Thông tin về diễn biến chất lượng môi trường không khí tại thủ đô Hà Nội
1. Diễn biến chất lượng môi trường không khí tại Thủ đô Hà Nội trong Quý I năm 2019
Tại Hà Nội và một số tỉnh thành miền Bắc, ô nhiễm bụi vào thời gian mùa đông và đầu xuân tăng cao hơn những mùa khác trong năm. Đây cũng là hiện tượng thường gặp trong nhiều năm qua và có tính quy luật, ô nhiễm bụi mịn tăng cao vào thời gian tháng 12, tháng 1-2 và có thể kéo dài sang tháng 3.

Biểu đồ 1. Diễn biến giá trị trung bình 24h của PM2.5 tại các trạm quan trắc trên địa bàn Hà Nội (01/01/2019 – 30/03/2019)

Biểu đồ 2. Tỷ lệ số ngày trong tháng 01-03/2019 có giá trị trung bình 24 giờ của PM2.5 vượt QCVN tại các trạm quan trắc trên địa bàn Hà Nội

Biểu đồ 3. Tỷ lệ mức độ ô nhiễm theo giá trị AQI tại các trạm quan trắc trên địa bàn Hà Nội trong tháng 01 – 03/2019
Theo dõi diễn biến nồng độ bụi PM2.5 qua các giờ trong ngày cho thấy, nồng độ bụi PM2.5 dao động trong khoảng từ 40 – 80 µg/m3, thường tăng cao vào các giờ cao điểm, khi mật độ giao thông lớn. Tuy nhiên, số liệu quan trắc cũng cho thấy nồng độ bụi PM2.5 cũng tăng cao vào một số khoảng thời gian khác, cụ thể: thời gian từ 23h đêm đến 5h sáng các ngày 19-20/1, 23-27/01, 11-14/03, 20-22/03 và 26-27/03. Theo số liệu khí tượng, đây chính là thời điểm gió mùa đông bắc tràn về Thủ đô Hà Nội.
Hiện tượng ô nhiễm bụi mịn thường tăng cao vào thời gian tháng 12, tháng 1-2 và có thể kéo dài sang tháng 3 tại Thủ đô Hà Nội là do trong khoảng thời gian này, Hà Nội chịu tác động mạnh của gió mùa Đông Bắc. Nền nhiệt độ trong không khí khá cao cộng với sự di chuyển, biến động của các khối khí tầng trên đã nén khí tầng thấp, khiến cho lượng bụi mịn không thể khuếch tán. Bêncạnh đó, vào những ngày có độ ẩm cao, sương mù xuất hiện làm cho sự lưu thông khí quyển bị hạn chế, các chất ô nhiễm không thể khuếch tán được lên cao để pha loãng và phát thải mà bị giữ lại tại tầng khí quyển sát mặt đất, làm gia tăng ô nhiễm môi trường không khí.
2. Về thông tin Hà Nội là thành phố ô nhiễm bụi PM2.5 đứng thứ hai Đông Nam Á
Liên quan đến thông tin “Hà Nội là thành phố ô nhiễm bụi PM2.5 đứng thứ hai Đông Nam Á” mà một số bài báo gần đây đề cập, trích nguồn từ báo cáo của Trung tâm phát triển sáng tạo xanh (GreenID), do không giải thích đầy đủ, thiếu chính xác nên dễ dẫn đến hiểu lầm trong cộng đồng khi tiếp nhận thông tin. Cụ thể, trong Báo cáo về Hiện trạng chất lượng không khí toàn cầu[1] so sánh giá trị bụi PM2.5 tại một số thành phố trong khu vực Đông Nam Á, GreenID cho rằng Hà Nội đứng thứ 2 sau Jakarta về mức độ ô nhiễm bụi PM2.5 trong khu vực Đông Nam Á. Nhận định này là chưa chính xác, bởi vì trong bảng thống kê, GreenID chỉ có dữ liệu của 20 thành phố thuộc 04 quốc gia: Thái Lan (14 thành phố), Indonesia (01 thành phố); Philippines (03 thành phố), Việt Nam (02 thành phố), không có đủ số liệu của 11 quốc gia của khu vực Đông Nam Á để có thể đánh giá, xếp hạng theo như nhận định đã nêu.
Qua so sánh với một số thành phố khác của Châu Á cho thấy mức độ ô nhiễm của Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh thấp hơn rất nhiều. Giá trị bụi PM2.5 trung bình năm 2018 tại Hà Nội là 40,8 µg/m3, tại Tp. Hồ Chí Minh là 26,9 µg/m3, trong khi đó Dhaka – Bangladesh: 97,1 µg/m3; Dehli - Ấn Độ: 113,5 µg/m3; các thành phố của Trung Quốc như Hòa Điền, Hà Bắc, Từ Châu, Trịnh Châu… dao động từ 65,5 - 116 µg/m3...

Cho đến nay, ở Việt Nam nói chung, Hà Nội nói riêng, ô nhiễm không khí chỉ tập trung chủ yếu là ô nhiễm bụi (do hoạt động giao thông, xây dựng... và một số nguồn vận chuyển từ xa đến). Các chất khí khác (NOx, SO2, CO...) đều có giá trị trung bình thấp hơn rất nhiều giới hạn quy chuẩn cho phép. Một số khu vực có xảy ra ô nhiễm NO2 hoặc SO2 nhưng chỉ mang tính cục bộ ở một số thời điểm. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Ấn Độ và một số quốc gia khác, ngoài ô nhiễm bụi còn xảy ra tình trạng ô nhiễm NO2, SO2 (do sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong các ngành công nghiệp nặng, đun nước nóng, sửa ấm trong mùa đông...) với mức độ khá cao.

Toàn văn phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia
