Nợ xấu được cải thiện, kinh doanh đạt kết quả tốt, nhưng cổ phiếu của VPBank lại không thể bứt phá.

Ngay khi ra mắt, Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) đã "trình làng" với mức giá hơn 37.000 - 38.000 đồng/cổ phiếu và ngay lập tức trở thành một trong những cổ phiếu nóng bậc nhất tại thị trường lúc bấy giờ. Được giới chuyên gia đặt rất nhiều kỳ vọng, bởi so với mức giá 20.000 đồng/cổ phiếu của ngân hàng uy tín của Việt Nam thời điểm đó là Vietcombank thì rõ ràng VPBank (mã chứng khoán - VPB) vượt lên trên hẳn.

Mặc dù nợ xấu đang ở mức cao nhất ngành nhưng với chiến lược tập trung vào bán lẻ, VPBank đã có các chỉ số như ROE (tỉ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu), ROA (tỉ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân) hay NIM (chênh lệch phần trăm giữa thu nhập lãi và chi phí lãi phải trả của ngân hàng) vượt trội, thậm chí gấp đôi so với mặt bằng chung ngành ngân hàng. Điều đó lý giải tại sao VPBank lại có được mức giá cổ phiếu hấp dẫn như trên.

VPBank cũng là ngân hàng đứng đầu thị trường cho vay tiêu dùng với 55% thị phần, đây chính là điểm sáng để ngân hàng cạnh tranh trên thị trường và giành về nhiều lợi nhuận đáng kể. Cụ thể là VPBank có tập khách Big Data lớn nhất, kênh phân phối phủ khắp và các mô hình quản trị rủi ro đã xây dựng kỳ công, các đối thủ có thể mất khá nhiều thời gian để bắt kịp FE Credit.

Thế nhưng chỉ sau 2 năm, cổ phiếu của VPBank lại giảm đến 70%, rơi về mức 22.000 đồng/cổ phiếu, trong khi các ngân hàng cũ vẫn duy trì được mức giá cổ phiếu vốn có. Chưa kể 1 số cổ phiếu ngân hàng lớn bứt phá dù vướng quá nhiều thông tin ít vui về ban lãnh đạo và nợ xấu lớn như BIDV. Thậm chí VPBank còn bằng 1/5 giá cổ phiếu VCB - cổ phiếu mà khi VPBank mới lên sàn được giới đầu tư đem ra so sánh.

Trước khi lên sàn, trong năm 2016, VPBank có mức lãi sau thuế gần 3.900 tỉ đồng, dẫn đầu các nhà băng cổ phần và chỉ bằng khoảng 70% so với các ông lớn quốc doanh.

Tuy nhiên, nếu xét về khả năng tạo lợi nhuận thì họ lại dẫn đầu. Trong khi mặt bằng chung của các ngân hàng đã niêm yết chỉ đạt ROE khoảng 11-14%, riêng Vietcombank cao nhất là 14,7% thì của VPBank tới 25,7%.

Tương tự với ROA, ngoại trừ Ngân hàng Quân đội có tỉ suất trên 1%, các nhà băng khác, kể cả Vietcombank, VietinBank hay BIDV đều dưới 1%, thì tỉ suất của VPBank tới 1,7%.

Ngoài những con số tạo lợi nhuận đáng ngưỡng mộ này thì VPBank cũng là ngân hàng đang có tỉ lệ nợ xấu khá cao so với mặt bằng chung. Phân khúc khách hàng cũng có nhiều rủi ro, chủ yếu là tín chấp, bán lẻ và các "ông lớn" bất động sản trong mảng bán buôn.

Kết quả kinh doanh quý 3/2019, VPBank đạt lợi nhuận trước thuế là 2.856 tỉ đồng, tăng tới 63% so với cùng kỳ năm 2018. Như vậy là chỉ 9 tháng đầu năm, VPBank đã hoàn thành 76% kế hoạch với 7.199 tỉ đồng lợi nhuận trước thuế.

