Một góc đô thị Cần Thơ.

Thành phố Cần Thơ được Chính phủ xác định là trung tâm, là động lực phát triển của vùng đồng bằng sông Cửu Long. Sau 15 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 45-NQ/TW ngày 17 tháng 02 năm 2005 của Bộ Chính trị khoá IX về việc “Xây dựng và phát triển thành phố Cần Thơ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ thực hiện 2.229,44 triệu USD tăng 7,67% so năm 2018; kim ngạch nhập khẩu 480,37 triệu USD, tổng vốn đầu tư trên địa bàn thực hiện 52.086,34 tỷ đồng, GRDP bình quân đầu người đạt 88,3 triệu đồng; cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực và là một trong những địa phương đi đầu về công tác giảm nghèo bền vững. Bên cạnh đó, các khu đô thị mới đã hình thành, các tuyến đường được nâng cấp và mở rộng. Các công trình hạ tầng lớn như sân bay, bến cảng được đầu tư xây dựng đồng bộ tạo diện mạo đô thị mới cho thành phố Cần Thơ.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế và đô thị hóa, Cần Thơ không tránh khỏi hệ quả tất yếu đó là ô nhiễm môi trường, suy giảm chất lượng nguồn tài nguyên đất, nước và sạt lở bờ sông; qua đó, đã đặt ra cho công tác quản lý môi trường và đô thị của thành phố Cần Thơ nhiều khó khăn và thách thức. Không chỉ vậy, Cần Thơ còn phải đối mặt với vấn đề biến đổi khí hậu đang có diễn biến ngày một phức tạp, với các hiện tượng đã và đang xảy ra như lũ lụt, triều cường và xâm nhập mặn, sụt lún đất và đô thị hóa nhanh chóng, gây ảnh hưởng các mục tiêu phát triển lâu dài của thành phố. Bởi vậy, hiện rất cần có một hướng đi mới, thúc đẩy phát triển bền vững để tích hợp cả ba nội dung về kinh tế, xã hội và môi trường cho thành phố Cần Thơ cho hiện tại và tương lai, đảm bảo vị thế và vai trò của thành phố không chỉ ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long mà còn bao quát cho cả tiểu vùng sông Mê Kông.

Từ thực tiễn phát triển các mô hình đô thị trước đây, dựa trên lợi thế và khả năng chịu tải của thành phố Cần Thơ, đặc trưng về kinh tế - xã hội và thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục thách thức, tận dụng cơ hội để chuyển đổi thành phố Cần Thơ hướng đến phát triển mô hình đô thị thông minh và phát triển bền vững.

Chuyển đổi mô hình phát triển bền vững của thành phố Cần Thơ cơ bản là chuyển đổi về mô hình kinh tế sinh thái, mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn phù hợp với một đô thị đặc trưng cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long, chuyển đổi cơ cấu sản xuất ngành nghề của thành phố dựa trên nền tảng tài nguyên thiên nhiên, áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật mới, tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao và luôn gắn định hướng phát triển trong bối cảnh biến đổi khí hậu, cùng với ứng phó với những tác động ngoại biên đến thành phố, biến những thách thức thành cơ hội cho phát triển.

Để có sự chuyển đổi mô hình định hướng đúng và hiệu quả, cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng từ nguồn gốc hình thành vùng và nhất là từ khi con người bắt đầu di cư đến và khai phá, hình thành và phát triển đô thị này, trên cơ sở nghiên cứu lịch sử và quá trình khai phá vùng Đồng bằng sông Cửu Long, tiếp tục nghiên cứu bài bản, từng ngành, từng lĩnh vực, từng tiểu vùng, từ đó có một chiến lược tổng thể và xây dựng các chương trình phát triển cho ngắn hạn và dài hạn.

Bên cạnh đó, cần dựa vào dự báo của kịch bản biến đổi khí hậu của thành phố Cần Thơ, việc ứng phó với xâm nhập mặn và ngập lụt quy luật phát triển kinh tế - xã hội theo lãnh thổ, để giải quyết, cần ưu tiên sử dụng giải pháp mềm, biến thách thức thành cơ hội “sống chung với ngập lụt và xâm nhập mặn” để chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi phù hợp.

Việc xây dựng mô hình phát triển đô thị bền vững, đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội gắn với an ninh, quốc phòng dựa trên đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, thích ứng với biến đổi khí hậu và vị thế là thành phố phát triển trọng điểm của cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long.