Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách góp ý Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi)

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chủ trì Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách thảo luận về dự án luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi).

Cụ thể, vấn đề đánh giá tác động môi trường (ĐTM), có ý kiến đề nghị xem lại đối tượng phải thực hiện ĐTM; cân nhắc quy định về chứng chỉ hành nghề đối với tổ chức tư vấn làm báo cáo ĐTM; quy định rõ hơn trách nhiệm của Hội đồng thẩm định; bổ sung quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thẩm định. Thu hẹp khoảng 20% đối tượng phải đánh giá ĐTM.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, giữa Luật Đầu tư và Luật Đầu tư công đang có quy định khác nhau về việc xác định đối tượng phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường. Nhiều nước trên thế giới cũng chỉ xem ĐTM là công cụ dự báo tác động môi trường, không thể chính xác hoàn toàn. Sau khi doanh nghiệp quyết định đầu tư còn có rất nhiều thay đổi. Vì vậy, việc coi quyết định phê duyệt và ĐTM ban đầu là căn cứ quan trọng nhất để cơ quan quản lý giám sát, thanh tra, kiểm tra trong giai đoạn vận hành là không hợp lý. Vì vậy, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chỉnh lý Dự thảo Luật theo hướng phân loại dự án theo các nhóm tiêu chí tác động đến môi trường; đổi tên “đánh giá sơ bộ tác động môi trường” thành “đánh giá tác động môi trường sơ bộ” để phù hợp với nguyên lý thực hiện đánh giá tác động môi trường trên thế giới, đánh giá tác động môi trường sơ bộ là một bước trong quá trình nghiên cứu đánh giá tác động môi trường của chủ dự án.

Theo đó, ĐTM sơ bộ là một bước của quá trình ĐTM của dự án thuộc nhóm I (dự án tác động môi trường ở mức độ cao), được xây dựng trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi hoặc đề xuất chủ trương đầu tư của dự án theo quy định của pháp luật về đầu tư, đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, xây dựng. Đồng thời, để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, không phải chỉnh sửa các quy định pháp luật hiện hành có liên quan về vấn đề này, dự thảo Luật cũng đã bổ sung quy định về đánh giá sơ bộ tác động môi trường trong luật khác đã được ban hành trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành được thực hiện theo quy định về ĐTM sơ bộ của Luật này. Đánh giá sơ bộ làm cơ sở khoa học để đưa dự báo và quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đưa ra giải pháp cụ thể về công nghệ, quản lý đối với dự án ở giai đoạn chuẩn bị đầu tư để đáp ứng tiêu chuẩn môi trường.

Về thẩm quyền thẩm định báo cáo ĐTM, Thường trực Ủy ban KH,CN&MT cũng như các đại biểu đã đồng tình với phương án giao cho Bộ Tài nguyên và Môi trường và UBND cấp tỉnh, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đối với dự án thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư và dự án thuộc bí mật quốc phòng, an ninh. Đối với các dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư của các Bộ, cơ quan ngang bộ (trừ Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an), UBND cấp tỉnh phải phối hợp với các Bộ, cơ quan ngang bộ trong quá trình thẩm định báo cáo ĐTM.

Với mục tiêu hướng đến một bộ luật mang tính tổng thể, thống nhất về môi trường, Bộ Tài nguyên & Môi trường đã nghiên cứu để đưa các quy định đang rải rác, phân tán về bảo vệ môi trường trong các luật khác vào dự thảo Luật. Để bảo đảm mục tiêu này, dự thảo Luật đã phân định nhiệm vụ của các cơ quan dựa trên nguyên tắc “một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện” và “những việc liên quan đến nhiều cơ quan cùng thực hiện thì phải xác định rõ cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính; thẩm quyền của cơ quan phối hợp; cơ chế phối hợp”.

Về giấy phép môi trường, một số ý kiến đề nghị giải trình, làm rõ việc tích hợp các giấy phép về môi trường, trong đó bao gồm cả giấy phép xả nước thải vào công trình thủy lợi.

Do đó, hiện có 2 phương án về việc cấp phép môi trường.

Phương án 1 (Phương án Chính phủ trình): Chỉ dùng 01 loại giấy phép môi trường trong đó bao gồm cả nội dung cấp phép xả nước thải vào công trình thủy lợi, thay thế 07 loại giấy tờ thủ tục hành chính về môi trường.

Phương án 2: Vẫn có giấy phép xả nước thải vào công trình thủy lợi đã được quy định trong Luật Thủy lợi mới được thông qua năm 2017 và đang được triển khai thực hiện một cách thuận lợi. Tuy nhiên, quy định về vấn đề này cần phải điều chỉnh cách thể hiện để không ảnh hưởng tới công tác quản lý nhà nước (QLNN) mà Chính phủ đã giao cho Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) đồng tình với quan điểm tích hợp các loạt giấy phép về môi trường, trong đó bao gồm cả giấy phép xả nước thải vào công trình thủy lợi.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (đoàn Ninh Thuận) cho rằng việc tích hợp vào 1 giấy phép này mang nhiều ý nghĩa trong bối cảnh Chính phủ đang quyết tâm thực hiện cải cách hành chính. Thứ nhất là giảm thủ tục hành chính. Thứ hai là đảm bảo tính thống nhất, rõ trách nhiệm cũng như tuân thủ những nguyên tắc về một cơ quan chịu trách nhiệm chính về việc này. Mặt khác, việc này cũng đảm bảo tiếp cận tổng hợp về việc cấp giấy phép xả thải môi trường. Tuy nhiên cần phải làm rõ hơn, rất cụ thể, nhất chức năng các Bộ liên quan tới các dự án luật trước. Đại biểu cũng cho rằng, trong báo cáo của Chính phủ cũng như báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều khẳng định các giấy phép xả thải vào nguồn nước và xả thải vào công trình thủy lợi đều dựa trên ĐTM - tức là dựa trên báo cáo đánh giá tác động môi trường. Đây cũng là việc để đảm bảo tính minh bạch; tránh những tiêu cực xảy ra trong việc cấp phép đánh giá tác động môi trường.

Đại biểu Trần Thị Quốc Khánh (đoàn Hà Nội), trước đây khi trình dự án Luật Thuỷ lợi ở thời điểm đó là hợp lý, tuy nhiên, sau 3 năm triển khai, vẫn đề ô nhiễm trên các hệ thống thủy lợi như Bắc Hưng Hải, ô nhiễm trên các lưu vực sông Nhuệ, Đáy đã gây bức xúc cho người dân, dư luận, cần phải có kiểm soát và bảo vệ môi trường những nơi này nghiêm ngặt hơn nữa. Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) sẽ sửa đổi, bổ sung tháo gỡ những bất cập trong quản lý ô nhiễm các nguồn nước trong thời gian qua. Hiện nay Chính phủ đang có những cải cách, liên thông các thủ tục hành chính cho nên việc tích hợp các giấy phép như trong báo cáo chính là thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong vấn đề này.

Đại biểu Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) cũng cho rằng, dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) đã tạo được bước đổi mới mạnh mẽ. Tuy nhiên, đây là dự án tương đối khó, phức tạp nên cần tiếp tục rà soát, đối chiếu. Về quy định liên quan tới cấp giấy phép môi trường, đại biểu cho rằng, chỉ dùng 1 loại giấy phép môi trường, trong đó bao gồm cả nội dung cấp phép xả nước thải vào công trình thủy lợi, thay thế 7 loại giấy tờ thủ tục hành chính về môi trường. Phương án này sẽ giải quyết được phần lớn những vướng mắc về thủ tục hành chính trong thời gian qua. Tuy nhiên, để thực hiện cần phải sửa đổi một số nội dung có liên quan về xả nước thải vào công trình thủy lợi.

Về quản lý chất thải rắn sinh hoạt, Đại biểu đoàn Lâm Đồng tán thành cao với quy định này và cần nghiên cứu lộ trình cho phù hợp.

Để bảo đảm thống nhất quản lý về BVMT nói chung, quản lý hoạt động xả nước thải vào nguồn nước nói riêng; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp và vẫn bảo đảm công tác BVMT, việc quy định tích hợp các loại giấy phép, giấy xác nhận về BVMT hiện hành với các loại giấy phép xả nước thải vào nguồn nước, xả nước thải vào công trình thủy lợi bằng 01 giấy phép môi trường (GPMT) là hết sức cần thiết.