Kết thúc 9 tháng, tăng trưởng tín dụng hợp nhất của ngân hàng đạt 14,7% so với cuối năm 2018. Tăng trưởng huy động đạt 19,9%. Tổng thu nhập hoạt động hợp nhất của VPBank đạt 26.333 tỉ đồng, tăng 19,1% so với cùng kỳ năm ngoái, hoặc 23,9% nếu loại trừ khoản thu nhập bất thường từ hợp tác bảo hiểm. Trong đó nguồn thu nhập lãi thuần đóng góp cao nhất, đạt 22.428 tỉ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ năm trước.

Tính đến cuối tháng 9/2019, nợ xấu hợp nhất của VPBank đang ở mức 3,10%. Tỉ lệ này đã giảm từ 4,24% tại thời điểm một năm trước đó. Trong đó, nợ xấu của ngân hàng VPBank riêng lẻ giảm xuống còn 2,45% cuối quý 3/2019. Nợ xấu của FE Credit cũng giảm từ 6,36% xuống 5,21% cuối quý 3/2019.

Hoạt động xử lý nợ từ VAMC tiếp tục được ngân hàng đẩy mạnh trong quý III, đưa dư nợ trái phiếu VAMC giảm hơn 70% so với thời điểm cuối năm 2018, từ hơn 3.100 tỉ xuống còn dưới 908 tỉ đồng.

Nợ xấu được cải thiện, kinh doanh đạt kết quả tốt nhưng cổ phiếu của VPB lại không thể bứt phá mạnh. Điều đó cho thấy sức hấp dẫn của cổ phiếu ngân hàng này không còn thu hút được các nhà đầu tư.

Một chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế đã chỉ ra rằng, trong thời gian ngắn từ 1-2 năm tới thì mảng bán lẻ của VPBank vẫn tốt. Tuy nhiên, về dài hạn thì rất khó đoán. Bởi trên thị trường đã xuất hiện hàng loạt đối thủ cạnh tranh đầy tiềm lực như MB Shinshei, OCB, SHB, LPB. Tuy VPB chưa thể mất ngay vị thế song khả năng rất cao tỉ suất lợi nhuận của ngân hàng này sẽ bị ảnh hưởng nếu các đối thủ khởi chiến bằng lãi suất rẻ.

Với những nhà đầu tư cá nhân, lĩnh vực cho vay tiêu dùng nóng hay còn gọi là cho vay tiêu dùng dưới chuẩn còn mới mẻ và có bài học kinh nghiệm.

Đối với thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư cũng có nhiều lựa chọn tốt hơn VPBank. Bởi thực tế, cơ cấu kinh doanh của ngân hàng này phụ thuộc vào công ty cho vay tiêu dùng FE Credit (khoảng xấp xỉ 50% tổng thu nhập lãi thuần). Trong mảng FE Credit, có 4 nhóm sản phẩm chính là cho vay tiền mặt, cho vay tiền mặt đảo nợ chéo, cho vay mua xe máy và cho vay mua hàng điện tử gia dụng.

Lúc đầu, nhà đầu tư cho rằng, FE Credit kiếm tiền từ việc cho vay mua điện thoại điện máy, song đây là mảng họ chấp nhận thua lỗ với các chương trình 0% nhằm thu hút được lượng khách lớn.

Nhưng thực tế gần như 3/4 lợi nhuận của FE lại đến từ 2 nhóm sản phẩm cho vay tiền mặt chính là cho vay tiền mặt và vay tiền mặt đảo nợ chéo. Điều này dẫn đến mức lãi suất cho vay trung bình của FE lên đến hơn 40%, và chủ yếu là các khoản cho vay tín chấp nhằm đảo nợ.

Trong khi đó, những ý kiến phàn nàn của khách hàng về lãi suất giống tín dụng đen và thái độ không tốt từ đội ngũ FE Credit cũng là một điểm trừ đáng kể để nhà đầu tư quan ngại.

VPBank cũng giống như các ngân hàng trong hệ thống là khá thành công trong việc tăng tốc giảm tỉ lệ nợ xấu trong năm 2019. Tuy nhiên, tổng số dư nợ xấu nhóm 2, nhóm 5 của VPB chiếm hơn 70% vốn chủ sở hữu những năm trước. Báo cáo tài chính năm 2019 của ngân hàng có giảm đi nhưng vẫn ở mức khá cao. Thứ nữa, số dư phần trái phiếu doanh nghiệp rủi ro chiếm trên 1/3 vốn chủ sở hữu.