Ảnh minh hoạ.

Tỷ lệ sử dụng gia tăng nhanh chóng

Theo Bộ Y tế, những năm qua, bằng nhiều nỗ lực, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường tại Việt Nam đã giảm đáng kể. Ở nam giới trưởng thành, tỷ lệ này giảm từ 47,4% năm 2010, xuống còn 41,1% năm 2021. Ở thanh thiếu niên, tỷ lệ hút thuốc ở nhóm 13-17 tuổi giảm từ 5,36% năm 2013 còn 2,78% năm 2019, nhóm 13-15 tuổi giảm từ 2,5% xuống 1,9%. Tỷ lệ phơi nhiễm khói thuốc thụ động cũng giảm ở hộ gia đình, nơi công cộng và nơi làm việc.

Tuy nhiên, ngược lại, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang tăng nhanh. Điều tra tình hình sử dụng thuốc lá tại 34 tỉnh, thành phố năm 2020 (PGATS) cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở người trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên) đã tăng 18 lần, từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020. Trong đó, nhóm 15-24 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất (7,3%), tiếp đến là nhóm 25-44 tuổi (3,2%) và 45-64 tuổi (1,4%).

Đáng chú ý, trong học sinh, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử đã tăng đột biến: từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023 ở nhóm 13-17 tuổi. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ này cũng tăng gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Một khảo sát sơ bộ tại 11 tỉnh cho thấy, trong nữ giới 11-18 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 4,3% năm 2023.

Bộ Y tế cảnh báo, sự gia tăng nhanh chóng này một phần xuất phát từ sự hấp dẫn mà các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới mang lại, như thiết kế nhỏ gọn, đa dạng hương vị, mẫu mã bắt mắt. Giá thành rẻ, chỉ vài chục nghìn đồng, cùng sự dễ dàng trong việc mua bán qua mạng xã hội, cửa hàng gần trường học khiến giới trẻ dễ tiếp cận.

Ngoài ra, các chiêu thức quảng cáo, tiếp thị thiếu kiểm soát, thậm chí lợi dụng hình ảnh thần tượng để thu hút người trẻ, đã khiến nhiều người lầm tưởng thuốc lá điện tử có công dụng cai nghiện hoặc ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống. Thực tế, sản phẩm này vẫn chứa nicotine gây nghiện, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ bị “núp bóng” để pha trộn ma túy.

Bảo vệ thế hệ tương lai trước hiểm họa thuốc lá điện tử

Ngày 30/11/2024, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 173/2024/QH15 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Theo đó, từ năm 2025, Việt Nam cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nhằm bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự và an toàn xã hội.

Thực hiện nghị quyết này, Bộ Y tế đề xuất bổ sung khái niệm “thuốc lá điện tử” và “thuốc lá nung nóng” vào Nghị định 117/2020/NĐ-CP, đồng thời bổ sung các hành vi “chứa chấp” và “sử dụng” sản phẩm này vào diện xử phạt hành chính.

Theo dự thảo, người vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 1 – 2 triệu đồng. Nếu tái phạm, mức phạt sẽ tăng gấp đôi. Ngoài ra, người vi phạm còn bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung, như: tịch thu, tiêu hủy sản phẩm vi phạm, đồng thời cơ quan chức năng sẽ gửi thông báo xử phạt tới cơ quan, đơn vị, trường học nơi người vi phạm công tác hoặc học tập để xử lý theo nội quy.

Bộ Y tế khẳng định, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng không phải là sản phẩm an toàn. Chúng vẫn chứa nicotine gây nghiện, cùng nhiều hóa chất độc hại có thể dẫn tới các bệnh tim mạch, hô hấp, ung thư và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ của trẻ em và thanh thiếu niên.

“Đây là vấn đề cực kỳ đáng báo động. Nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời, nguy cơ ảnh hưởng cả một thế hệ tương lai là rất lớn”, Bộ Y tế nhấn mạnh.

Việc siết chặt chế tài xử phạt đối với hành vi chứa chấp, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được coi là bước đi cần thiết, thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc thực hiện Chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại thuốc lá đến năm 2030, đồng thời bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước làn sóng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới./.