Đoàn diễu hành, cổ động hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá 25- 31/5/2025 với sự tham gia của 50 viên chức Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, di chuyển qua các tuyến đường chính trên địa bàn Thành phố Cao Bằng nhằm truyền tải thông điệp phòng, chống tác hại của thuốc lá đến đông đảo người dân.

UBND tỉnh kiện toàn ban chỉ đạo, ban hành kế hoạch tổ chức triển khai các hoạt động tuyên truyền và thực thi các quy định của Luật, hưởng ứng Ngày thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá 25 - 31/5 hằng năm; phân công nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan, đơn vị liên quan trong việc thực thi Luật trên địa bàn tỉnh. Các cơ quan chức năng và các ban, ngành, đoàn thể đã phối hợp tích cực trong thực thi Luật, nhất là phối hợp liên ngành trong công tác tập huấn, tuyên truyền, kiểm tra, giám sát. Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá - Bộ Y tế quan tâm hỗ trợ về công tác truyền thông và chuyên môn nghiệp vụ.

Xây dựng cơ quan, trường học không khói thuốc

Nhiều cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh đã tích cực xây dựng cơ quan, đơn vị không thuốc lá và thực hiện các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại nơi làm việc. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, địa phương quan tâm đưa nội dung này vào kế hoạch hoạt động hằng năm, đưa quy định không hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ. Đặc biệt, công tác truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học sinh, sinh viên được triển khai tích cực tại các trường học trên địa bàn tỉnh, nhất là các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông.

Các mô hình được quan tâm xây dựng như: “Nơi làm việc không khói thuốc lá”; “Cơ sở y tế không thuốc lá”; “Trường học không thuốc lá” giữ cho môi trường làm việc, học tập trong lành; gắn tiêu chí xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc với xét công nhận cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa.

Cụ thể, Có 35 cuộc với hơn 140 đơn vị trên địa bàn tỉnh được giám sát; xây dựng mạng lưới phòng, chống tác hại thuốc lá tại Sở, Ban ngành, cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh với 50 cộng tác viên. Thực hiện 3 cuộc điều tra đánh giá cấp tỉnh về tình hình sử dụng thuốc lá và thực hiện Luật phòng, chống tác hại thuốc lá tại tỉnh năm 2018, 2022, 2024. Kết quả số liệu về tỷ lệ người hút thuốc năm 2024 như sau: tỷ lệ hút thuốc lá chung là 20,3%, nam giới hút thuốc 40,2%, nữ giới hút thuốc 0,5%; giảm hơn so với năm 2022 (tỷ lệ hút thuốc chung lá là 21,2%, nam giới hút thuốc 42,1%, nữ giới hút thuốc 0,1%). Qua các chỉ số về tỷ lệ hút thuốc chung của người trên 15 tuổi và tỷ lệ hút thuốc lá thụ động tại nhà, tại nơi công cộng đều giảm rõ rệt, cho thấy việc thực hiện các quy định về phòng, chống tác hại thuốc lá giai đoạn 2021-2024 tại tỉnh đã đạt được những hiệu quả nhất định

100% cơ sở giáo dục, đào tạo có kế hoạch xây dựng môi trường trường học không khói thuốc và thực hiện lồng ghép chương trình giáo dục phòng, chống tác hại thuốc lá, thuốc lào, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha,… thông qua các hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt 15 phút đầu giờ và các hoạt động giáo dục khác của các nhà trường. Kết quả đã thực hiện tuyên truyền ngoại khóa trên 40 buổi, với 13.275 người tham gia; tập huấn được 15 lớp cho 600 giáo viên về nội dung phòng, chống tác hại thuốc lá; cấp phát 80.000 tờ rơi cho học sinh; 12.000 quyển sách tài liệu cho giáo viên để giảng dạy ngoại khóa trong nhà trường.

Đa dạng cách thức tuyên truyền

Sự tham gia tích cực của các cơ quan truyền thông của tỉnh đã góp phần giảm tỷ lệ người hút thuốc lá tại tỉnh Cao Bằng cũng như trong cả nước. Hiện nay, công tác truyền thông được thực hiện tích cực dưới nhiều hình thức: Truyền thông trực tiếp, tư vấn, tuyên truyền tại các trường học, các sự kiện, hoạt động ngoại khóa hướng tới đối tượng thanh, thiếu niên. Truyền thông gián tiếp thông qua tranh, ảnh, tờ rơi, băng rôn, pano, phát sóng trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, đài các huyện, thị xã, thành phố, đăng tải các văn bản pháp luật liên quan, video tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điếu truyền thống, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha trên trang thông tin điện tử, fanpage của đơn vị, Facebook của hệ thống tổ chức cơ sở đoàn thu hút 10.000 lượt người truy cập và tìm hiểu; Báo Cao Bằng đăng nhiều tin, bài, trang chuyên đề, mở chuyên mục ở báo in, báo điện tử. Nội dung tập trung vào tác hại của thuốc lá, đặc biệt là tác hại của các loại thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng); xây dựng môi trường không khói thuốc, các địa điểm cấm hút thuốc, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong phòng, chống tác hại của thuốc lá. Công tác truyền thông về tác hại của thuốc lá có sự phối hợp chặt chẽ của nhà trường, cơ quan công an, tổ chức Đoàn thanh niên, cơ quan y tế.

