Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra sự nghiệp lãnh đạo cách mạng của Đảng là sự nghiệp vĩ đại lâu dài phải do nhiều thế hệ chiến sĩ cộng sản tham gia gánh vác. Đảng phải liên hệ mật thiết với quần chúng, phải không ngừng nâng cao chất lượng lãnh đạo, sức chiến đấu tương xứng với đòi hỏi khách quan của tình hình nhiệm vụ cách mạng. Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu chỉ có thể có trên cơ sở số lượng, chất lượng đội ngũ đảng viên tương ứng. Để Đảng ta mạnh, thì trước tiên số lượng đảng viên phải đông đảo đi cùng với đó là chất lượng đảng viên phải được hoàn thiện và nâng cao. Để có được “chất lượng - số lượng” thì việc nâng niu, gìn giữ những “hạt giống đỏ” đang là vấn đề hết sức cần thiết. Nó không chỉ là yêu cầu về chăm lo, phát triển đảng viên mới mà còn là giữ gìn, chăm sóc để những đảng viên đã qua tôi rèn được nở hoa, được phát huy hết nhiệt huyết cách mạng trong thời buổi đất nước đang tiến bước trên kỷ nguyên vươn mình này. Việc làm sao nâng niu, gìn giữ những “hạt giống đỏ” là câu hỏi khó, đặc biệt là đối với các cơ quan báo chí trong kỷ nguyên công nghệ hiện nay.

Nền tảng tư tưởng của Hồ Chí Minh về phát triển đảng

Phát triển đảng viên là một nội dung quan trọng, có tính nguyên tắc trong công tác tổ chức xây dựng Đảng, quyết định sự tồn tại, phát triển của Đảng ta. Phát triển đảng viên có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, làm tăng thêm nguồn sinh lực cho Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Đảng là gồm các đảng viên mà tổ chức nên. Mọi công việc của Đảng đều do đảng viên làm, mọi Nghị quyết của Đảng đều do đảng viên chấp hành, mọi chính sách của Đảng đều do đảng viên mà thấu đến quần chúng. Mọi khẩu hiệu, kế hoạch của Đảng đều do đảng viên cố gắng thực hiện” [1]; “Đảng mạnh là do chi bộ tốt. Chi bộ tốt là do các đảng viên hăng hái và gương mẫu” [2].

Thực tiễn cho thấy, làm tốt công tác phát triển đảng viên của tổ chức cơ sở Đảng góp phần xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao trình độ, năng lực lãnh đạo của Đảng đối với các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn: “Nếu Đảng ta không biết chọn lọc, kết nạp, đề bạt đồng chí mới thì đâu có như ngày nay” [3]. Người vạch rõ tính tất yếu, yêu cầu, phương châm, phương pháp của công tác phát triển đảng là “Để làm tròn nhiệm vụ rất nặng nề nhưng rất vẻ vang... Đảng phải phát triển tổ chức của mình một cách thận trọng, vững chắc và rộng rãi trong quần chúng” [4]. Vì vậy, công tác phát triển đảng viên là yêu cầu khách quan, thường xuyên trong hoạt động lãnh đạo và công tác tổ chức xây dựng Đảng.

Xác định vị trí, vai trò quan trọng của phát triển đảng viên trong công tác xây dựng Đảng, Đảng ta luôn chú trọng công tác kết nạp đảng viên. Tại Chỉ thị số 51-CT/TW, ngày 21-1-2000 của Bộ Chính trị đã khẳng định “Kết nạp đảng viên là một nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, có tính quy luật trong công tác xây dựng Đảng cũng như trong quá trình phát triển, hoạt động lãnh đạo của Đảng, nhằm tăng thêm sức chiến đấu và bảo đảm sự kế thừa, phát triển của Đảng”. Trải qua 95 năm qua cho thấy, nhờ làm tốt công tác phát triển đảng viên, Đảng ta đã không ngừng lớn mạnh, từ chỗ chỉ có hơn 5.000 đảng viên trước khi giành chính quyền, Đảng ta đã phát triển lên hàng triệu đảng viên, với hàng vạn cơ sở Đảng, đủ sức lãnh đạo đất nước vượt qua mọi khó khăn, thử thách, đưa sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Quan điểm xuyên suốt của Hồ Chí Minh về phát triển đảng viên là “coi trọng chất lượng”, “Đảng mạnh không phải chỉ do số lượng đảng viên quyết định; số lượng đảng viên chỉ trở thành sức mạnh một khi nó đạt những yêu cầu về chất lượng” [1]. Theo Người, nếu không quán triệt và thực hiện đúng đắn vấn đề có tính nguyên tắc đó, thì dù có kết nạp được nhiều đảng viên, dù số lượng đảng viên tăng, vẫn không làm cho tổ chức Đảng mạnh lên mà trái lại có khi còn làm cho tổ chức Đảng trở nên lỏng lẻo, biến Đảng thành câu lạc bộ, không làm tròn vai trò người lãnh đạo. Người luôn nhắc nhở “Đảng không phải chỉ cần số cho nhiều, tuy nhiều là tốt, nhưng phải có cái chất của người đảng viên”; “Khi kết nạp đảng viên mới cần phải giữ đúng những điều kiện Trung ương đã quy định và kết hợp với những công tác trọng tâm. Quyết không nên tùy tiện, cẩu thả, tách rời công việc thực tế... Khi kết nạp thì thủ tục phải nghiêm nhưng giản đơn” [5]. Người nhấn mạnh: “Gọi là đảng viên thì phải nhận rõ, phải biết rõ Đảng ta phải làm gì, vào Đảng để làm gì” [5].

