Theo thống kê, toàn tỉnh Quảng Ngãi có hơn 200.000 người dân tộc thiểu số (DTTS), chiếm 14,1% dân số toàn tỉnh; trong đó chiếm đa số là đồng bào Hrê và Co. Các dân tộc thiểu số sinh sống chủ yếu ở khu vực miền núi, vùng cao của tỉnh, với 61 xã và 8 thôn, thuộc 5 huyện miền núi là Trà Bồng, Minh Long, Ba Tơ, Sơn Tây, Sơn Hà và 3 huyện đồng bằng là Bình Sơn, Tư Nghĩa, Nghĩa Hành. Trong đó, có 10 xã đặc biệt khó khăn thuộc xã khu vực I, 1 xã khu vực II, 50 xã khu vực III và có 241 thôn đặc biệt khó khăn.

Giai đoạn 2019 - 2024, cơ sở hạ tầng vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh đã được đầu tư, nâng cấp khang trang, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân giao thương hàng hóa, phát triển sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần. Việc phát triển kết cấu hạ tầng điện - đường - trường - trạm vùng đồng bào DTTS và miền núi trong tỉnh đạt được những kết quả quan trọng, rõ nét.

Nhiều công trình, dự án trọng điểm được khởi công, hoàn thành đưa vào sử dụng, tháo gỡ khó khăn về hạ tầng, tạo động lực tăng trưởng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đồng bào các DTTS trong tỉnh sinh sống chủ yếu dựa vào nông nghiệp hoặc các hoạt động liên quan đến nông nghiệp. Vì vậy, việc ứng dụng các tiến bộ của KH&CN vào sản xuất nông, lâm nghiệp được tỉnh đẩy mạnh; các mô hình kinh tế có hiệu quả được nhân rộng.

Công ty Điều hành Dầu khí Phú Quốc trao 1 tỷ đồng hỗ trợ cho trường học ở vùng đặc biệt khó khăn

Trước đây, học sinh ở các huyện miền núi trong tỉnh Quảng Ngãi thường xuyên bỏ học, hoặc đi học không chuyên cần, nhất là những dịp sau Tết, nghỉ hè... Tuy nhiên, gần đây nhờ thực hiện hiệu quả mô hình trường học bán trú và nội trú, tinh thần trách nhiệm, tận tụy với học sinh của đội ngũ giáo viên, tình trạng học sinh bỏ học đã giảm hẳn.

Những năm gần đây, tỉnh Quảng Ngãi đã tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học các cơ sở giáo dục vùng DTTS và miền núi, đáp ứng yêu cầu đổi mới của Chương trình giáo dục phổ thông mới. Việc thực hiện hỗ trợ chính sách tại Nghị định số 116/2016/NĐ-CP ngày 18/7/2016 của Chính phủ đã góp phần giải quyết những trở ngại cho học sinh ở vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh Quảng Ngãi có điều kiện đến trường.

Từ năm 2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 105 quy định chính sách phát triển giáo dục mầm non. Theo đó, học sinh mẫu giáo khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số được hỗ trợ 160.000 đồng/tháng cho bữa ăn trưa.

Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các chính sách đầu tư cho giáo dục vùng dân tộc và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn, nhất là chính sách cử tuyển, hỗ trợ chi phí học tập đối với học sinh nội trú, bán trú, cấp gạo, miễn học phí nên các em học sinh trong vùng đồng bào dân tộc và miền núi đã có điều kiện học tập tốt hơn, giảm thiểu tình trạng học sinh bỏ học giữa chừng, đảm bảo sĩ số học sinh đến lớp.

Trường Phổ thông dân tộc bán trú xã Ba Giang (huyện Ba Tơ) có hơn 250 học sinh thì có đến 2/3 em được diện hỗ trợ ở bán trú. Từ việc chăm sóc bản thân đến việc ăn uống đều được nhà trường quan tâm, hỗ trợ, phụ huynh cũng an tâm hơn mỗi khi đưa trẻ đến trường.

Huyện Ba Tơ hiện có 50 trường ở các bậc học. Mặc dù địa bàn miền núi khó khăn, nhưng các thầy cô giáo vẫn bám trường, bám lớp thực hiện tốt nhiệm vụ “trồng người” trên vùng cao. Đặc biệt, mô hình bán trú đã góp phần đáng kể cho chất lượng giáo dục vùng cao Ba Tơ.

