Quyết tâm cùng chung tay gỡ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản, tỉnh Quảng Ngãi đã thành lập Ban Chỉ đạo về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) từ năm 2019.

Quảng Ngãi là tỉnh ven biển vùng duyên hải Nam Trung Bộ, với tổng chiều dài bờ biển của tỉnh khoảng 131 km, vùng lãnh hải rộng trên 11.000 km² và có 6 cửa biển; có cảng biển nước sâu Dung Quất. Là địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển ngành Thủy sản, trong đó đáng kể là địa phương có 4 huyện, thị xã, thành phố ven biển và 1 huyện đảo. Cùng với đó, cộng đồng ngư dân địa phương có truyền thống và giàu kinh nghiệm trong nghề khai thác, đánh bắt, nuôi trồng thủy, hải sản…

Theo thống kê, quý II/2024, toàn tỉnh có 4.336 phương tiện khai thác hải sản trên biển, trong đó có 3.079 phương tiện thường xuyên đánh bắt xa bờ. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh và cấp ủy các cấp, đến quý II/2024, kim ngạch xuất khẩu ngành Thủy sản chiếm 16,17% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh Quảng Ngãi.

Toàn tỉnh Quảng Ngãi hiện có 4.710 tàu cá đăng kí, trong đó có 3.281 tàu cá được cấp Giấy phéo khai thác thủy sản theo ngạch mới.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi, tính đến ngày 6/11/2024, tổng số tàu cá của tỉnh đã đăng ký là 4.710 tàu (tăng 229 tàu so với số liệu trước đó); 100% tàu cá đã đăng ký đã được đánh dấu. Tổng số tàu cá được cấp giấy phép khai thác thủy sản theo hạn ngạch mới là 3.281/4.710 tàu cá, đạt tỷ lệ gần 70%.

Đồng thời, UBND tỉnh đã ban hành quyết định công bố danh sách 1.087 tàu cá “3 không”. Chi cục Thủy sản đã thực hiện kiểm tra hiện trạng, rà soát được 950/1.087 tàu cá, trong đó có 230/1.087 không thuộc diện đăng ký theo Thông tư số 06/2024 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi đã cấp 549 giấy chứng nhận đăng ký tàu cá; cấp 441 giấy phép khai thác thủy sản và cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase).

Tính đến thời điểm hiện nay, có 2.665 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên được cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm còn hiệu lực. Có 2.967 tàu cá từ 15m trở lên đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS). Qua hệ thống giám sát tàu cá tại địa phương đã phát hiện 103 tàu cá vượt ra khỏi sơ đồ trên phần mềm của hệ thống giám sát tàu cá và 315 tàu cá mất kết nối trên biển trên 10 ngày. Riêng tàu cá từ 24m trở lên đã phát hiện 34 tàu cá mất kết nối trên 10 ngày trên biển và 4 tàu cá vượt ra khỏi sơ đồ trên phần mềm của hệ thống giám sát tàu cá.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi - Trần Phước Hiền, Trưởng Ban Chỉ đạo về chống khai thác IUU tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu các địa phương, đơn vị đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến ngư dân, với khẩu hiệu là “Ngư dân Quảng Ngãi nói không với vi phạm khai thác IUU”, coi đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và cấp bách.

Với quyết tâm chính trị, sự vào cuộc của các cấp, nỗ lực tuyên truyền quy định khi đánh bắt hải sản trên biển của những lực lượng chức năng, nhận thức của người dân trong việc chống khai thác IUU đã có sự thay đổi rõ rệt. Đến nay, tình trạng khai thác bất hợp pháp trên biển không chỉ đã chấm dứt, mà những người vi phạm còn tích cực vận động ngư dân khác chấp hành nghiêm pháp luật.

Điển hình, tại Thị xã Đức Phổ hiện có 1.945 tàu cá, với gần 11 nghìn lao động nghề cá. Đây cũng là địa phương tiên phong của Quảng Ngãi trong việc thành lập các tổ công tác, phân công cán bộ, đảng viên phụ trách các hộ tàu có phương tiện tàu cá “3 không”, “2 không” và tàu cá có nguy cơ cao vi phạm IUU.

Cụ thể, phường Phổ Quang (TX Đức Phổ) có 407 tàu cá, trong đó tàu có chiều dài 15m trở lên 252 chiếc, 100% tàu cá đã gắn thiết bị giám sát hành trình, địa phương đã thành lập 10 tổ công tác thực hiện quản lý, tuyền truyền đối với số phương tiện tàu cá “3 không”, “2 không” và tàu cá có nguy cơ cao vi phạm IUU.

Mỗi tổ có 3 cán bộ, đảng viên phụ trách, quản lý 18 tàu cá thuộc diện trên. Các tổ có nhiệm vụ phối hợp với cơ quan chức năng nắm tình hình hoạt động, nơi neo trú tàu cá và tuyên truyền, vận động các chủ phương tiện chấp hành tốt các quy định của pháp luật về chống khai thác IUU.

Theo đánh giá của Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi, thời gian qua việc triển khai chống khai thác IUU tại địa phương được tăng cường; ngư dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, hạn chế vi phạm khai thác IUU.

Chấp hành quy định của pháp luật, ngư dân Quảng Ngãi nói không với khai thác IUU.

Một trong những nội dung mà Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu quan tâm là chế tài và kết quả xử lý những trường hợp vi phạm quy định IUU; trong đó, có tình trạng tàu cá bị mất kết nối VMS dài ngày trên biển. Từ năm đầu năm 2024 đến nay, các cơ quan chức năng đã tăng cường kiểm tra giám sát xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản 163 trường hợp, trong đó xử phạt vi phạm liên quan đến VMS 101 trường hợp với số tiền 2,5 tỷ đồng. Bên cạnh đó, đã xử lý 47/107 trường hợp đối với hành vi sử dụng tàu cá vượt qua vùng được phép khai thác thủy sản trên biển.

Trong tháng 9/2024, qua hệ thống giám sát tàu cá (tàu cá từ 15m trở lên do địa phương quản lý) đã phát hiện 18 tàu cá mất kết nối trên biển trên 10 ngày, xử lý 12 tàu cá, xử phạt 7 trường hợp; không phát hiện tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển. Qua làm việc, xác minh phát hiện nhiều tàu cá mất kết nối trên 6 giờ trên biển rất nhiều, nguyên chủ yếu do thiết bị bị hỏng và sóng vệ tinh không ổn định (chủ tàu không cố ý và cũng không có động cơ tắt thiết bị trong vòng 6 giờ).

Thời gian tới, Quảng Ngãi sẽ tổng kiểm tra, rà soát, đưa vào quản lý toàn bộ tàu cá trên địa bàn; hướng dẫn từng chủ tàu làm thủ tục đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép, đảm bảo 100% tàu cá được đăng ký, đăng kiểm và cấp phép theo quy định. Để nhanh xóa tàu cá “3 không” UBND các huyện chỉ đạo các lực lượng chức năng đến tận các gia đình ngư dân hướng dẫn ngư dân thực hiện các thủ tục để cơ quan chuyên môn cấp đăng ký, giấy phép khai thác thủy sản cho tàu cá.