Chính vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu các tổ chức Đảng phải có kế hoạch phát triển Đảng trong từng thời kỳ, bảo đảm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ lãnh đạo cách mạng của Đảng; phải tiến hành thật tích cực, chủ động, không bị động, ỷ lại ngồi chờ người có đủ điều kiện rồi kết nạp theo lối ăn sẵn, phải gây dựng, đẩy mạnh phong trào cách mạng để trên cơ sở đó mà phát hiện, tìm hiểu, tuyên truyền, giáo dục và rèn luyện các phần tử tích cực, nâng cao dần trình độ của họ từ thấp đến cao, tạo cho họ có đủ điều kiện trở thành người đảng viên. Khi xét kết nạp người vào Đảng, phải xem xét toàn diện cả trình độ giác ngộ, động cơ vào Đảng, cả phẩm chất đạo đức và năng lực hành động thực tế, cả lý lịch gia đình, bản thân và uy tín trước quần chúng...; phải xem xét sự rèn luyện, tu dưỡng và kết quả hoàn thành nhiệm vụ trong một quá trình liên tục với những điều kiện, hoàn cảnh và những thử thách khác nhau, phải thực hiện nghiêm chỉnh các nguyên tắc, thủ tục kết nạp Đảng, hết sức cảnh giác, đề phòng các phần tử thù địch, cơ hội chui vào Đảng. Chống giản đơn, phiến diện, chạy theo chỉ tiêu số lượng, kết nạp ẩu, hoặc vin vào thận trọng sinh ra rụt rè, bảo thủ, hẹp hòi, cục bộ. Phát triển Đảng phải luôn luôn đi đôi với củng cố Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh coi đây là hai vấn đề rất quan trọng của công tác xây dựng Đảng, có quan hệ hữu cơ với nhau. Củng cố Đảng tốt là điều kiện để tiến hành phát triển Đảng có chất lượng. Phát triển Đảng có chất lượng là cơ sở để củng cố Đảng tốt hơn.

Để công tác phát triển đảng thật sự có chất lượng, xứng đáng với niềm tin, ước muốn của Bác Hồ lúc sinh thời, các cấp ủy, tổ chức Đảng cần tiếp tục nghiên cứu, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo tinh thần Kết luận số 01-KL/TW ngày 18-5-2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW; chú trọng gắn kết hoạt động phát triển đảng viên với các hoạt động xây dựng tổ chức Đảng trong sạch vững mạnh và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên theo tinh thần Chỉ thị số 28-CT/TW, ngày 21-1-2019 của Ban Bí thư.

Có thể nhận thấy rằng, tư tưởng của Hồ Chí Minh về phát triển đảng đã bao trùm suốt chiều dài lịch sử dân tộc từ đấu tranh đến hòa bình, là kim chỉ nam để các thế hệ soi theo. Tuy nhiên, việc vận dụng tư tưởng của Đảng, của Hồ Chí Minh về phát triển đảng viên vào trong thời đại hiện nay cũng cần phải thực sự nghiên cứu sâu hơn, có tính phù hợp với thời điểm, tùy vào tính chất ngành nghề và khả năng của mỗi cá nhân cũng như yêu cầu đổi mới của công tác Đảng.

Công tác phát triển đảng trong khối báo chí và góc nhìn

“Cạn nguồn” và khó “giữ chân” đảng viên

Phát triển đảng viên là nhiệm vụ quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Tuy nhiên trong những năm gần đây, nhiều tổ chức cơ sở đảng các cơ quan báo chí đang gặp khó khăn trong công tác tạo nguồn kết nạp đảng viên mới. Cùng với đó, tình trạng đảng viên chuyển công tác, vi phạm kỷ luật đến bị truy tố cho ra khỏi Đảng ngày càng tăng đang đặt ra nhiều mối quan tâm trong công tác xây dựng Đảng hiện nay ở các cơ quan báo chí. Thực tế đòi hỏi các cấp ủy cần tìm ra nguyên nhân chủ yếu, từ đó có những giải pháp căn cơ, lâu dài tháo gỡ từng “nút thắt”, tìm lời giải cho bài toán tạo nguồn phát triển đảng viên và “giữ chân” đảng viên sau khi kết nạp.

Để dẫn đến tình trạng “cạn” nguồn kết nạp, không “giữ chân” được đảng viên thì nguyên nhân đầu tiên, chính yếu nhất được chỉ ra, đó là công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy cơ sở.

Thiếu hụt nguồn là do một số nơi vẫn còn tình trạng cấp ủy, tổ chức đảng các cơ quan báo chí chưa quan tâm đúng mức đến công tác tạo nguồn, phát triển đảng viên. Những đồng chí được phân công theo dõi, giúp đỡ quần chúng ưu tú vào Đảng chưa phát huy tốt vai trò, trách nhiệm được giao; chưa có những chỉ dẫn, định hướng kịp thời, phù hợp để quần chúng rèn luyện, phấn đấu vào Đảng. Một số cán bộ, đảng viên chưa phát huy tốt vai trò tiền phong, gương mẫu để quần chúng lấy đó làm động lực phấn đấu, noi theo.

