Một số công nghệ, thiết bị xử lý chất thải y tế thương hiệu Việt

Xử lý chất thải y tế tại cơ sở y tế, bài toán còn nhiều khó khăn

Tại Việt Nam lượng chất thải rắn y tế phát sinh tại các bệnh viện, cơ sở y tế khoảng 600 tấn/ngày. Trong đó, khoảng 10% là chất thải y tế nguy hại. Chất thải y tế đã và đang tác động trực tiếp tới môi trường và sức khỏe của người dân, từ đó đặt ra nhiều thách thức trong việc xử lý các loại chất thải trong ngành y tế. Xử lý chất thải y tế là bài toán khó và cấp thiết của toàn thế giới bởi đây là nguồn thải có khả năng nhiễm các loại vi khuẩn, virus nguy hiểm, có rủi ro cao cho sức khỏe cộng đồng và gây ô nhiễm môi trường. Lượng chất thải y tế phát sinh ngày càng nhiều đang khiến cho hệ thống xử lý có dấu hiệu bị quá tải.

Lượng chất thải rắn y tế có xu hướng ngày càng gia tăng ở hầu hết các địa phương do số cơ sở y tế, giường bệnh và việc sử dụng các sản phẩm dùng 1 lần trong y tế ngày càng nhiều. Đặc biệt, đại dịch Covid bùng phát từ năm 2020 đã phát sinh một lượng lớn chất thải rắn y tế cần xử lý.

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), chất thải y tế là tất cả các chất thải được sinh ra tại các bệnh viện, cơ sở y tế… Trong đó, 75 - 90% là chất thải rắn thông thường (phát sinh từ hoạt động sinh hoạt thường ngày của nhân viên y tế, người bệnh, người nhà người bệnh…) không tính các loại chất thải sinh hoạt phát sinh từ khu vực cách ly, điều trị người mắc bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Phần còn lại (từ 10-20%) là chất thải nguy hại, tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cao, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường.

Do tính chất nguy hại, nên chất thải y tế được quan tâm từ khá lâu trên thế giới (từ những năm đầu thế kỷ 20, đã có những sáng chế đầu tiên liên quan đến xử lý loại chất thải nguy hại). Vấn đề này ngày càng thu hút nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt là trong những năm gần đây số lượng sáng chế gia tăng liên tục. Sáng chế về xử lý chất thải y tế tập trung theo 2 hướng nghiên cứu chính đó là: loại chất thải y tế và các kỹ thuật để xử lý chất thải y tế. Ở trong nước, các nhà nghiên cứu Việt Nam cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu xử lý chất thải y tế. Một số kết quả nghiên cứu công nghệ xử lý chất thải y tế đã được đăng ký và cấp bằng sáng chế, nhiều kết quả nghiên cứu đã được chuyển giao, ứng dụng thành công vào thực tiễn.

Nhiều công nghệ, thiết bị xử lý chất thải y tế đã thương hiệu Việt đủ sức cạnh tranh với các sản phẩm ngoại nhập

Hiện nay tại Việt Nam, ngoài thị trường các sản phẩm công nghệ được nhập khẩu, chuyển giao từ nước ngoài còn có nhiều công nghệ trong xử lý chất thải y tế mang thương hiệu Việt như: Xử lý rác thải y tế không đốt - công nghệ thân thiện với môi trường; Công nghệ Plasma Nano Bubble xử lý nước thải y tế; Hệ thống xử lý chất thải rắn y tế công nghệ Plasma; Công nghệ vi sóng giải pháp xử lý chất thải y tế an toàn và hiệu quả; Công nghệ xử lý chất thải rắn y tế bằng lò đốt chất thải rắn VHI-18B.

Hầu hết, những công nghệ xử lý chất thải y tế nêu trên đều mang những đặc tính riêng biệt và đảm bảo xử lý tốt nguồn thải, an toàn, bảo vệ môi trường.

Điển hình, đối với Công nghệ xử lý chất thải rắn y tế bằng lò đốt chất thải rắn VHI-18B do Viện Công nghệ Môi trường (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) thực hiện có ưu điểm là đốt đa vùng, đáp ứng yêu cầu nhiệt độ cao, xáo trộn mạnh, thời gian lưu cháy dài vì vậy hiệu suất đốt cháy rác thải, thiêu hủy dioxin và furan cao; Thành lò được xây bằng gạch Sa mốt A, cách nhiệt bằng bông khoáng chịu nhiệt cao và vỏ lò làm bằng vật liệu inox SUS 304 nên khi lò đang đốt ở nhiệt độ cao nhƣng kiểm tra bên ngoài vỏ lò vẫn mát.

