Đây là nghiên cứu của TS. Đào Hoàng Tùng - Giảng viên Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, hiện đang là nghiên cứu sinh tại Đại học Công nghệ Delft (Hà Lan).

Thay đổi bìa rừng ngập mặn tại Sóc Trăng. Trung bình bìa rừng rút vào phía đất liền 100 - 150m từ 2006 đến 2016.

Rừng ngập mặn với nguy cơ suy giảm

Ảnh vệ tinh của Google Earth cho thấy, sự thay đổi đường bờ ở ĐBSCL diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 1970 đến nay. Bên cạnh đó là sự hiện diện của đê quai ở Sóc Trăng và khu lấn biển Nhà Mát gián tiếp làm giảm 100 - 150m bề rộng của rừng ngập mặn trong 10 năm.

Thay đổi bìa rừng ngập mặn tại Bạc Liêu. Với sự hiện diện của khu lấn biển Nhà Mát, và công trình đê quai bảo vệ bờ, rừng ngập mặn đã bị rút vào trong đất liền 80 -100 m từ năm 2006 - 2016.

"Nguyên nhân ở đây được lý giải là do khả năng tự thích ứng. Bởi, khi rừng ngập mặn chịu áp lực lớn từ sóng gió và dòng chảy thì sẽ tự rút vào phía đất liền nhưng vẫn duy trì bề rộng tối thiểu để tồn tại, thông thường từ 200 - 500m. Tuy nhiên, các công trình đê bê tông do con người xây dựng với mục đích bảo vệ bờ đã tạo nên một bức tường ngăn cản rừng ngập mặn rút vào bờ. Hệ quả là rừng ngập mặn không thể duy trì bề rộng tối thiểu được" - TS Đào Hoàng Tùng cho biết.

Sự suy giảm rừng ngập mặn gián tiếp làm suy giảm tốc độ bồi lắng và ảnh hưởng đến mức độ ổn định của đường bờ. Trong khi đó, quá trình can thiệp của con người như đê quai bê tông chống xói hoặc chống lụt dọc bờ vô tình gây ra sự mất cân đối trong quá trình xói, bồi tự nhiên của đường bờ, ảnh hưởng đến sự phục hồi của rừng ngập mặn và trực tiếp thay đổi đời sống bà con nơi đây.

TS. Maarten van der Vegt đến từ Đại học Utrecht (Hà Lan) cho biết: "Việc xây dựng đập thượng nguồn và khai thác cát trong các kênh chính là lý do khiến ĐBSCL đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong những thập kỷ tới, trong đó kể đến nguy cơ lũ lụt gia tăng và nước mặn xâm nhập vào thượng nguồn".

Hàng rào tre - tiết kiệm mà hiệu quả

Việc sử dụng tường mềm rỗng dùng vật liệu tự nhiên và giải pháp tường bê tông cứng, rỗng được xây dựng phía trước đường bờ hiện tại sẽ giúp duy trì tốc độ bồi lắng vùng biển phía trong công trình. Từ đây, người dân có thể trồng để mở rộng diện tích rừng ngập mặn, tái tạo lại sự cân bằng tự nhiên của đường bờ.

Hàng rào tre được sử dụng tại Nhà Mát, Bạc Liêu.

Hàng rào tre là công trình sử dụng toàn bộ vật liệu từ tự nhiên gồm 2 phần cọc đứng và ngang. Khi dòng chảy đi qua, sự đan xen của các thân tre sẽ làm giảm năng lượng của dòng chảy. Các yếu tố của công trình được thay đổi tùy vào điều kiện thủy lực và từng khu vực khác nhau.

Hàng rào tre đang được nghiên cứu sinh Đào Hoàng Tùng thực hiện tại trường Đại học Công nghệ Delft. Nếu thành công thì đây chắc chắn là giải pháp không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn góp phần tích cực trong việc chống biến đổi của tự nhiên.

“Giai đoạn 1 cần thời gian và đảm bảo cung cấp một cái nhìn sâu hơn về cơ chế tương tác của hàng rào và dòng chảy. Sau đó, sử dụng các nghiên cứu và kiến thức từ giai đoạn 1, cơ chế bồi lắng bùn cát và đánh giá tính hiệu quả của công trình trước khi đưa vào ứng dụng tại khu vực ĐBSCL” - TS Đào Hoàng Tùng cho biết.