Công tác giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và quần chúng ưu tú chưa được quan tâm đúng mức, đảng viên thiếu lập trường tư tưởng, tính tiền phong gương mẫu chưa cao. Có nơi vai trò của người đứng đầu trong quản lý đảng viên chưa chặt chẽ, thiếu sâu sát. Việc phân công nhiệm vụ cho đảng viên ở một số chi bộ không thường xuyên, chưa kịp thời nắm bắt diễn biến tư tưởng của đảng viên trong chi bộ. Công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy thiếu chặt chẽ dẫn đến tình trạng kết nạp “vội”, “chạy” theo chỉ tiêu, thiếu quan tâm đến chất lượng đảng viên. Đó là nguyên nhân lí giải vì sao mức độ thiếu hụt nguồn phát triển đảng cũng như ngày càng nhiều đảng viên xin ra khỏi Đảng hoặc bị xóa tên do không chấp hành đúng quy định Điều lệ Đảng.

Cùng với đó, với đặc thù cơ quan báo chí, số lượng phóng viên đi tác nghiệp địa phương, thực hiện chuyên đề khá xa, thời gian lâu, số lượng phóng viên trẻ mới vào nghề đôi khi năng lực hạn chế, thiếu ý chí phấn đấu, ngại tham gia các phong trào. Mặc dù đã được tổ chức đảng, đảng viên vận động, thuyết phục nhưng do nhận thức chưa đầy đủ nên không mặn mà với tổ chức đảng. Do vậy mà nguồn quần chúng ở tại đơn vị ít. Bên cạnh đó, động cơ phấn đấu vào Đảng của một số đảng viên chưa đúng đắn, vì lợi ích cá nhân, do đó khi không đạt được mục tiêu thì giảm sút ý chí phấn đấu, không còn tha thiết với tổ chức đảng.

Bên cạnh đó, với các cơ quan báo chí thuộc các tổ chức chính trị - xã hội hiện nay đa phần là các nhà báo đã về hưu, người lao động theo hình thức chuyên gia và một số lượng hạn chế người lao động còn trong độ tuổi đóng bảo hiểm, nên hầu hết các cơ quan báo chí đều không có mô hình đoàn thanh niên, việc này ảnh hưởng trực tiếp đến việc tạo nguồn phát triển đảng, tổ chức các hoạt động đoàn thể giúp các “hạt giống” được tôi luyện, rèn rũa.

Nguồn kết nạp trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội về báo chí cũng khan hiếm bởi thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế nên các tổ chức này không tuyển dụng mới công chức, viên chức; số được điều động, luân chuyển cũng hầu hết đã là đảng viên nên nguồn kết nạp Đảng hầu như không còn. Đảng viên mới kết nạp thời gian qua chủ yếu là công đoàn viên hoặc từ các nơi khác chuyển đến, tiếp tục theo dõi. Tuy nhiên, quần chúng trong lực lượng này cũng đang ngày càng ít khiến nguồn công tác phát triển đảng viên mới của nhiều chi bộ, đảng bộ ngày càng “cạn”.

Một nội dung quan trọng cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc “cạn nguồn” là việc thiếu quan tâm, sát sao của tổ chức đảng nơi đảng viên đang sinh hoạt. Đơn cử, có rất nhiều trường hợp đã được kết nạp đảng nhưng trong thời gian là đảng viên dự bị, không được giúp đỡ nghiêm túc, quan tâm sát sao kể cả về tư tưởng, lập trường đã không đủ điều kiện chuyển đảng chính thức. Việc này, ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội vào đảng của các quần chúng khác, danh dự, uy tiến của cấp ủy chi bộ.

Ngoài việc “cạn nguồn”, việc “giữ chân” đảng viên các cơ quan báo chí cũng là một nhiệm vụ không hề dễ dàng. Thực tế cho thấy, phần lớn đảng viên không mặn mà với sinh hoạt đảng, xin ra khỏi Đảng chủ yếu liên quan đến vấn đề kinh tế báo chí. Khi mà các cơ quan báo chí đang không thể lo được lương, thưởng, nhuận bút cũng như các điều kiện phục vụ lao động thì việc ngày càng nhiều đảng viên xoay qua kinh doanh tự do, kinh doanh online cũng tăng theo, lâu dần sẽ dẫn đến tình trạng hờ hung với tổ chức, rồi xin ra khỏi Đảng.

Các đảng viên trẻ, khi được kết nạp tràn đầy nhiệt huyết, tuy nhiên với cơ chế đặc thù của báo chí, việc tạo các điều kiện để các đảng viên phát triển cũng còn khó khăn. Đưa các đảng viên trẻ lên tuyến đầu, vào những mặt trận báo chí với sức ảnh hưởng sâu rộng thì chưa đủ năng lực, mà không đưa thì ý chí phấn đấu của đảng viên cùng dần giảm sút. Đây cũng là điều khiến tâm lý đảng viên dao động, chưa tin tưởng vào cơ quan, định hướng phấn đấu và trở thành một yếu tố ảnh hưởng không nhỏ đến việc giữ chân đảng viên.

Nhiều khó khăn thách thức từ cả bên trong và bên ngoài

Những năm qua, cùng với sự phát triển của đất nước, báo chí đã làm tốt vai trò định hướng dư luận xã hội, tuyên truyền, cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện đường lối đổi mới. Báo chí nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, có đóng góp to lớn trong công tác tuyên truyền thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Diện mạo, số lượng, chất lượng các ấn phẩm, các chương trình phát thanh, truyền hình không ngừng đổi mới, phát triển. Hoạt động của các cơ quan báo chí phản ánh sinh động thành tựu các lĩnh vực của công cuộc đổi mới đất nước. Báo chí khẳng định vai trò là vũ khí sắc bén trong công tác tư tưởng, là phương tiện quan trọng tuyên truyền, đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, đồng thời là diễn đàn của nhân dân đóng góp với Đảng, Nhà nước, là kênh thông tin không thể thiếu để Đảng, Nhà nước nắm rõ hơn đời sống của nhân dân và việc tổ chức thực hiện các nghị quyết, từ đó hoàn thiện chủ trương, chính sách, sát với yêu cầu của thực tiễn. Nhiều cơ quan báo chí tích cực, chủ động đổi mới hình thức, nội dung tuyên truyền, vừa bám sát tôn chỉ, mục đích, các vấn đề quan trọng trong chủ trương, đường lối của Đảng, vừa sâu sát thực tế, phản ánh những vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm. Thực hiện chức năng giám sát và phản biện, báo chí đã kịp thời phê phán thiếu sót, khuyết điểm, đặc biệt là các hành vi quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cửa quyền, các vấn đề gây bức xúc trong nhân dân. Nguồn thông tin từ báo chí là một kênh quan trọng giúp các cơ quan chức năng thực hiện tốt hơn công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng. Nhiều vụ việc nghiêm trọng, phức tạp, nhiều vụ “đại án” về tham nhũng, tiêu cực, lãng phí được điều tra, đưa ra xét xử nghiêm minh, có khởi đầu từ những phản ánh của các cơ quan báo chí. Báo chí cũng là lực lượng tiên phong trong đấu tranh chống các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc, chống phá cách mạng của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, ngăn chặn các thông tin xấu độc hại, bảo vệ nền tảng tư tưởng, đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân vào sự nghiệp đổi mới.

Tuy nhiên, trước những yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao trước thách thức của thời kỳ bùng nổ thông tin, hoạt động của các cơ quan báo chí còn có những hạn chế, khuyết điểm. Có lúc, có nơi, sự chỉ đạo của cấp ủy đảng, sự quản chưa theo kịp quy mô, tốc độ phát triển và tình hình thực tế của hoạt động báo chí. Không ít cơ quan báo chí thiếu nhạy bén chính trị, chưa thực hiện đúng tôn chỉ mục đích và chưa làm tốt chức năng định hướng dư luận, thậm chí còn có sản phẩm báo chí sai định hướng chính trị, tư tưởng, gây tác hại cho đời sống xã hội, vi phạm chỉ đạo, định hướng của Đảng, pháp luật của Nhà nước, làm suy giảm uy tín, niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với báo chí. Một số cơ quan báo chí đưa thông tin theo lối “giật gân, câu khách”, phiến diện, thiếu chân thực, khách quan, làm dư luận hiểu chưa đúng, thậm chí có cái nhìn phiến diện, sai lệch vấn đề. Một số cơ quan báo chí chưa quan tâm đến việc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, chống phá Đảng và Nhà nước. Có cơ quan báo chí chỉ quan tâm khai thác các vụ việc tiêu cực, chưa quan tâm đến tuyên truyền, biểu dương các điển hình tiên tiến, cổ vũ các phong trào thi đua yêu nước, thiếu hài hòa giữa “xây” và “chống”. Khuynh hướng “thương mại hóa” hoặc để tư nhân đứng sau thao túng có xu hướng gia tăng cần phải được nhận diện, cảnh báo và có giải pháp ngăn chặn. Cá biệt còn có cơ quan báo chí, nhà báo thiếu trách nhiệm chính trị, vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Người đứng đầu một số cơ quan báo chí buông lỏng quản lý nội dung thông tin, quản lý đội ngũ phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên, chỉ coi trọng chức năng giải trí, thị hiếu tầm thường mà xem nhẹ chức năng chính trị - tư tưởng, định hướng văn hóa, thẩm mỹ, thậm chí lợi dụng báo chí để mưu lợi cá nhân. Một số cơ quan báo chí chưa tiếp cận công nghệ làm báo hiện đại, sản phẩm báo chí thiếu hấp dẫn…

