Thủ đô Hà Nội là đô thị đặc biệt, giữ vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và an ninh quốc phòng, cũng là đô thị có diện tích và dân số lớn hàng đầu cả nước; tốc độ đô thị hóa nhanh, tốc độ tăng dân số cơ học rất lớn. Với đặc thù này, Hà Nội luôn đối mặt với rất nhiều vấn đề môi trường như ô nhiễm không khí, quá tải trong xử lý chất thải rắn, nước thải... Do đó, công tác bảo vệ môi trường thủ đô luôn là vấn đề trọng tâm, được Trung ương và lãnh đạo thành phố quan tâm hàng đầu.

Hà Nội hướng đến xây dựng Thủ đô xanh thông qua đồng bộ các giải pháp bảo vệ môi trường và cải thiện môi trường

Chính phủ cũng như Thành phố đã có nhiều chủ trương quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển đô thị bền vững và gần đây nhất là Quyết định số 1569/QĐ-TTg ngày 12.12.2024 về Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, và Quyết định số 1668/QĐ-TTg ngày 27.12.2024 về Điều chỉnh Quy hoạch chung Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến 2065… Những nghị quyết này đều đã nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong bảo vệ môi trường.

Thành phố cũng đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường nói chung bên cạnh việc tập trung tận dụng chất xám của các chuyên gia cũng như người dân.

Tại Hội thảo khoa học “Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội” do UBND Thành phố Hà Nội phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam vừa tổ chức, các chuyên gia đã đưa ra nhiều giải pháp để giải quyết những khó khăn, thách thức trong công tác bảo vệ môi trường.

Đề xuất 10 giải pháp quan trọng nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách để bảo vệ môi trường tại Thủ đô Hà Nội.

Thứ nhất, dựa vào khoa học công nghệ, chuyển đổi số, nguồn nhân lực, trí tuệ của Hà Nội và các bên hợp tác để chuyển đổi nhanh và mạnh mô hình tăng trưởng sang phát triển xanh, tuần hoàn, cacbon thấp, chống chịu cao, bền vững; trong đó, chú trọng sử dụng các phương tiện giao thông xanh, khu công nghiệp xanh, sản xuất xanh, tuần hoàn; Phát triển hạ tầng đô thị xanh và bền vững cho Thủ đô Hà Nội, làm sống lại các dòng sông, các ao, hồ; phát triển xã hội tuần hoàn…

Thứ hai, xây dựng và áp dụng cách tiếp cận đột phá, đa ngành, đa cấp, đa địa phương dựa trên nền tảng số để cải thiện chất lượng, bảo vệ môi trường (nhất là phân loại, thu gom và xử lý, tái chế, tái sử dụng chất thải, bùn thải, môi trường không khí, nước, đất...); sử dụng cách tiếp cận dựa trên bằng chứng khoa học khi xem xét các vấn đề và đề ra các chính sách, giải pháp ưu tiên phù hợp, hiệu quả.

Thứ ba, tạo sự đột phá về mặt thể chế, chính sách liên quan đến lĩnh vực bảo vệ môi trường; tăng cường biện pháp cưỡng chế đối với các cơ sở gây ô nhiễm (thí điểm bổ sung hình phạt các cơ sở gây ô nhiễm theo ngày để tăng tính răn đe). Đồng thời, thành phố xây dựng và vận hành cơ chế phối hợp, các chương trình hành động với các tỉnh trong Vùng Thủ đô, với các Bộ, ngành liên quan về bảo vệ, cải thiện chất lượng môi trường, đặc biệt là môi trường không khí.

Thứ tư, hoàn thiện, phát triển hệ thống quan trắc tự động theo thời gian thực, dự báo chất lượng môi trường bằng công nghệ hiện đại như: Công nghệ viễn thám, internet vạn vật, công nghệ số, công nghệ AI, big data…

Thứ năm, triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại trong xử lý ô nhiễm, chất thải tại nguồn, nhất là đối với các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề, trang trại chăn nuôi, hoạt động xây dựng; kiên quyết thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn để tăng cường tái chế, tái sử dụng và giảm thiểu khối lượng rác phát sinh…

Thứ sáu, phát triển đội ngũ cán bộ, chuyên gia về quan trắc, đánh giá, dự báo, giải quyết các vấn đề môi trường; tận dụng lợi thế của Hà Nội về đội ngũ chuyên gia, thí điểm các cơ chế phù hợp để huy động tối đa các nhà khoa học tại các trường đại học, viện nghiên cứu trên địa bàn Hà Nội tham gia nghiên cứu khoa học, soạn thảo chính sách, Quy chuẩn kỹ thuật địa phương, đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi.

Thứ bảy, hợp tác sâu rộng với các bên liên quan (Nhà nước, các viện nghiên cứu, các trường đại học, doanh nghiệp, các hiệp hội nghề nghiệp, người dân, các tổ chức quốc tế) trong giải quyết, cải thiện chất lượng môi trường Hà Nội phù hợp với điều kiện thực tế.

Thứ tám, huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính đáp ứng yêu cầu triển khai các giải pháp nêu trên để môi trường Hà Nội thực sự xanh trở lại.

Thứ chín, nghiên cứu thành lập tổ công tác giúp việc cho Chủ tịch UBND Thành phố trong giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách, ứng phó sự cố môi trường; tư vấn các giải pháp bảo vệ môi trường tổng thể, xuyên suốt, có hệ thống; tham mưu kết nối với các địa phương trong vùng tác động của Hà Nội.

Thứ mười, huy động mọi nguồn lực nhân lực và vật lực để giải quyết các vấn đề môi trường, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường của Thành phố Hà Nội.

Tiếp tục đồng bộ thực hiện nhiều giải pháp cải thiện môi trường

Bên cạnh 10 giải pháp trên, Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai thực hiện đồng bộ nhiều hoạt động nhằm cải thiện môi trường trong thời gian tới như: Xử lý ô nhiễm không khí, hiện Hà Nội đang thực hiện các giải pháp giảm phương tiện xe cá nhân; tăng cường đầu tư, đưa vào sử dụng các phương tiện vận tải hành khách công cộng, chuyển đổi giao thông xanh, xóa bỏ tình trạng đốt than tổ ong, tăng cường rửa đường, giám sát vệ sinh môi trường các công trình xây dựng…; xử lý nước thải, làm sạch các dòng sông, theo đó khẩn trương thực hiện các giải pháp bổ cập nước sông Tô Lịch, làm sống lại dòng sông theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm

Hà Nội đặt quyết tâm trong tháng 9/2025 sẽ hoàn thành nhiệm vụ bổ cập nước sông Tô Lịch. Cùng với đó, Thành phố cũng hiện đại hóa công tác thu gom rác thải, thí điểm phân loại rác tại nguồn tại 5 quận nội thành…

Để hướng đến xây dựng Thủ đô văn minh - văn hiến, việc làm tốt ứng dụng khoa học công nghệ cũng như đồng bộ các giải pháp, thành phố Hà Nội cũng cần đến sự quyết tâm, quyết liệt đi cùng với sự chung tay, đồng hành, chia sẻ của các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trên địa bàn Thành phố như lời Chủ tịch UBND Thành phố Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh tại buổi Hội thảo: “Với tình cảm chân thành, tinh thần cầu thị, Ban Tổ chức Hội thảo luôn lắng nghe và mong muốn các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý tham gia góp nhiều ý tưởng sáng tạo, tâm huyết, những giải pháp khả thi để nhanh chóng cải thiện chất lượng môi trường của Thành phố, góp phần xây dựng Thủ đô Hà Nội văn hiến, văn minh, hiện đại”.