Vùng Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên bao gồm 13 tỉnh, thành phố, chiếm khoảng 30% diện tích của cả nước với hơn 40 dân tộc thiểu số cùng sinh sống. Đây là khu vực có vị trí đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của cả nước; nhiều cảng biển, đường giao thông, đường sắt, đường hàng không nối liền với các vùng khác trong cả nước và quốc tế, có tài nguyên đất đai và khí hậu đa dạng, phong phú, có điều kiện rất thuận lợi để phát triển một nền kinh tế toàn diện. Tuy nhiên, do địa hình bị chia cắt và khí hậu phức tạp (nhiều khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão, lũ, hạn hán…), có xuất phát điểm thấp và tồn tại nhiều bất lợi trong quá trình phát triển..., sau gần 10 năm triển khai Chương trình, kết quả xây dựng NTM của cả 2 vùng còn hạn chế hơn so với các khu vưc khác trong cả nước.

Mô hình nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái mang lại thu nhập cao cho người nông dân Hội An, Quảng Nam

Tính đến tháng 8/2019, toàn vùng Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên có 604/1.424 xã (chiếm tỷ lệ 42,41%) được công nhận đạt chuẩn NTM, thấp hơn so với mức đạt chuẩn cả nước với 4.522 xã đã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm tỷ lệ 50,8%….

Trong những năm qua, vùng Duyên hải Nam Trung bộ đã chú trọng phát huy kinh tế biển, gồm du lịch biển và khai thác thủy hải sản, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Sản lượng thủy hải sản khai thác ước đạt 887,5 nghìn tấn/năm (chiếm 29,23% cả nước); số lượng tàu khai thác thủy hải sản có công suất từ 90 CV trở lên: 11.673 chiếc (chiếm 40,65% cả nước). Đặc biệt, vùng biển Phú Yên, Khánh Hòa, Bình Định là nơi cho khai thác nhiều loại hải sản có giá trị kinh tế cao như cá ngừ, tôm hùm, hải sâm... Còn các tỉnh Tây Nguyên chuyển dịch mạnh cơ cấu cây trồng, hình thành được nhiều vùng sản xuất tập trung (bơ, sầu riêng, hồ tiêu,… ở Đắk Lắk, Đắk Nông, Kon Tum; cà phê ở tất cả các tỉnh; rau, hoa ở Lâm Đồng; sâm Ngọc Linh ở Kon Tum…). Tuy nhiên, nhiều ngành kinh tế (công nghiệp, nông nghiệp) vẫn chủ yếu dựa vào khai thác tài nguyên, có nơi quá lạm dụng khai thác tài nguyên khoáng sản, rừng, biển, làm ảnh hưởng không nhỏ đến tính bền vững của hệ sinh thái; các liên kết cụm ngành còn thiếu, khả năng lan tỏa hạn chế; nhiều tiềm năng “rừng vàng, biển bạc” vẫn chưa được khai thác hiệu quả.

Riêng tiêu chí môi trường, tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt còn thấp; tính chủ động của nhiều địa phương trong tìm kiếm, lựa chọn công nghệ, thu hút nhà đầu tư xây dựng các công trình xử lý rác thải còn chưa cao; việc tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân tự giác tham gia phân loại rác tại nguồn mới chỉ được một vài địa phương thực hiện; nhiều nơi, tiêu chí môi trường tuy đã đạt, nhưng chưa thực sự bền vững hoặc đi vào chiều sâu.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên là vùng đặc trưng nhất của Việt Nam để xây dựng NTM, bởi đây là vùng có không gian phát triển xây dựng nông nghiệp, ngư nghiệp điển hình và rộng lớn nhất. Vì thế, cần phải tập trung xây dựng NTM, nhằm khai thác lợi thế, tiềm năng của khu vực, góp phần phát triển kinh tế xã hội đưa vùng này lên ngang bằng với hai miền Bắc – Nam.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân cho rằng, định hướng cho giai đoạn sau 2020 cần xác định tiêu chí môi trường, cảnh quan là trọng tâm ưu tiên. Để thực hiện được điều này, chính quyền các địa phương phải sớm xác định vị trí xử lý rác thải lâu dài, bằng công nghệ hiện đại, không thể manh mún như hiện nay; từng hộ gia đình, thôn bản tập trung phân loại tại nguồn; Các tỉnh ven biển từng bước giảm thiểu sử dụng túi nilon, hạn chế sản phẩm nhựa một lần để bảo vệ môi trường biển; chú trọng đi vào nông nghiệp công nghệ cao, thân thiện với môi trường, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên; tiếp tục phát huy vai trò của mặt trận, các đoàn thể, già làng, trưởng bản và vai trò của các tôn giáo trong công tác bảo vệ môi trường….

“Đề nghị các bộ, ngành cùng phối hợp; cần đặc biệt quan tâm hơn nữa đến công tác môi trường, không để môi trường tụt lại phía sau, những giá trị mất đi không thể lấy lại được nữa… Môi trường tốt là sẽ nâng cao chất lượng của cuộc sống của người dân. Đây chính là tiêu chí để rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn với thành thị” - Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân nhấn mạnh.

Nhiệm vụ trong giai đoạn tới, Hội nghị quán triệt quan điểm “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn là chiến lược; NTM là căn bản; tái cơ cấu ngành nông nghiệp là then chốt; người nông dân là chủ thể”; phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế, xây dựng NTM vùng Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên tiếp tục hướng tới phát triển nông thôn toàn diện và bền vững, làm cho đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn được nâng cao, tiệm cận với khu vực đô thị.

Các tỉnh, thành phố tại 2 vùng cần tập trung nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế nông thôn, lấy phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, liên kết theo chuỗi giá trị, phát triển du lịch nông thôn làm nền tảng cơ bản gắn với phát triển công nghiệp, dịch vụ và phù hợp với quá trình đô thị hóa; chú trọng bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của văn hóa truyền thống gắn với phát triển mạnh du lịch nông thôn; đẩy mạnh công tác giữ gìn, bảo vệ môi trường, xây dựng cảnh quan nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp.