Thượng tá Lê Thiện Thành, Phó trưởng phòng Hướng dẫn điều tra (Cục Phòng, chống ma túy và tội phạm, Bộ Tư lệnh bộ đội biên phòng), cho hay trong những năm qua hoạt động buôn lậu, nhập lậu thuốc lá điếu ngoại, nguyên liệu thuốc lá không rõ nguồn gốc xuất xứ vào nước ta là vấn đề gây nhức nhối trong xã hội.

Điều này gây ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá hợp pháp, gây thất thu ngân sách nhà nước.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA), thuế TTĐB nằm trong giá bán, tăng thuế TTĐB sẽ tăng tỷ lệ thuế cơ cấu trong giá bán lẻ thuốc lá.

Dẫn mô hình phân tích tác động của việc tăng thuế của Viện Chiến lược và chính sách tài chính, bà Cúc cho hay: Ở cả 2 phương án tăng thuế TTĐB theo dự thảo luật Thuế TTĐB (sửa đổi), tổng lượng tiêu thụ thuốc lá sẽ giảm khoảng 7% vào năm 2030.

Sản lượng thuốc lá hợp pháp ở cả 2 phương án đều giảm mạnh vào năm 2030. Thuốc lá hợp pháp giảm 30% ở phương án 1 (tương đương giảm 28 tỉ điếu) và giảm 36% ở phương án 2 (khoảng 31 tỉ điếu) so với năm 2025 trước khi tăng thuế.

"Điều này sẽ gây ra thiệt hại nặng nề cho ngành thuốc lá. Các doanh nghiệp có thể phá sản trong thời gian ngắn khi doanh thu sụt giảm khoảng 32 - 35%", bà Cúc nhấn mạnh.

Ngược lại, lượng thuốc lá lậu sẽ tăng mạnh ở cả 2 phương án tăng thuế mà Bộ Tài chính đề xuất. Đến năm 2030, thuốc lá lậu có thể sẽ tăng 205% ở phương án 1 (khoảng 22 tỉ điếu) và tăng 230% ở phương án 2 (tương đương 24 tỉ điếu) so với 2025.

Ông Hồ Lê Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, cho rằng việc tăng thuế TTĐB thuốc lá là cần thiết, nhưng cần cân nhắc kỹ lưỡng phương án thực hiện. Ông nhấn mạnh rằng ngành thuốc lá, dù không được khuyến khích phát triển, vẫn có đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước trong nhiều năm qua. Điển hình, Vinataba nộp ngân sách tăng dần qua các năm, riêng trong năm 2023 đã nộp hơn 14.000 tỉ đồng vào ngân sách; đóng góp 100 tỉ đồng vào Quỹ Phòng chống Covid-19 và 265 tỉ đồng vào Quỹ Bảo vệ Môi trường, đồng thời tạo sinh kế cho hơn 90.000 nông dân…

Tuy nhiên, ông Hồ Lê Nghĩa cảnh báo việc tăng thuế đột ngột có thể gây bất ổn trong ngành, đặc biệt khi giá thuốc lá hợp pháp tăng mạnh sẽ thúc đẩy buôn lậu thuốc lá - vốn không chịu thuế và không được kiểm soát chất lượng.