Công an tỉnh Cao Bằng tổ chức lớp tập huấn về công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá cho hơn 200 học viên là công dân thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân khóa 2025 – 2027.

Tổ chức thực hiện các hoạt động hưởng ứng "Ngày Thế giới không thuốc lá" và "Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá", với thông điệp "Thuốc lá - mối đe dọa tới môi trường của chúng ta". Phát động xây dựng cơ quan không khói thuốc, công chức, viên chức, người lao động ký cam kết xây dựng cơ quan không khói thuốc thông qua các buổi họp công đoàn, sinh hoạt chi đoàn. Treo 20 băng rôn, khẩu hiệu đường phố, tổ chức diễu hành cổ động bằng ô tô xe máy tại khu vực thành phố Cao Bằng. Treo băng rôn, khẩu hiệu tại cổng ra vào của đơn vị, chạy biển led tuyên truyền với nội dung thực hiện Luật phòng, chống tác hại thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc.

Phối hợp liên ngành tuyên truyền phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả việc thực thi Luật phòng, chống tác hại thuốc lá, với các nội dung tuyên truyền về môi trường không khói thuốc, cấm quảng cáo, khuyến mại tài trợ của các công ty sản xuất, kinh doanh sản phẩm thuốc lá… thu hút 10.386 lượt người tham gia, tổ chức 18 lớp tập huấn cho 1.080 hội viên Hội Nông dân.

Các cơ sở y tế tổ chức tuyên truyền về phòng, chống tác hại thuốc lá lồng ghép vào các buổi họp giao ban hằng ngày và các buổi họp hội đồng người bệnh nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của viên chức, người lao động, người bệnh và người nhà người bệnh để phòng, chống tác hại thuốc lá. Tập trung tuyên truyền, vận động cán bộ, viên chức, người lao động, người bệnh và người nhà người bệnh thực hiện không hút thuốc lá trong khuôn viên bệnh viện, các đơn vị y tế. Treo 100 pano cho 35 cơ sở y tế và trường học, cấp phát 4.000 biển mica cấm hút thuốc, 8.000 áp phích, 5.000 tờ rơi về cai nghiện thuốc lá cho các đơn vị. Qua các hoạt động tuyên truyền các tầng lớp nhân dân được cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc; quy định về cấm hút thuốc tại trường học và nơi công cộng.

Tập huấn 15 lớp cho 600 cán bộ y tế tham gia hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá; 1 lớp cho 30 cán bộ công an và cán bộ kiểm tra về phòng, chống tác hại thuốc lá nhằm nâng cao kiến thức về tác hại của hành vi hút thuốc lá đến sức khỏe, kinh tế, xã hội, phổ biến Luật phòng, chống tác hại thuốc lá và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, đặc biệt là thẩm quyền xử phạt trong lĩnh vực y tế của lực lượng kiểm tra các ngành và công an.

Về hoạt động hỗ trợ cai nghiện thuốc lá, đã tổ chức 15 lớp tập huấn với sự tham gia của 600 nhân viên y tế của các Trung tâm Y tế và Trạm Y tế trên địa bàn tỉnh về tác hại của thuốc lá, các quy định của Luật phòng, chống tác hại thuốc lá và các văn bản hướng dẫn.

Nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe Nhân dân

Mặc dù đã đạt nhiều kết quả song người hút thuốc lâu năm cai thuốc lá rất khó, bởi nghiện chất nicotin hình thành do thói quen được lặp đi lặp lại trong thời gian dài. Việc quản lý thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) vẫn gặp thách thức, đặc biệt là giới trẻ đứng trước nguy cơ mới về sức khỏe và những vấn đề về lối sống, an ninh trật tự liên quan đến việc sử dụng thuốc lá điện tử có pha trộn chất kích thích, chất ma túy.