Đến nay, toàn huyện có 13 trường đạt chuẩn quốc gia, 19/19 xã, thị trấn giữ chuẩn phổ cập giáo dục, xóa mù chữ. Có được kết quả này là nhờ chính sách hỗ trợ đầu tư phù hợp cho giáo dục vùng cao.

Cùng với đó, chính sách hỗ trợ đối với trường phổ thông dân tộc bán trú và trường phổ thông có học sinh bán trú (trường có tổ chức nấu ăn cho học sinh) giúp các cơ sở giáo dục này có kinh phí để trang bị những điều kiện cơ bản: Mua sắm dụng cụ thể thao, trang bị tủ thuốc cho học sinh, kinh phí phục vụ việc nấu ăn cho học sinh…

Tương tự tại huyện miền núi Sơn Tây (Quảng Ngãi), loạt các chính sách hỗ trợ giáo dục vùng đặc biệt khó khăn đã mang đến những chuyển biến tích cực đối với huyện miền núi này.

Cô Nguyễn Thị Kim Huệ, Hiệu trưởng trường Mầm non xã Sơn Dung cho hay, với địa hình phức tạp nên đường đến trường của các em ở miền núi vô cùng cách trở. Từ mong muốn những bữa ăn đủ dinh dưỡng sẽ giúp cải thiện được sức khỏe của các em, ngoài các chính sách hỗ trợ của tỉnh, nhà trường cũng phát động phong trào “Tình thương cho em”, các cô giáo tiết kiệm từ các khoản chi tiêu trong gia đình để bỏ vào thùng tiền đặt ở sân trường với mục đích góp kinh phí giúp trẻ em nghèo, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn hay những trẻ em cuộc sống có lúc rơi vào túng quẫn cần được quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ.

Nhờ các chính sách hỗ trợ của tỉnh, các em học sinh vùng cao khó khăn đã có những bữa ăn đủ dinh dưỡng

Từ chính sách hỗ trợ và việc làm đong đầy tình yêu thương này, đã có gần 150 em học sinh nghèo ở các điểm trường, xóm trường Đăk Lang, Đăk Trên, Gò Lã có được “Bữa trưa cho em” đầy đủ chất dinh dưỡng hơn và được nhận những phần sữa miễn phí, góp phần cùng địa phương giảm tỉ lệ trẻ em suy dinh dưỡng, giúp trẻ em nghèo, trẻ em mồ côi có được tình yêu thương trọn vẹn, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc hơn.

Được biết, riêng năm học 2024 - 2025, UBND tỉnh Quảng Ngãi bố trí từ nguồn vốn sự nghiệp giáo dục cấp tỉnh 30 tỷ đồng để ngành Giáo dục và Đào tạo sửa chữa cơ sở vật chất 39 đơn vị trực thuộc. Đối với các huyện miền núi, hiện nay 100% trường Tiểu học tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã xây dựng mô hình về tăng cường tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số như: xây dựng thư viện thân thiện, thư viện xanh, thư viện di động, góc tăng cường tiếng Việt...

Qua đó, tạo sân chơi, môi trường học tập lành mạnh, thân thiện phát huy được sự tự tin, tính sáng tạo của các em trong quá trình học tập, giúp các em từng bước tích lũy vốn tiếng Việt, rèn kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sống...Hiện, 100% trẻ em 5 tuổi người dân tộc thiểu số đều học các lớp chuẩn bị tiếng Việt trước khi bước vào lớp 1.

Mặc dù điều kiện kinh tế - xã hội ở các huyện vùng núi Quảng Ngãi còn nhiều khó khăn. Dẫn đến tình trạng học sinh bỏ học, hoặc đi học không đều. Tuy vậy, tỉnh đã dành nhiều nguồn lực đầu tư và triển khai hiệu quả các chính sách dân tộc, do đó từ khi mô hình trường học bán trú được triển khai đã hạn chế được tình trạng này. Từ đó từng bước nâng cao chất lượng giáo dục, rút ngắn khoảng cách trình độ dân trí giữa miền núi và đồng bằng.