Hội nghị Thế giới về Kiểm soát Thuốc lá đã diễn ra tại thủ đô Dublin (Ireland) từ ngày 23 -25/6/2025.

Đây là sự kiện thường niên do Liên minh Quốc tế Chống Lao và Bệnh Phổi (The Union) tổ chức, với sự đồng hành của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Chính phủ Ireland và Quỹ Bloomberg Philanthropies.Tại hội nghị, Việt Nam đã chia sẻ những bài học kinh nghiệm quý báu về thiết lập và vận hành cơ chế tài chính ổn định cho công tác phòng, chống tác hại thuốc lá (PCTHTL), khẳng định vai trò tiên phong trong lĩnh vực này.

Hội nghị được đánh giá là dấu mốc quan trọng trong bối cảnh ngành y tế công cộng toàn cầu đối mặt nhiều thách thức sau khi Hoa Kỳ chính thức rút khỏi WHO và cắt giảm ngân sách dành cho lĩnh vực này. Trong khi nguồn lực eo hẹp, kiểm soát thuốc lá tiếp tục được khẳng định là giải pháp hiệu quả về chi phí, đóng vai trò thiết yếu trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng y tế và tăng nguồn thu ngân sách.

Bốn trọng tâm chính của Hội nghị gồm: Tạo diễn đàn quốc tế rộng lớn để chia sẻ kinh nghiệm, giải quyết khó khăn và xây dựng chiến lược phòng, chống tác hại thuốc lá; Thúc đẩy thực thi Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) và các biện pháp phòng chống tác hại hiệu quả dựa trên hia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và bằng chứng khoa học; Ngăn chặn các chiêu trò của ngành công nghiệp thuốc lá nhằm bảo vệ chính sách y tế công cộng; Đảm bảo các sáng kiến tại hội nghị được cụ thể hóa thành hành động thực tế, lâu dài.

Tại sự kiện, WHO cũng công bố Báo cáo Đại dịch Thuốc lá Toàn cầu 2025, phản ánh tình trạng sử dụng thuốc lá trên thế giới, ghi nhận các quốc gia tiên phong và xu hướng tăng cường cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, áp dụng hình ảnh cảnh báo mạnh trên bao bì. Báo cáo nhấn mạnh mối lo về việc ngành công nghiệp thuốc lá đẩy mạnh quảng bá sản phẩm mới nhắm vào giới trẻ, đặc biệt qua mạng xã hội và các sản phẩm có hương vị hấp dẫn.

Sau hai thập kỷ triển khai Công ước FCTC, tỷ lệ sử dụng thuốc lá toàn cầu đã giảm mạnh từ 22,7% (2007) xuống 17,3% (2021), giúp hàng triệu người tránh khỏi bệnh tật và tử vong sớm. Hiện nay, khoảng 5,6 tỷ người (tương đương 71% dân số thế giới) được bảo vệ bởi ít nhất một chính sách kiểm soát thuốc lá phù hợp FCTC.

Tuy nhiên, các thách thức vẫn còn hiện hữu, đặc biệt từ chiến lược tiếp thị tinh vi của các tập đoàn thuốc lá nhằm lôi kéo giới trẻ thông qua mạng xã hội, các sản phẩm mới có hương vị hấp dẫn hay các hình thức quảng cáo ngụy trang.

Phiên thảo luận chuyên đề về tài chính bền vững trong khuôn khổ Hội nghị Thế giới về Kiểm soát thuốc lá năm 2025.

Các đại biểu khẳng định đầu tư vào kiểm soát thuốc lá không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng chi phí y tế mà còn tăng nguồn thu ngân sách từ thuế thuốc lá – đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhiều nước thắt chặt chi tiêu y tế công.

Tại Hội nghị, đại diện Việt Nam – bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá – đã chia sẻ bài học về mô hình tài chính bền vững cho công tác này. Việt Nam là một trong số ít quốc gia thiết lập Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá từ năm 2013, vận hành minh bạch, đa ngành, lấy kết quả làm trung tâm, và được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

Nhờ những nỗ lực này, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành giảm từ 23,8% (2010) xuống 20,8% (2021); tỷ lệ phơi nhiễm khói thuốc thụ động tại nơi làm việc giảm từ 73,1% còn 45,6% trong cùng kỳ./.