Những khuyết điểm, yếu kém của các cơ quan báo chí hiện nay, có nguyên nhân quan trọng là chưa coi trọng đúng mức công tác xây dựng Đảng. Vai trò của tổ chức đảng trong một số cơ quan báo chí mờ nhạt, cán bộ, đảng viên chưa thật sự giữ vai trò tiên phong, gương mẫu. Trách nhiệm chính trị, tính chiến đấu của một số đảng viên và người đứng đầu cơ quan báo chí chưa được đề cao. Nhiều cơ quan báo chí chỉ quan tâm công việc chuyên môn, không thực hiện nghiêm túc công tác xây dựng Đảng, coi nhẹ sinh hoạt chính trị, tư tưởng, chưa chấp hành tốt chế độ sinh hoạt đảng bộ, chi bộ. Sinh hoạt chi bộ còn hình thức, đơn điệu, lồng ghép, thiếu chiều sâu, chưa giải quyết triệt để các vấn đề về tư tưởng phát sinh ngay tại đảng bộ, chi bộ. Thực tiễn chỉ ra rằng, để đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ chính trị, việc quan tâm, tăng cường công tác xây dựng đảng trong các cơ quan báo chí là yêu cầu khách quan, cấp thiết, có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Tổ chức đảng tại các cơ quan báo chí phải thật sự là hạt nhân chính trị, bảo đảm giữ vững định hướng tư tưởng của mỗi tờ báo, làm cho báo chí phát triển đúng hướng; đồng thời bảo đảm quyền tự do sáng tạo của báo chí, giúp báo chí hoàn thành tốt trách nhiệm cao cả của mình như Nghị quyết Đại hội XII của Đảng đã chỉ rõ: “Các cơ quan truyền thông phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, nâng cao tính tư tưởng, nhân văn và khoa học, đề cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, góp phần xây dựng văn hóa và con người Việt Nam”.

Bên cạnh đó, kỷ nguyên số đang đặt ra nhiều vấn đề với các cơ quan báo chí nói chung và đội ngũ phóng viên/ biên tập viên trẻ nói chung. Đứng trước sự bùng nổ của công nghệ thông tin, trong số hơn 5 triệu đảng viên, trong đó cũng nhiều đảng viên, quần chúng của các cơ quan báo chí phần lớn đều đã tham gia, sử dụng internet và mạng xã hội. Vậy, những tài khoản của các đảng viên, quần chúng ấy, họ đang làm gì trên không gian mạng? Các tổ chức Đảng phải làm gì để quản lý, rèn luyện đảng viên, quần chúng của đơn vị mình? Để nâng cao hiệu quả cho công tác tuyên truyền đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch trên không gian mạng, bảo vệ vững chắc tư tưởng của Đảng, câu chuyện không chỉ dùng lại ở cấp ủy cơ sở mà còn là thách thức đến từ chính mỗi quần chúng ưu tú, đảng viên trong các đơn vị nhất là đảng viên cơ quan báo chí.

Nâng niu, giữ gìn “hạt giống đỏ” trong các cơ quan báo chí

Nhận thấy nhiều khó khăn, thách thức trong công tác phát triển đảng mới có thể thấy việc nâng niu, giữ gìn “hạt giống đỏ” trong các cơ quan báo chí trong thời đại hiện nay khó đến mức nào. Làm tốt được công tác này sẽ đặt nền móng vững chắc cho thế hệ trẻ trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đưa đất nước ngày càng phát triển, phồn thịnh và bền vững. Để giải quyết được vấn đề đó, cần phải làm tốt 2 mặt “Ươm mầm những hạt giống đỏ” bên cạnh với “Phát huy và gìn giữ “hạt giống đỏ” trong thời gian tới.

Ươm mầm những hạt giống đỏ

Hạt giống đỏ không tự nhiên mà có. Hạt giống đỏ chỉ xuất hiện thông qua phong trào cách mạng của quần chúng, phát hiện, lựa chọn đưa vào nguồn phát triển Đảng những quần chúng ưu tú “có lịch sử chính trị rõ ràng”, “đã tỏ ra rất trung thành và hăng hái trong việc đấu tranh”, “liên lạc mật thiết với quần chúng”, tin tưởng vào Đảng và có nguyện vọng muốn gia nhập Đảng để phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Việc tạo nguồn phát triển Đảng do tổ chức có thẩm quyền quyết định, dựa trên cơ sở phát hiện, giới thiệu của đảng viên, tổ đảng và tổ chức quần chúng của Đảng. Do đó, việc ươm mầm những hạt giống đỏ nằm trọn vẹn trong công tác tuyên truyền, giác ngộ, giáo dục, rèn luyện, thử thách. Nội dung giáo dục, rèn luyện phải toàn diện, cả phẩm chất và năng lực, cả chính trị, đạo đức và nghiệp vụ chuyên môn, trong đó “lấy đức làm gốc”. Phương pháp cơ bản để giáo dục, chuyển hoá quần chúng là: Động viên quần chúng tự giác, rèn luyện theo tiêu chuẩn đảng viên; đồng thời, thông qua hoạt động sản xuất, đấu tranh cách mạng và bằng giáo dục, thuyết phục, nêu gương, tự phê bình và phê bình trong các đoàn thể cách mạng mà cảm hoá, xây dựng, nâng dần trình độ giác ngộ của quần chúng từ thấp lên cao, từ giác ngộ dân tộc đi đến giác ngộ giai cấp, từ tán thành những chủ trương, chính sách của Đảng đi đến ủng hộ, đấu tranh cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và tự nguyện xin gia nhập Đảng.

