Tham dự Hội thảo có GS.TS. Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, TS. Ulysses Dorotheo, Giám đốc Điều hành của SEATCA; bà Bungon Ritthiphakdee, Nhà sáng lập và Cố vấn cấp cao, Liên minh Kiểm soát Thuốc lá SEATCA; đại diện các Vụ, Cục, đơn vị liên quan trực thuộc Bộ Y tế…

GS,TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế , phát biểu khai mạc hội thảo.

Phát biểu khai mạc hội thảo, GS,TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Việt Nam là một trong số các quốc gia thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá thông qua việc ký kết tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vào ngày 11-11-2004 và thông qua Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá vào ngày 18-6-2012.

Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật PCTH thuốc lá cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023.

Tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên đã giảm, trong đó, ở nhóm 13-17 tuổi đã giảm từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019, ở nhóm 13-15 tuổi giảm từ 2,5% (GYTS 2014) xuống còn 1,9% (GYTS 2022). Đồng thời, tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc thụ động cũng giảm đáng kể cả ở các hộ gia đình, nơi công cộng và nơi làm việc.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, công tác PCTH thuốc lá tại Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam tuy đã giảm nhưng vẫn còn rất cao, đặc biệt là nam giới. Trong khi đó các sản phẩm thuốc lá mới xuất hiện (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá hút Shisha) đang làm gia tăng trong tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này ở đối tượng thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ.

Đánh giá khả năng tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng, thuốc lá được bán ở khắp mọi nơi làm cho công tác PCTH thuốc lá tại Việt Nam càng gặp khó khăn, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh, trước những thách thức hiện nay trong công tác PCTH thuốc lá và những ưu tiên về hoàn thiện các chính sách, tăng cường các giải pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá tại ASEAN nói chung và tại Việt Nam nói riêng, sự hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa các quốc gia trong khu vực là vô cùng cần thiết.

iến sĩ Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế phát biểu.

Tại Hội thảo, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết: Trên thế giới sử dụng thuốc lá gây 8 triệu ca tử vong mỗi năm (trong đó có khoảng 1 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động.

Tại Việt Nam có 25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá như: Đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi… là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam.

"Một nghiên cứu của Bệnh viện K cho thấy tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên đến 96,8%", TS Khoa thông tin thêm.

Thông tin từ Tổ chức Y tế thế giới, việc sử dụng thuốc lá gây ra 85.500 ca tử vong mỗi năm. Hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong. Tổng cộng là 104.300 ca tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá, cao gấp 10 lần so với tử vong do tai nạn giao thông gây ra.

Về thiệt hại của sử dụng thuốc lá liên quan đến kinh tế, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Khoa cho hay, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ USD.

Quang cảnh Hội thảo.

Tại Việt Nam, theo ước tính số tiền bỏ ra mua thuốc lá lên đến 49.000 tỷ đồng/năm (ước tính từ nguồn dữ liệu của nghiên cứu PGATS 2020). Theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỷ đồng mỗi năm.

Liên quan đến thuốc lá thế hệ mới, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Khoa cho biết: Theo khảo sát của Cục Quản lý Khám chữa bệnh tại 700 cơ sở khám chữa bệnh cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp. Trong số này có 81 người sử dụng lần đầu tiên; 1.143 người đã từng dùng một thời gian; 1.063 người có sử dụng thuốc lá thông thường; 161 người không sử dụng thuốc lá thông thường.

Riêng tại Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận gần 130 trường hợp nhập viện bị ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá điện tử trong 2 năm 2022 và 2023.

Tiến sĩ Ulysses Dorotheo, Giám đốc Điều hành của SEATCA cho biết, Việt Nam giống như các nước ASEAN khác, đang phải đối mặt với vấn đề gia tăng sử dụng các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt trong giới trẻ.

“Bằng cách điều chỉnh các chiến lược kiểm soát thuốc lá của mình phù hợp với Công ước Khung của WHO về Kiểm soát Thuốc lá, thực hiện chính sách cấm thuốc lá thế hệ mới và áp dụng thuế thuốc lá mạnh hơn, Việt Nam có thể giảm đáng kể số lượng người trẻ nghiện nicotine. Những biện pháp này rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe và lợi ích của các thế hệ tương lai”, TS Ulysses Dorotheo nhấn mạnh.

Tại hội thảo, các đại biểu cũng được nghe một số nội dung liên quan đến thực trạng sử dụng thuốc lá và các chính sách về PCTH thuốc lá tại Việt Nam; các tiến bộ trong kiểm soát thuốc lá ở ASEAN; Thông điệp chính từ Atlas Kiểm soát thuốc lá ASEAN (Ấn bản thứ 6); Điều 6 của Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) về thuế thuốc lá (Thuế thuốc lá tại Việt Nam và ASEAN; Giải quyết các thách thức từ ngành công nghiệp thuốc lá; Trẻ em và thanh thiếu niên là mục tiêu của ngành công nghiệp thuốc lá; Sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá vào chính sách về thuốc lá nung nóng...

Hiện Bộ Y tế đang hoàn thiện hồ sơ, trước mắt là đề xuất Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá mới khác; mặt khác cũng xây dựng hồ sơ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá.