bà bóng (Muk Pajâu) và ông từ (Camưnei).

Lễ rước y trang từ thôn Hữu Đức lên Tháp Pô Rome

Điểm mở đầu của lễ hội là lễ rước y trang của Nữ thần Pô Inư Nưgar – biểu tượng Mẹ Xứ Sở – do đồng bào Raglai ở xã Phước Hà rước về đền thờ tại thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu. Nghi thức này thể hiện mối quan hệ giao hòa, đoàn kết giữa người Chăm và Raglai – hai cộng đồng cùng chung một cội nguồn văn hóa miền Trường Sơn – Duyên hải.

Sáng 21/10, tại Tháp Pô Klong Garai (phường Đô Vinh), Tháp Pô Rômê và đền Pô Inư Nưgar (xã Phước Hữu), lễ chính được cử hành đồng loạt. Hàng trăm tín đồ trong trang phục truyền thống mang lễ vật dâng cúng, cầu nguyện thần linh phù hộ cho dân làng bình an, mùa màng tốt tươi. Sau phần lễ ở tháp, các làng Chăm tổ chức lễ cúng thần làng và lễ cúng gia tiên tại mỗi gia đình – nơi con cháu dâng mâm lễ để tri ân tổ tiên, cầu may cho năm mới.

Lễ hội Ka Tê (múa hát) diễn ra ở thôn Hữu Đức

Phần hội – rực rỡ sắc màu văn hóa

Sau phần lễ là phần hội, với hàng loạt hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao dân gian đặc sắc: thi làm gốm, dệt thổ cẩm, kéo co, nhảy bao bố, trình diễn nhạc cụ truyền thống và múa Chăm.

Chương trình nghệ thuật “Chào mừng Lễ hội Ka Tê 2025” diễn ra tối 20/10 tại sân vận động thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu, và sáng 21/10 tại các khu đền tháp Chăm, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh.

Bên cạnh đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Khánh Hòa phối hợp với Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tổ chức triển lãm văn hóa Chăm, trưng bày hiện vật, nghề thủ công, trang phục và phong tục tập quán tại khu vực Tháp Pô Rômê và Tháp Pô Klong Garai. Đặc biệt, hội thi viết chữ Chăm với chủ đề “Sáng nét chữ – Giữ hồn Chăm” là hoạt động giáo dục ý nghĩa, khuyến khích thế hệ trẻ tìm hiểu ngôn ngữ, chữ viết cổ của dân tộc mình.

Không gian quanh khu tháp được bố trí các gian hàng ẩm thực – OCOP, giới thiệu sản phẩm địa phương, đồ thủ công, trang phục, nhạc cụ và đặc sản Chăm, hướng tới phát triển du lịch cộng đồng và du lịch xanh gắn với bảo tồn văn hóa.

Theo đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Khánh Hòa, Lễ hội Ka Tê năm 2025 được tổ chức trên tinh thần “bảo tồn – tôn vinh – phát huy”, gắn kết văn hóa truyền thống với phát triển du lịch bền vững. Đây không chỉ là dịp sinh hoạt tín ngưỡng của đồng bào Chăm Bàlamôn, mà còn là sản phẩm du lịch văn hóa đặc sắc của vùng Nam Trung Bộ.

Từ ngày 18 đến 25/10, các địa phương nơi có cộng đồng Chăm sinh sống như xã Phước Hữu, xã Phước Hậu, phường Đô Vinh đều tổ chức các hoạt động giao lưu văn nghệ, thể thao, hội chợ thương mại và chương trình biểu diễn nghệ thuật phục vụ nhân dân, du khách.

Lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa cũng sẽ tham dự và phát biểu khai mạc tại ba khu vực đền, tháp chính; đồng thời thăm hỏi, tặng quà các chức sắc, gia đình chính sách và tín đồ tiêu biểu, thể hiện sự quan tâm của chính quyền đối với công tác bảo tồn văn hóa dân tộc thiểu số gắn với phát triển bền vững.