Để thực hiện có hiệu quả quy trình trên, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ dẫn các tổ chức đảng phải có kế hoạch, có kiểm tra, đôn đốc và thường xuyên tổng kết đúc rút kinh nghiệm. Đồng thời, phải gắn kết hoạt động phát triển Đảng với các hoạt động xây dựng đảng, xây dựng đơn vị và thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát huy được sức mạnh tổng hợp của các ngành, các giới, các lực lượng tham gia xây dựng, phát triển Đảng.

Ngay từ khi ươm mầm các “hạt giống đỏ” việc xây dựng động cơ vào Đảng đúng đắn hiện nay có ý nghĩa rất quan trọng. Ngày nay, đất nước bước vào thời kỳ hội nhập, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ chế kinh tế thị trường; mỗi người chúng ta nói chung, người đảng viên nói riêng, luôn phải đối mặt với biết bao khó khăn, thử thách là những cám dỗ của quyền lực, tiền tài… Nếu người vào Đảng không có động cơ vào Đảng trong sáng sẽ không thể vượt qua được những thử thách, không thắng nổi sự cám dỗ vật chất và những thủ đoạn “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch.

Với đặc thù các cơ quan báo chí, trước những biến động không ngừng của kinh tế- chính trị - xã hội, việc ươm mầm các “hạt giống đỏ” càng phải được quan tâm, quán triệt sâu sắc hơn. Để các “hạt giống đỏ” nảy mầm, sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta đã được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”; “Tuy năng lực và công việc của mỗi người khác nhau, người làm việc to, người làm việc nhỏ; nhưng ai giữ được đạo đức đều là người cao thượng” (Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.5, tr.552, t.9, tr.508). Điều này đã khẳng định vấn đề nêu gương có tầm quan trọng đặc biệt trong đời sống đạo đức, nhất là đối với trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, trong đó có đảng viên là lãnh đạo, cấp ủy chi bộ các cơ quan báo chí. Lãnh đạo có yêu nước, yêu Đảng, có tin tưởng chủ trương, chính sách của nhà nước thì mới có thể hiệu triệu, phát huy và tạo ra các giá trị tốt đẹp để quần chúng noi theo, hướng theo mà thực hiện. Nhất là đối với các quần chúng trẻ, nơi mà thế giới quan còn chưa đầy đủ, tâm lý dao động và bản lĩnh còn chưa được rèn rũa.

Không chỉ dùng lại ở giáo dục, rèn luyện cũng như có thế hệ đi trước nêu gương, uốn nắn, việc tạo cho các “hạt giống đỏ” những sân chơi của riêng họ cũng là một nhiệm vụ hết sức quan trọng.

Xã hội phát triển, công nghệ số phát triển, mạng xã hội phát triển việc tận dụng công nghệ, sự nhạy bén của các “hạt giống đỏ” là hết sức cần thiết. Cho họ sân chơi, đồng nghĩa với việc khai thác triệt để tiềm năng to lớn của mạng xã hội để khuếch đại thông điệp, kết nối với người dân và lan tỏa giá trị tốt đẹp của Đảng. Điển hình trong đó là Chiến dịch truyền thông về Đại hội Đảng lần thứ XIII là minh chứng cho sự bứt phá của công tác tuyên truyền trong kỷ nguyên số. Thông tin về Đại hội được cập nhật liên tục trên các trang mạng xã hội của Đảng, thu hút sự quan tâm và thảo luận sôi nổi của người dân. Thông qua các hình thức phổ biến hiện nay như Kể chuyện (Storytelling) hay qua các Video ngắn (Short video/reel) những thành tựu của Đảng được chia sẻ rộng rãi, góp phần củng cố niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo của Đảng, thu hút sự chú ý của giới trẻ, giúp họ hiểu rõ hơn về lịch sử, truyền thống và giá trị của Đảng một cách sinh động và gần gũi, khơi gợi niềm tự hào dân tộc và thôi thúc thế hệ trẻ tiếp nối con đường cách mạng.

Mạng xã hội không chỉ đơn thuần là công cụ truyền thông một chiều, mà trở thành cầu nối giao tiếp hiệu quả giữa các cơ quan nhà nước và người dân, nơi thu thập phản hồi và ghi nhận đóng góp của công chúng về những vấn đề quan tâm của xã hội qua hoạt động livetstream hay hội thảo trực tuyến. Ví dụ, trong thời kỳ đại dịch COVID-19, nhiều cấp, ban ngành và địa phương đã sử dụng phương thức livestream để cung cấp thông tin về phòng, chống dịch và giải đáp thắc mắc của người dân, từ đó góp phần nâng cao ý thức cộng đồng về phòng dịch. Sân chơi này rộng lớn, vừa có thể để “hạt giống đỏ” phát huy năng lực sở trường, sự nhạy bén nhưng cũng là một điều kiện để sàng lọc, rèn luyện bản lĩnh chính trị, tư tưởng lập trường và quan điểm về ngành nghề báo chí. Các cơ quan, tổ chức cơ sở đảng qua đó có thể dễ dàng nhận diện những “hạt giống” tốt để từ đó nâng cao khả năng phát triển, chăm lo để tạo nguồn cho đơn vị.