Lò đốt chất thải rắn VHI-18B

Lò đốt chất thải rắn VHI-18B được triển khai tại rất nhiều địa chỉ trên toàn quốc như: Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên, Bệnh viện Đa khoa Ninh Thuận, Bệnh viện Đa khoa Bắc Kạn, BVĐK huyện Lương Tài - Bắc Ninh, Bệnh viện 71 Trung ương Thanh Hoá, Bệnh viện Lao và Trung tâm y tế huyện Mai Sơn - Sơn La…

Tuy nhiên những công nghệ xử lý nước thải y tế đang áp dụng chiếm diện tích lớn, cơ sở hạ tầng còn hạn chế, quy trình vận hành phức tạp, chi phí lắp đặt xây dựng cao, công nghệ lạc hậu, phát sinh mùi…. Để khắc phục vấn đề trên ngoài các công nghệ cũ, đã được triển khai thì Máy xử lý nước thải công nghệ Plasma có thể sử dụng để xử lý nhiều loại nước thải khác nhau và mang lại hiệu quả cao. Công nghệ Plasma là công nghệ tiên tiến để làm sạch và khử trùng nước thải, xử lý chất ô nhiễm. Plasma chứa các ion tự do hoặc các hợp chất oxy hóa, có thể phân hủy các phân tử ô nhiễm.

Một công nghệ xử lý chất thải y tế khác mang thương hiệu Việt là công nghệ plasma. Trên thực tế, giải pháp đốt đối với rác thải y tế hiện nay có nhiều nhược điểm, thải ra khí dioxin và furan, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường. Các vật dụng y tế như kim tiêm cần nhiệt độ nóng chảy lên tới 1.500 độ C, trong khi các phương pháp đốt thông thường dưới 850 độ C không làm các kim loại này phân rã, dẫn đến tồn lưu thủy ngân, gây hại môi trường. Nhưng công nghệ plasma nhiệt độ cao từ 7.000 đến 10.000 độ C, phân tách triệt để các liên kết hóa học có trong các chất thải y tế, làm nóng chảy, hóa hơi và tiêu hủy, kể cả các chất thải bền vững về nhiệt.

Đầu phát plasma xử lý rác thải y tế

Sản phẩm đầu tiên ở Việt Nam với đầu phát plasma nhiệt công suất 400 kW, sử dụng điện 3 pha, điện thế 10 kV ứng dụng xử lý chất thải rắn y tế nguy hại. Sản phẩm đầu phát plasma mới đây đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng độc quyền sáng chế. Trên cơ sở đầu phát plasma, có thể xây dựng dây chuyền xử lý gồm lò đốt, hệ thống băng chuyền, khoang nạp rác đầu vào, hệ thống hấp, lọc khí, hệ thống thủy tinh hóa rác... Rác bị thủy tinh hóa, lưu giữ dưới dạng vật thể rắn, có thể được tái sử dụng làm tấm đá kè đường, làm kè ở biển hoặc chôn lấp mà không ảnh hưởng môi trường. Sản phẩm đã thương mại hóa ở Nga. Hệ thống này cũng có thể thiết kế theo nhu cầu thực tế trong nước.

Một công nghệ khác để xử lý rác thải y tế là công nghệ nhiệt ướt. Công nghệ này có thể thay thế phương pháp đốt truyền thống nhưng giá thành chỉ bằng 60%. Hiện Công ty môi trường đô thị Hà Nội (Urenco 13) đang ứng dụng công nghệ nhiệt ướt sử dụng nồi hấp nhiệt độ cao diệt vi khuẩn, virus, vi sinh vật... trong rác, không phát sinh khí độc, tro xỉ kim loại nặng. Chất thải sau khi được khử khuẩn sẽ chôn lấp như rác thông thường.

Nồi hấp xử lý rác bằng công nghệ nhiệt ướt

Mỗi mẻ hấp thực hiện khoảng 2 giờ, với khối lượng rác khoảng 800 kg. Sản phẩm được ứng dụng tại Urenco 13 năng suất đạt khoảng 10 tấn mỗi ngày.

Với những đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam, các sản phẩm, thiết bị xử lý chất thải y tế thương hiệu Việt ngày càng khẳng định được tên tuổi, đáp ứng được các yêu cầu khắt khe của ngành Y tế cũng như toàn xã hội.