Việc xử phạt hành vi hút thuốc ở địa điểm cấm hút thuốc lá còn nhiều bất cập, dẫn đến hiệu quả giáo dục, răn đe thấp, tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng như bến xe, thậm chí trong khuôn viên bệnh viện, trường học, nơi làm việc… vẫn diễn ra. Theo quy định tại Nghị định số 117/2020/NĐ-CP thì thanh tra y tế, quản lý thị trường, chiến sĩ công an nhân dân đang thi hành công vụ và chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền xử phạt hành chính đối với hành vi hút thuốc lá tại địa điểm cấm, với mức xử phạt từ 100 nghìn đồng đến 300 nghìn đồng. Thực tế cho thấy, lực lượng có thẩm quyền xử phạt như trên không thể thường xuyên kiểm tra, phát hiện, xử lý các hành vi hút thuốc lá nơi công cộng, không có trang thiết bị, kinh phí phục vụ tuần tra, hoạt động, không giao quyền xử phạt cho bất cứ cá nhân, tổ chức nào thực hiện tại cộng đồng.

Cùng đó là sự nể nang khi bắt gặp hành vi hút thuốc nơi công cộng. Rất ít người nhắc nhở khi thấy hành vi hút thuốc lá tại nơi công cộng. Tại các nhà hàng, khách sạn - nơi kinh doanh dịch vụ, việc áp dụng Luật cũng gặp khó khăn bởi tâm lý nể nang, ngại va chạm và mất lòng khách của người quản lý và đội ngũ nhân viên phục vụ.

Nguyên nhân nữa là người dân tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng, giá rẻ. Tại các đại lý kinh doanh lớn đến các cửa hàng nhỏ, quán nước vỉa hè từ thành phố tới khu vực nông thôn thuốc lá vẫn được bán công khai. Nhiều hộ kinh doanh cho rằng quy định cấm bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi khó thực hiện bởi chủ cửa hàng khó nhận biết đối tượng mua đã đủ tuổi hay chưa.

Theo kết quả một cuộc điều tra do Sở Y tế thực hiện tại thành phố Cao Bằng năm 2024, tình hình sử dụng thuốc lá có chiều hướng tăng ở nhóm đối tượng học sinh từ 13 - 15 tuổi. Nhóm này chủ yếu sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá dạng mới bởi thuốc lá điện tử được thiết kế nhiều hình dạng, hương thơm hấp dẫn cùng những lời quảng cáo hút thuốc lá điện tử không gây hại, sành điệu đã đánh trúng tâm lý của tuổi mới lớn.

Không chỉ đối với người dân mà tại nhiều cơ quan, đơn vị vẫn còn một số lãnh đạo hút thuốc tại cơ quan, công sở, gây khó khăn cho việc triển khai Luật tại chính cơ quan, đơn vị, dẫn đến việc tuyên truyền, phổ biến cho cấp dưới ít hiệu quả.

Theo Điều 12 của Nghị định 77/2013/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế có trách nhiệm tổ chức triển khai và hướng dẫn hoạt động cai nghiện, tư vấn cai nghiện thuốc lá song việc này chưa được quan tâm tổ chức thực hiện, người dân không biết địa chỉ cơ sở y tế nào tổ chức cai nghiện thuốc lá, chưa tiếp cận được dịch vụ này từ cơ sở y tế.

Để công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu quả, chính quyền các cấp tiếp tục tập trung chỉ đạo, quán triệt các sở, ban ngành, đoàn thể, trên địa bàn tỉnh thực thi nghiêm túc Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá nhằm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nhóm người từ 15 tuổi trở lên; giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá tại nơi làm việc, nhà hàng, khách sạn.

Tăng cường các biện pháp ngăn ngừa việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng theo đúng nội dung chỉ đạo tại Nghị quyết số 173/2024/NQ-QH ngày 30/11/2024 của Quốc hội "Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025".

Đẩy mạnh tuyên truyền Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tới người dân. Trong đó, ngành y tế tăng cường truyền thông cộng đồng về tác hại của thuốc lá, cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá cho cộng đồng nhằm hạn chế việc sử dụng thuốc lá của người dân, nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe. Các cơ quan, đơn vị có biện pháp cụ thể để thực hiện nghiêm quy định không hút thuốc lá trong cơ quan. Xây dựng môi trường không thuốc lá triệt để, nhất là tại cơ sở y tế và trường học.

Tăng cường các biện pháp ngăn ngừa việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng theo đúng nội dung chỉ đạo tại Nghị quyết số 173/2024/NQ-QH ngày 30/11/2024 của Quốc hội "Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025".

Đẩy mạnh tuyên truyền Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tới người dân. Trong đó, ngành y tế tăng cường truyền thông cộng đồng về tác hại của thuốc lá, cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá cho cộng đồng nhằm hạn chế việc sử dụng thuốc lá của người dân, nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe. Các cơ quan, đơn vị có biện pháp cụ thể để thực hiện nghiêm quy định không hút thuốc lá trong cơ quan. Xây dựng môi trường không thuốc lá triệt để, nhất là tại cơ sở y tế và trường học./.