Phát huy và gìn giữ “hạt giống đỏ”

“Hạt giống đỏ” sẽ mãi luôn là hạt giống nếu nó không được tạo các môi trường, cơ hội và sự quan tâm, chăm sóc. Nói vậy để khẳng định, việc phát triển đội ngũ đảng viên không chỉ dừng lại ở phát triển đảng mà còn cần phải tiếp tục lâu dài sau khi kết nạp đến khi họ thật sự trưởng thành. Đây là vấn đề thực sự đáng được quan tâm. Các cơ quan báo chí ngoài việc tạo các điều kiện về cơ sở vật chất, thời gian cũng cần phải tiếp tục quan tâm, sát sao và tạo các điều kiện để nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ qua đó định hướng phát triển các hạt giống này thật tốt trong tương lai.

Lựa chọn cán bộ, đảng viên để tiếp tục tạo nguồn, phát triển không phải chỉ dựa vào bằng cấp, bằng hồ sơ, lý lịch. Ngày nay, điều kiện đất nước phát triển, kinh tế và sự học đều khá lên, học trong nước, học ngoài nước rất đa dạng thì việc phóng viên/biên tập viên tự trang bị cho mình bộ hồ sơ với bằng cấp “sáng láng” không có gì khó khăn. Cho nên, lý lịch, bằng cấp mới chỉ là một yếu tố, điều kiện cần. Điều quan trọng là cán bộ đó thể hiện năng lực thực tiễn ra sao, chứng minh thế nào? Vì lẽ đó, đối với cán bộ trẻ, việc luân chuyển để rèn giũa, thử thách tại cơ sở và bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, trình độ là 2 yếu tố cốt lõi.

Luân chuyển cán bộ là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, mục tiêu nhằm rèn giũa qua thực tiễn công tác tại địa phương, được thể hiện mình một cách đầy đủ cả năng lực, trí tuệ và đạo đức tại những vùng đất mới, con người mới... “Hạt giống đỏ” kế cận nếu chọn đúng giống, đúng hạt rồi mà không qua thực tiễn, không luân chuyển để tôi rèn thử thách thì rất có thể hạt giống đó không phát huy “đỏ” như kỳ vọng, thậm chí rụng non, đổi màu.

Đây cũng là một bài toán lớn, nhất là đối với các cơ quan báo chí hiện nay. Chúng ta chưa có các quy mô liên kết báo chí, chưa có mạng lưới báo chí đủ mạnh để thực hiện việc luân chuyển “hạt giống đỏ”. Các phóng viên/ biên tập viên là đảng viên hầu hết chỉ được giới hạn viết những gì quanh tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí cũng như chuyên môn sâu của cá nhân, nên việc rèn ngòi bút trên các phương diện kinh tế, chính trị, xã hội còn rất nhiều hạn chế chưa kể đến việc tiếp cận các công nghệ mới, công nghệ đặc thù tiên tiến, hiện đại ở các tòa soạn số như hiện nay. Song song với đó, việc kinh tế báo chí còn hạn chế, các nguồn chi phục vụ cho thực hiện nhiệm vụ lâu dài, “ăn dầm ở dề” bám trụ tại cơ sở để tạo ra các bài viết sắc bén, có tính thời sự, chính trị còn hạn chế cũng là sự ảnh hưởng không hề nhẹ đến việc bồi dưỡng, phát triển các “hạt giống đỏ” nơi các cơ quan báo chí. Điều này đặt ra yêu cầu đối với các cơ quan báo chí cần tăng cường tính gắn kết, thường xuyên trao đổi, tác nghiệp cũng như bó trí các kế hoạch hợp lý nhằm tận dụng tối đa nguồn lực từ các đảng viên là nhà báo, phóng viên. Cùng với đó, việc thay đổi công nghệ, tạo ra giá trị kinh tế từ các sản phẩm báo chí sẽ là động lực lớn để giữ chân, phát triển được đội ngũ “hạt giống đỏ” vừa hồng, vừa chuyên.

Bên cạnh đó, để các “hạt giống đỏ” thực sự phát huy hết tác dụng trong thời đại hiện nay thì việc thay đổi cách nhìn nhận cũng là một yêu cầu hết sức quan trọng.

Tâm lý xã hội đang tồn tại những suy nghĩ, cách nhìn khác nhau về vấn đề cán bộ trẻ kế cận, trong đó có các khuynh hướng sai lệch, nhìn nhận một chiều, thậm chí áp đặt định kiến. Nhiều lãnh đạo cơ quan báo chí vẫn còn lo lắng, bi quan với những đảng viên được sinh ra trong nhung lụa, giờ lại tiếp thu văn hóa, tri thức tư bản phương Tây, từ đó họ bi quan về định hướng phát triển, cho rằng với những “hạt giống đỏ” gieo mầm trong bối cảnh như vậy, nguy cơ “tư bản hóa”, chệnh hướng XHCN là rất rõ. Trong khi đó, nhiều người cho rằng, thế hệ trẻ ngày nay chỉ lo kiếm ăn, vun vén lợi ích cá nhân, gia đình, vì cá nhân mà bỏ qua lợi ích quốc gia, tập thể, từ đó tỏ rõ sự bi quan, mất niềm tin. Cần thấy rằng, không phải cứ sinh trưởng trong thời bình là thiếu dũng khí, thiếu kiên định, không phải cứ du học Âu, Mỹ là “nhiễm Tây”, nhiễm tư bản, chệch hướng. Cán bộ có tính kế thừa, việc họ “gối đầu” bậc cha anh là lẽ hiển nhiên, họ được tiếp thu văn hóa, tri thức thời đại mới cũng là hiển nhiên.

Tuy nhiên, có suy thoái, có biến chất hay không lại phụ thuộc ở chính chúng ta, phụ thuộc việc bồi dưỡng, giáo dục, rèn luyện và sử dụng “hạt giống”. Chúng ta nhìn nhận rõ “hạt giống đỏ” một cách toàn diện, cả thuận lợi và khó khăn, cả thời cơ và thách thức để có chiến lược đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đúng đắn, ngăn chặn nguy cơ chệch hướng mới là vấn đề quan trọng.

Một vấn đề cần thay đổi cách nhìn nhận nữa để có thể phát huy hết sức mạnh của những “hạt giống đỏ” đó là tư duy con ông cháu cha. Trong môi trường gia đình có ông bà, bố mẹ làm lãnh đạo, tất con cái được thừa hưởng những điều kiện rất thuận lợi về vật chất, tinh thần. Nếu con cháu lãnh đạo kế tục được truyền thống gia đình, thể hiện được khả năng, trình độ và đáp ứng yêu cầu đạo đức thì việc họ kế tục vào “nếp nhà” truyền thống cũng là lẽ bình thường và họ cũng có quyền để thực hiện, phấn đấu vì sự nghiệp. Trong điều kiện đó, cần hiểu “con lãnh đạo làm lãnh đạo” là yếu tố tích cực chứ không nên để các tư tưởng cũ lấn át, quy chụp mà bỏ rơi nhân tài.

Kết luận

Đồng hành cùng đất nước và dân tộc một thế kỷ qua, báo chí cách mạng Việt Nam là lực lượng nòng cốt, bộ phận quan trọng giữ vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng, lý luận, chính trị; là vũ khí lý luận sắc bén, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng; vừa là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp, vừa là cầu nối giữa Đảng với Nhân dân. Để phát huy vị trí, vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam, Đảng ta đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết quan trọng định hướng phát triển hoạt động báo chí, trong đó có nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí cách mạng Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, có nhiều đóng góp trong công tác tuyên truyền, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.

Ngày 22/10/2018, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Nghị quyết nêu rõ: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là bảo vệ Đảng, Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; bảo vệ Nhân dân, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Nghị quyết Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”. Đây là quan điểm, định hướng quan trọng để các cơ quan báo chí truyền thông quán triệt và phát huy vai trò của mình trong triển khai thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta chỉ rõ, báo chí cách mạng phải thực hiện tốt vai trò, chức năng tuyên truyền chủ trương, đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; phát hiện, khẳng định và nhân rộng ra toàn xã hội những gương điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt, những nhân tố mới tích cực; đồng thời tích cực đấu tranh phê phán cái xấu, tiêu cực, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Nhận diện những yếu tố tiêu cực ảnh hưởng, tác động đến nền tảng tư tưởng của Đảng và công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay, yếu tố tiêu cực ảnh hưởng, tác động đến nền tảng tư tưởng và công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Dưới tác động của mặt trái toàn cầu hóa và cách mạng khoa học công nghệ; sự bùng nổ thông tin khó kiểm soát, nhất là trên mạng xã hội; tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường ảnh hưởng không nhỏ đến nhận thức chính trị của người dân; tình hình thế giới và khu vực có những biến động nhanh chóng, khó lường; suy giảm lòng tin của một bộ phận người dân vào sự lãnh đạo của Đảng và định hướng xã hội chủ nghĩa thì công tác ươm mầm, gìn giữ và phát huy những “hạt giống đỏ” lại càng cần thiết hơn bao giờ hết.

Những quần chúng ưu tú, đảng viên trẻ phải là nhân tố nòng cốt, đi đầu trong đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch thông qua việc tự giác, tích cực bồi dưỡng học tập chính trị, tư tưởng, coi trọng rèn luyện đạo đức cách mạng. Đội ngũ đảng viên trẻ, cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh niên phải không ngừng rèn luyện, học tập để phản bác những luận điệu sai trái đó trên khắp các nền tảng số, không gian mạng cũng như trong các mặt của đời sống. Đây không chỉ là yêu cầu đối với mỗi quần chúng ưu tú, các đảng viên trẻ, mà đòi hỏi trách nhiệm của các cấp ủy đảng, cơ quan từ nhà nước đến các tổ chức chính trị - xã hội và đặc biệt là các cơ quan báo chí cùng chung tay, đồng hành với quyết tâm cao nhất, với mức độ thực hiện nghiêm túc và chỉn chu nhất để tuyên truyền, giáo dục và tạo ra nhưng giá trị tốt đẹp từ những “hạt giống đỏ”.

Phạm Trần Kiên - Tạp chí Công nghiệp môi trường

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.7, tr.235 – 236.

[2] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.15, tr.113.

[3] Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 13. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 276, 107.

[4] Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 12. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 355.

[5] Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.